Leon Verdonschot over Peter Gillis: Wel massa, geen klasse

1. 

Soms komt opeens iemand bovendrijven die razendsnel uitgroeit tot een volksheld, wiens hoofd je overal ziet opduiken, zelfs als je nog nooit het televisieprogramma hebt gezien waar die roem op is gebaseerd. Dat is immers het kenmerk van een volksheld: alomtegenwoordigheid. Soms leer je zo iemand dan, of je wilt of niet, een beetje kennen, en snap je zijn populariteit wel. Die van Rob Kemps bijvoorbeeld, toen eenmaal bleek dat hij meer kon dan liedjes zingen die zo zijn geschreven dat je ze nog steeds kunt meezingen als je stomdronken bent. 

En soms snap je er niks van. Opeens was daar in 2020 opeens vakantieparkenman Peter Gillis. Met zijn programma in 2022 zelfs genomineerd voor de prestigieuze Televizier-Ring, net op het moment dat het Openbaar Ministerie een onderzoek naar hem deed op verdenking van mishandeling van zijn vriendin, die hij onder meer in haar neus en rug zou hebben gebeten. De laatste keer dat ik iemand in de rúg van een ander mens zag bijten, was ik een jaar of zestien, en zat ik naar een kannibalenfilm te kijken. 

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

En dan waren er toen al, op het toppunt van zijn televisieroem, de onderzoeken naar misstanden in zijn vakantieparken, de vele klachten van bezoekers, het gedoe over vergunningen, of beter: het gebrek eraan.  

Toen Gillis over dit alles vorig jaar vragen kreeg van een Telegraaf-journalist, toonde hij zijn ware, agressieve gezicht. Fascinerend hoe snel een grijns een grimas wordt. Snel daarna begon de eerste aflevering van het nieuwe seizoen van zijn serie, en zette Talpa om de stemming te keren een doorzichtig charmeoffensief in, ingezet door het trouwe lakeienleger van hun showbizzrubriek Shownieuws. Peter had namelijk een nieuwe vriendin, die we ironisch genoeg hadden kunnen kennen uit een videoclip van een of andere volkszanger, met de inmiddels hilarische titel Jij bent een golddigger. 

Twee weken geleden maakte Gillis bekend al zijn negen Nederlandse vakantieparken te verkopen. Zijn bekendste is waarschijnlijk Marina Beach in Hoek. Gillis kocht het in 2013 uit een faillissement. De oud-eigenaren zagen met lede ogen aan wat de aanpak van Gillis behelst: kaalslag. Tegen Omroep Zeeland vertelden ze vorig jaar: ‘Meteen werden er bomen gekapt en chaletjes neergezet. De charme was al snel weg. Dat vinden we heel erg. Een paar weken terug zijn we nog even langs geweest. Dezelfde bakken met planten die wij al hadden, staan er nog steeds. Het ziet er allemaal verwaarloosd uit, dat doet zeker pijn.’

Want Peter Gillis is nogal van de verwaarlozing. Hij zet zijn parken bij voorkeur niet in voor vakantiegangers, maar als opvangplek voor vluchtelingen, want daar is meer geld mee te verdienen. En vluchtelingen zijn niet zo snel ontevreden: na een oorlog valt wellicht zelfs Peter Gillis mee. 

Marina Beach kwam onder eigenaar Gillis vooral in het nieuws met rechtszaken, vergunningsproblemen, erfpachtkwesties, overtredingen en met wat al snel de corebusiness van Gillis bleek: illegale arbeidsmigranten. Want die kúnnen niet klagen.   

Nu hij zijn vakantieparken van de hand heeft gedaan, valt het belangrijkste fundament onder zijn faam weg. Hij is nu de vakantieparkenman zonder vakantieparken.

Peter Gillis is nogal van de verwaarlozing. Hij zet zijn parken bij voorkeur niet in voor vakantiegangers, maar als opvangplek voor vluchtelingen

2.

Er bestaat een biografie van Dries Roelvink. Van Theo Janssen. Van Maxime Meiland. Dus ja, ook van Peter Gillis. Het verscheen in 2021, is uitgegeven door een oud-hoofdredacteur van Nieuwe Revu (Jonathan Ursem) en geschreven door een andere oud-hoofdredacteur van Nieuwe Revu (Mark Koster). Die laatste kan zeer venijnig uit de hoek komen, bewees hij met onder meer zijn biografieën van de familie De Mol en van de Vlaamse mediamagnaat Christian Van Thillo.

