De Wilde Nachten van Yab Yum

Amsterdam, eind jaren 80. Taxi’s rijden af en aan over de in het donker gehulde gracht. Op de achterbank fantaseren opgewonden mannen – vaders, getrouwde gezinsmannen en jonge vrijgezellen – ongeremd over de onvergetelijke, uitzinnige avond die ze te wachten staat. Zouden de verhalen waar zijn? De witte duiven boven de ingang komen steeds dichterbij. Wat speelt er zich allemaal af achter die deur? Zijn de vrouwen echt zo mooi? En de feestjes zo wild? Wie ga ik er allemaal tegenkomen? De opwinding, zeker bij de first-timers, is aanzienlijk. Bij het trappetje onder aan het Singel 295 verzamelt zich een bont gezelschap: acteurs, grote politici, beruchte penoze en stinkend rijke zakenlui uit verre oorden. De manager, strak in het pak, verschijnt met een hoffelijke glimlach in de deuropening. ‘Gentlemen, welcome to Yab Yum.’

Een decennium verder terug in de tijd krijgt de flamboyante ondernemer Theo Heuft een offer he can’t refuse: een eigen bordeel. Maar niet zomaar een bordeel. Nee, Yab Yum moet een unieke bestemming worden. Een oase van luxe, verleiding en schoonheid, ver verheven boven het vunzige, dubieuze prostitutiewereldje van Amsterdam. Stijlvolle kunst, dure champagne en oogverblindende gastvrouwen – voor de term ‘hoer’ is hier geen plaats – en dat alles voor de schappelijke entreeprijs van 75 gulden. De klant wordt vriendelijk ontvangen door de manager met tekst en uitleg. Wat volgt is niet zomaar een vluggertje met een dame van plezier, maar een avondvullende beleving die, tot in het kleinste detail, vakkundig is voorbereid. Aan de bar schenkt de barman – altijd een homo – een welkomstdrankje in. ‘Met enkel nichten achter de bar voorkom je dat de meiden verliefd worden op ons, en de gasten jaloers,’ legt oud-barkeeper Tonnie uit. ‘Wij maakten er bovendien altijd een hele show van. Veel mannen kwamen op een gegeven moment niet eens meer voor de seks, maar voor de gekkigheid van Berry, Dean en ik.’ Aan de bar krijgt de klant de keuze uit drie champagnes: zilver, goud en diamant, met prijskaartjes van respectievelijk 350, 450 en 550 gulden. ‘Mensen vroegen weleens wat het verschil was. Nou, het verschil is de prijs,’ aldus Heuft. Na een flesje of twee en een grondige kennismaking met de dames, betaalt de klant 300 gulden om de gezelligheid te verplaatsen naar een van de kamers. De rest is geschiedenis. What happens in Yab Yum, stays in Yab Yum.

De grootste popsterren

Met dat uitgemolken cliché neemt Anna van ’t Hek – dochter van cabaretier Youp – geen genoegen. Haar idee voor een documentaire over het wereldberoemde bordeel, dat in 2007 def initief de deuren sloot, ontstond vijf jaar geleden. ‘Mijn oma, een chique dame, vierde haar 85ste verjaardag. Dat leek mij een komisch excuus om haar mee te nemen naar Yab Yum, dat inmiddels fungeerde als museum. Net als iedere Amsterdammer kende ik de vele wilde verhalen die al decennialang door de stad gingen: het meest luxueuze bordeel ter wereld, de wildste en exclusiefste feestjes, de grootste popsterren die er geregeld over de vloer kwamen, de mysterieuze, criminele inmenging, het onverklaarbaar en abrupte einde en ga zo maar door. De naam Yab Yum zal altijd garant staan voor intrigerende verhalen. In mijn fantasie speelden zich achter die gesloten deuren de wildste dingen af. Dat liep uit op een flinke deceptie toen ik er voor het eerst met mijn oma binnenstapte. Op enkele etalagepoppen na was het er leeg en stonk het enorm naar een riool. Het leek wel een spookhuis. Van de beruchte gloriejaren was duidelijk niks over.’

Slechts één authentiek stukje Yab Yum staat tijdens Van ’t Heks bezoek fier overeind: Mitch, de oud-manager van ’s werelds beroemdste gentlemen’s club. Hij verwelkomt geen hitsige zakenmannen en levensgevaarlijke penoze meer, maar slechts toeristen en dagjesmensen. Dat de beginnende filmmaakster juist deze markante zestiger aantrof, leidde uiteindelijk tot een jarenlange ontdekkingsreis door een lang verzwegen stukje Amsterdamse geschiedenis.

Ik heb zelfs een heel voetbalelftal ontvangen. Moesten we met de meiden op een rijtje staan, terwijl de coach een aantal van ons ertussenuit pikte

‘Toen Mitch opendeed, was ik direct geïntrigeerd door zijn verschijning. Alsof ik naar iemand keek die in die tijd was blijven hangen. De combinatie van hem en dat aftandse decor, ooit het chicste bordeel ter wereld, triggerde iets in mij. Er borrelden vragen in me op. Hoe komen die kogelgaten in de muur? Wie kwamen hier dan allemaal? Met wie heeft Mitch nog allemaal contact? We wisselden nummers uit, waarna we wekelijks met elkaar afspraken. Zo is het balletje gaan rollen.’

Seks tegen betaling, brute schietpartijen, onopgeloste liquidaties, gewelddadige afpersingen, zelfmoorden onder de prostituees; Van ’t Hek beseft aanvankelijk niet waar ze instapt. ‘Toen ik met de film begon, werd ik al direct ontmoedigd door Theo Heuft. Hij wilde wel even toelichten waarom hij weigerde mee te werken aan mijn film en nodigde mij uit voor een kopje koffie in zijn gigantische huis. Aan zijn eettafel schoof hij de krant van een dag eerder onder mijn neus. “Journalist geliquideerd in seksclub,” stond er op de voorpagina. Het ging over misdaadjournalist en ex-crimineel Martin Kok. “En dat is nou precies waarom ik absoluut niet meedoe aan jouw documentaire,” zei Theo stellig. “Veel te gevaarlijk. Dit is niet het volk waarmee jij of ik in aanraking wil komen. Ik raad je af deze film te maken.”’

Uiteindelijk draait de voormalige Yab Yum-baas alsnog bij. ‘Kort na mijn bezoek schreef ik een brief aan Theo,’ vertelt Van ’t Hek. ‘Ik overtuigde hem ervan dat mijn film een liefdesbrief aan zijn Yab Yum zou worden, en dus geen onthullende crimedocu. Ik ben geen misdaadjournalist. Het gaat mij echt om Yab Yum zelf, de mensen die er werkten en hoe zij, dertig jaar later, op hun levens terugkijken, schreef ik. Van plekken als Yab Yum bestaan er maar enkele ter wereld met dezelfde elektriciteit. Dat hadden wij in Amsterdam en dat wil ik vertellen. Toen Theo dat las, was hij om.’

Voor de opnames kreeg Van ’t Hek 24 uur lang de sleutels van het pand. Met een artdirector maakte zij sfeershots die de kijker terugwerpt in de hoogtijdagen. ‘Toen Theo die beelden bekeek, gaf hij mij een lijstje met dingen die niet klopten, zoals een plant die was verschoven. Met datzelfde perfectionisme maakte hij van Yab Yum dus een megasucces.’