Bij zijn portret van ‘de brutaalste ondernemer van Nederland’ houdt Koster dat venijn grotendeels in zijn achterzak. Waarschijnlijk was zijn inschatting dat de man wel in zijn eigen messenset zou lopen. Dat was een juiste inschatting. 

Het boek opent met een citaat uit Kleine jongen van André Hazes, die altijd graag wordt aangehaald door mensen die willen benadrukken dat ze onderop zijn begonnen.

Een rode draad in het boek die Gillis duidelijk wil benadrukken is dat hij een harde werker is, altijd geweest ook. Als hij als jonge jongen bij een slagerij werkt, mag hij tegen inkoopsprijs vlees inkopen, en verkoopt hij op zijn vrije dagen hamburgers, hotdogs en friet op een braderie in Etten-Leur. Zo’n verhaal. Van frietbakker tot miljonair.

In Gilles’ leven speelt één element een grote rol, zo leert het boek: geld. Hij verdient er graag zoveel mogelijk van, en geeft er bij voorkeur zo weinig mogelijk van uit, althans aan zaken die hij overbodig vindt. Wel in een Rolls-Royce Phantom rijden, maar zonder winterbanden, want die zijn te duur. In zijn werkkamer ‘vol met jukeboxen, Harleys, gokkasten en Flügel-flesjes’ duidt Gilles in het boek als volgt zijn jeugd als derde kind in een gezin met een alcoholistische, gewelddadige vader: ‘Het was een klotejeugd. Daar moet ik gewoon eerlijk over zijn: een kutjeugd.’

Het is, kortom, geen prater, die Gillis. En zijn verhaal is eigenlijk zo klassiek dat het een cliché wordt: arm geboren, daarna rijk geworden als ‘onverschrokken en uitgesproken vakantieparkondernemer’, ergens tussen uitbater en uitbuiter. En zoals meer mensen die hun kapitaal en daarmee zichzelf als selfmade beschouwen vol met levenswijsheden waarvan hij zelf het bewijs is, en dat is voldoende. Zo vertelt Gilles dat hij naar mensen kijkt als ze eten. Hoe razender het tempo waarin ze hun eten wegwerken, hoe groter de kans dat hij ze aanneemt. Want: ‘Snelle eters zijn snelle werkers.’

Peter de Schrokop, met een levensmotto dat alles samenvat, zowel zijn opmars als ondergang, zowel zijn financiële weelde als zijn morele leegte: massa is kassa. Zo heten programma en boek dan ook. 

Het boek over de ‘uitgesproken campingbaas’ is binnen nog geen twee maanden al aan de vijfde druk toe en wordt een bestseller, zoals Gillis’ programma in 2021 wekelijks meer dan een miljoen kijkers trekt, en in die tijd alles dat Gillis doet een succes lijkt te worden. In financieel opzicht, althans. Want massa mag dan kassa zijn, het is daarmee nog geen klasse. 

Opvallend daarom dat de eerste jaren van zijn publieke roem de waardering voor Gillis zelfs uit onverwachte hoeken kwam. Zakenblad Quote schreef positief over hem. Hij kwam naar feestjes van het blad, en werd donateur van hun voetbalwedstrijd voor het goede doel. Toen Gillis op plaats 464 van de Quote 500 stond, schreef Jos Kessels, de legendarische Eindhovens Dagblad-columnist op wie P.F. Thomése zijn J. Kessels-boeken baseerde: ‘Wat voor een patser moet je zijn, als je overkookt van woede als je hoort dat je waarschijnlijk niet in de jaarlijkse Quote-lijst van allerrijksten van Nederland zal staan? Peter Gillis uit Vlierden, eigenaar van vakantieparken, was hels dat hem dit dreigde te overkomen. Dus reed hij in zijn Porsche (uiteraard) naar de redactie van Quote met op de achterbank de boekhouding. En nu is hij dan toch alsnog opgenomen in het walhalla van de poenscheppers, op plek 464, met een vermogen van 85 miljoen.’

Quote-hoofdredacteur Sander Schimmelpenninck, inmiddels een Volkskrant-columnist die iedereen die het met hem oneens is ‘domrechts’ noemt, schreef in een hoofdredactionele column: ‘Dat Gillis in de Quote 500 wil staan, heeft wellicht ook iets te maken met oprechte trots over wat hij als selfmade man voor elkaar heeft gekregen. Zijn vakantieparken houden daarnaast hartstikke veel mensen, zelfs Brabanders, aan het werk en hij zal netjes zijn belasting betalen over de winst in zijn bv’tjes.’

Schimmelpenninck reageerde op Kessels met de opmerking: ‘Morele oordelen geven over Porsches en jonge vrouwen is makkelijk, maar getuigt toch vooral van afgunst. En misschien nog wel meer: een gebrekkig inzicht in hoe de wereld van het grote geld écht werkt.’