Flirten en verleiden

Na een intensieve zoektocht onder oud-prostituees vindt de cineaste twee van hen bereid zich bloot te geven. Maureen – de enige anonieme persoon in de docu – blikt terug op de eeuwwisseling, toen zij drie avonden per week in Yab Yum werkte. ‘Tot mijn verrassing mocht ik direct na mijn sollicitatie aan de slag. Yab Yum gold als de ultieme place to be. In mijn hoofd liepen daar alleen maar supermodellen rond. Dat bleek dus niet zo. De meiden zagen er goed uit, daar niet van, maar er was veel diversiteit. De meeste meiden waren amper 20 jaar. Ik was met mijn 30 jaar een van de oudsten. Als de avond nog jong was, hing ik met mijn collega’s aan de bar, soms al dansend en drinkend, totdat de eerste bezoekers binnendruppelden. Dan begon het spelletje van flirten en verleiden. Daar genoot ik van. Als het druk was, ontstonden er spontaan geweldige feestjes. Op het

moment dat de klant met jou naar boven wilde, dan was je wel direct vertrokken. Daar werkte je uiteindelijk naar toe. In Yab Yum ontvingen wij mannen uit elke denkbare hoek van de samenleving. Ik heb ze allemaal gezien. Bekende politici, filmsterren, zangers, grote criminelen, noem maar op. Ik heb zelfs een heel voetbalelftal, dat net Europees kampioen was geworden, mogen ontvangen. Moesten wij met de meiden op een rijtje staan, terwijl de coach een aantal van ons ertussenuit pikte. Daar zat ik dus ook bij. In de slaapkamers wachtten wij tot dat hele elftal binnenkwam.’

Namen noemen is bij het Yab Yum-personeel taboe, ook dertig jaar na dato. Althans voor de meesten. ‘Tom Jones, Sting, Demis Roussos, Aznavour, ze kwamen er allemaal,’ vertelt barman Tonnie ongeremd. ‘Niet dat zij altijd naar boven gingen, hoor.’

Een opvallend moment uit de driejarige Yab Yum-carrière van Maureen: de ontmaagding van een 18-jarige jongen, gesponsord door diens eigen vader. Wat is dit nou, dacht ik eerst. Dat was wel een beetje gek, maar ik heb het toch maar gedaan. Het schijnt een veelvoorkomend fenomeen te zijn.’

Voor Iris, ‘niet de mooiste medewerkster, maar wel de grootste verdiener’, is Yab Yum niet haar eerste documentaire. In 2004 schitterde zij al in Mijn moeder, de hoer van Roy Dames. ‘Toen zat ik helemaal aan de coke. Roy en ik zijn toen een hotel uitgezet, wij maakten de gekste dingen mee en hij filmde alles.’

Genieten van haar werk als prostituee heeft Iris nooit gedaan, maar dure flessen champagne aansmeren, kon zij als de beste. ‘Ik sprak mijn talen en kon goed verleiden. Mijn klanten herinner ik mij als de dag van gister. Beroemdheden kwamen er om de haverklap, dat was leuk. Een topman van Shell wilde alleen maar vastgebonden worden aan de kachel. Ik moest zelfs de kamer uit. Ieder uur checkte ik of hij nog langer wilde, terwijl ik beneden champagne dronk. Prima. De leukste avonden beleefde ik met bekende criminelen. Met die mannen zat ik alleen maar op de rand van het bed te praten. Zij vertelden mij hun lief en leed. Ik heb nooit iets doorverteld. Ik wilde niet in de Singel belanden.’

Maureen beaamt de prettige spanning die de penoze met zich meebrengt. ‘Foute mannen die met veel geld smijten, hebben een zekere aantrekkingskracht. De schimmigheid die rond hen hangt sprak mij aan. Dat had iets spannends.’

Tom Jones, Sting, Demis Roussos, Aznavour, ze kwamen hier allemaal,’ vertelt barman Tonnie. ‘Niet dat ze altijd naar boven gingen, hoor’

De persoonlijke gesprekken met de oud-prostituees dwongen Van ’t Hek haar vooroordelen in te ruilen voor respect. ‘Al die vrouwen zijn er allemaal toe gedwongen. Wat vreselijk en wat zwaar. En dan nog die mensenhandel erachter, verschrikkelijk! Met die gedachten begon ik drie jaar geleden aan de opnames. Daar is nu nog weinig van over. Ik heb veel geleerd van alle gesprekken met verschillende vrouwen uit de prostitutie. Dat beroep is dus lang niet zo slecht en zielig als ik dacht. Zeker niet in een luxebordeel als Yab Yum. Sommige meiden zien het gewoon als werk en sommigen genieten er echt van. Maureen is een voorbeeld daarvan. In haar boodschap schuilt een krachtige, haast feministische boodschap. De ellende die vaak met prostituees wordt geassocieerd, staat los van het werk zelf. Die gesprekken hebben mijn visie op de seksindustrie volledig veranderd.’

Bij zowel Maureen als Iris blijkt dat gebrek aan liefde en aandacht in hun jonge jaren hen dreef tot een leven in de betaalde seks. Maureen: ‘Toen ik zestien was, overleed mijn vader en moest ik alles zelf doen. Mijn moeder kon mij geen liefde geven. Die ben ik gaan zoeken bij mannen. Voor een groot deel heb ik die gevonden in de prostitutie. Daarmee bedoel ik niet alleen neuken en pijpen, maar ook het gezelschap, samen in bad champagne drinken, de gesprekken, het knuffelen, het flirten. Maar na drie jaar had ik er genoeg van. Na zoveel seks met zoveel verschillende mannen was ik er klaar mee.’

Toch zal Maureens liefde voor Yab Yum altijd blijven. ‘Als het morgen weer opengaat met een vacature voor een dame tussen de vijftig en zestig, sta ik als eerste op de stoep.’

Bikkelharde penoze

Ondanks de intentie om een ‘romantisch’ beeld te schetsen, beseft Van ’t Hek gaandeweg dat een film over Yab Yum zonder de schaduwzijde – bikkelharde penoze en meedogenloze afpersingen – ongeloofwaardig zou zijn. De sfeer in Yab Yum slaat eind jaren 80 langzaam maar zeker om als steeds grotere namen uit de onderwereld zich thuis beginnen te voelen in het chique hoerenhuis. Manager Mitch is er nog geen drie dagen werkzaam als hij kennismaakt met niemand minder dan stamgast Klaas Bruinsma.

‘Niet mee bemoeien, zeiden mijn eigen portiers tegen mij,’ zo schetst de oud-bedrijfsleider in de film zijn memorabele ontmoeting. ‘Nou, dat heb ik dus wel gedaan. Mezelf even voorstellen als nieuwe manager was het minste wat ik kon doen. Een dag later kreeg ik, na een klein akkefietje over de muziek, direct een pistool tegen mijn hoofd gedrukt.’

In diezelfde periode wordt Yab Yum geslachtofferd tijdens een uit de hand gelopen botsing tussen twee rivaliserende criminelen. Schade: drie ton. Mitch: ‘Ze hebben de boel volledig kort en klein geslagen. Er was niks meer van over.’

Daarmee was het hek van de dam. Al snel zag de crème de la crème van de Amsterdamse onderwereld ‘hun’ Caviar Club, een smoezelig kamertje in de kelder van Yab Yum, als de uitgelezen plek om schimmige zaakjes en dubieuze deals te bespreken. Tot groot ongenoegen van de manager. ‘Dat liep volledig uit de hand. Zij dachten dat Yab Yum van hen was. Met plezier naar je werk gaan, zat er na verloop van tijd niet meer in, nee.’ Voor Heuft en consorten bleek machteloos toekijken de enige optie. ‘Als wij er iets van zeiden, kregen we problemen.’

Met het wegvallen van Bruinsma in 1990 belandde Yab Yum allerminst in rustiger vaarwater. Toen begon de ellende pas echt, zeggen de oud-medewerkers. Mitch en de barmannen schetsen een on-Nederlands beeld van maffiawaardige

vetes die op reguliere basis werden uitgevochten in de donkerste hoeken van het luxebordeel. Kogelgaten zitten als stille getuigen van filmische schietpartijen tussen champagneflessen en klatergoud in de schilderingen op het plafond. De coulance om de manager vlak vóór zo’n apocalyptische shoot-out even te waarschuwen, was er opvallend genoeg wel. ‘“Mitch, ga met die dames via de achterdeur naar buiten, want er staat weer iets te gebeuren,” zeiden ze dan. Nog geen tien minuten later brak de hel los,’ blikt de emotionele bedrijfsleider terug in de documentaire. Op enkele anekdotes na houden de personages in de film hun lippen nog altijd stijf op elkaar. Zo is de reactie van barman Pietje op vragen over de moord op een collega-portier veelzeggend. ‘Ik heb beloofd er nooit wat over te zeggen.’

De stilte die al dertig jaar rond het maffiaverleden van Yab Yum hangt, kan Klaas Wilting wel verklaren. ‘Mensen zijn nog steeds bang.’ Als het gezicht van de Amsterdamse politie tussen 1980 en 2000 hield Wilting het land op de hoogte van beschietingen, moorden en overvallen in de hoofdstad. ‘Na Bruinsma stonden er andere figuren op, zoals Holleeder, Mieremet en Klepper. Hele grote schoften, gevaarlijke jongens.’ Nieuwe, belastende onthullingen komen in de film van Van ’t Hek niet aan bod. Zo blijft er genoeg over voor de verbeelding van de kijkers, meent de cineaste. ‘Maar er zijn daar zoveel dingen gebeurd die ons nooit ter ore zullen komen. Dat kan gewoon niet. De personages waren erg voorzichtig. Een van hen sliep lange tijd met een pistool onder zijn kussen, omdat hij zich zo onveilig voelde. Werken in Yab Yum staat gelijk aan dingen weten die je niet hoort te weten.’

Liquidatie van een portier

Vanuit een statig herenhuis legt de vermaarde voorlichter Wilting in klinkklare politietaal uit hoe de liquidatie van portier Bert Bons in 1996 uiteindelijk heeft geleid tot het onvermijdelijke einde van het wereldberoemde bordeel van Theo Heuft. ‘Die moord was een persoonlijke afrekening, waar Theo de dupe van werd. De hele gang van zaken was heel moeilijk om te voorkomen, omdat de seksindustrie altijd verkeerde mensen trekt. Dat is nu eenmaal zo, ook bij andere sekshuizen. Yab Yum trok de zwaarste criminelen aan. Keiharde jongens die je, als je ze tegenwerkt, zelf tegenkomt. Zie daar maar eens vanaf te komen als ze eenmaal binnen zijn. Praten met de politie is geen optie, want dan is het afgelopen met je.’

In 1999 komt er een einde aan een tijdperk als Theo Heuft tegen zijn wil zijn Yab Yum van de hand doet. Over de reden spreekt hij zich nogmaals kraakhelder uit in de film. ‘Ik ben afgeperst. Uit levensbehoud heb ik Yab Yum uiteindelijk verkocht.’

Acht jaar later trekt de gemeente van Amsterdam definitief de stekker uit het beroemdste en beruchtste bordeel ter wereld, op verdenking van criminele activiteiten. Voor het kleurrijke personeel rest slechts de bizarre, soms spookachtige, maar bovenal onvergetelijke herinnering. Barman Rob: ‘Er is iets unieks weggevallen uit Amsterdam. Het had nog steeds uniek kunnen zijn. Maar het is er niet meer. En dat is zonde.’

Een dag na mijn kennismaking met Klaas Bruinsma kreeg ik na een akkefietje een pistool tegen mijn hoofd gedrukt

Gastvrouw Maureen: ‘Boodschappen doen, kinderen naar school brengen en een leuke man thuis, dat is een prachtig leven. Maar dan maak je niet de dingen mee die wij in de Yab Yum beleefden. Dat was een geheim leven, waar je alleen maar in boeken en films over ziet en leest. Een open deur naar het leven van prinsen, feestjes in Monaco en avonturen waar de meesten van ons alleen maar van kunnen dromen. Niet iedereen heeft daar behoefte aan, maar wij wel.’

Yab Yum is vanaf 25 februari te zien via picl.nl en Vitamine Cineville, later in het voorjaar op tv bij BNNVARA.