Helaas leeft Jos Kessels niet meer: hij overleed in juli vorig jaar. Maar hij had wel gelijk. 

3.

Waarom vinden zoveel mensen Peter Gillis zo interessant, of zelfs een rolmodel? Een veelzeggende scène in zijn biografie geeft een goeie indicatie. Biograaf Koster is met Gillis op pad als ze voor het station van Deurne twee fans van Gillis treffen. Martin en Patrick, twee medewerkers van een glasvezeltechniekbedrijf uit Berghem, zijn onderweg naar een ‘verbouwinkie’ als ze de Rolls-Royce Phantom (die zonder winterbanden) herkennen. Want die auto herken je overal, en dat is ook precies de bedoeling ervan, en de reden om hem te kopen. Gillis is dan net op weg naar zijn kantoor in Asten voor een ‘spoedoverleg over arbeidsmigranten’, drie woorden die de reden dat hij in die Phantom rondrijdt perfect samenvatten. 

Martin vertelt Gillis’ biograaf: ‘We kijken altijd naar Massa is kassa.’
Patrick: ‘Peter Gillis is multimiljonair, maar ook een man van het volk. Dat waarderen we aan hem.’
Martin: ‘Hij is supergewoon gebleven.’
Patrick: ‘Ga zo door, Peter. Niet veranderen, hè.’

De snelste weg naar het hart van het Nederlandse volk: gewoonheid uitdragen. Man van het volk (alleen een jaar mavo, drie jaar leao en twee jaar de slagersvakschool in Tilburg) én multimiljonair – het beste van twee werelden. Rijdt rond in zijn Rolls-Royce, maar nooit te beroerd om even een handtekening te zetten, en niet alleen onder een wurgcontract. Niet voor niets haalt Gillis André Hazes aan in zijn biografie, de man voor wie het ultieme compliment was dat hij zo gewoon was gebleven. (Econoom Arnold Heertjes repliek daarop was ooit: had hij een keuze dan?)

Hij praat het liefst in oneliners, heet het dan, maar het lijkt er meer op dat hij de twoliners gewoon niet zou halen. ‘Gas erop,’ is een van zijn favoriete uitdrukkingen. Lekker kort, lekker simpel. 

Wat ook altijd goed werkt in Nederland: zogenaamd de overheid te slim af zijn. Want de overheid is de vijand. Die heft belasting, en dat is diefstal, daarom is belasting ontduiken een vorm van verzet. En die overheid stelt regels, en regels zijn er voor anderen, dus regels overtreden is een vorm van vrijheidsstrijd. 

In zijn biografie schept Gillis bijvoorbeeld op over het illegaal rooien van bomen in Asten. Hij krijgt een waarschuwing van de gemeente, die hij negeert: daarna kapt hij opnieuw bomen zonder vergunning. Als de gemeente dan komt kijken, zegt de familie Gillis dat het heel hard heeft gewaaid, en dat ze daarom wel móésten rooien. De gemeente trapt erin, en dat vindt de familie Gillis hilarisch. 

Na de overname van Marina Beach in Hoek willen ze uitbreiden, maar dat mag niet van de gemeente, omdat het bos een vogelbroedplaats is. Mark, de zoon van Peter Gillis, levert een nog overtuigender bewijs dan een DNA-test van zijn afkomst, wanneer hij een hoogwerker inhuurt en alle vogelnestjes verwijdert. Zo kan hij bij een controle volhouden dat het bos helemaal geen vogelbroedplaats is: hoort de ambtenaar dan ergens vogels? En zo komen er honderd chalets bij. 

Er bestaat een universum waarin dit soort proletengedrag om je voor dood te schamen geldt als een vorm van slimme ondernemingszin, en in dat universum is Peter Gillis koning

Er bestaat een universum waarin dit soort proletengedrag om je voor dood te schamen geldt als een vorm van slimme ondernemingszin, en in dat universum is Peter Gillis een koning. Hij is een beetje wat je krijgt wanneer je Donald Trump bestelt bij de Temu: een zakenman die trots is op zijn lompheid, die redelijkheid ziet als zwakte, die elke onderhandeling begint met het bieden van de helft van de helft ‘en daar nog weer de helft van’, die altijd sjachert en afdingt, die puntzakken friet verkoopt en daar dan onderin knijpt, zodat ze sneller vol zitten.

Als hij een ontmoeting heeft met Oos Kesbeke, de populaire baas van Kesbeke Fijne Tafelzuren, en ziet dat de man zelf bouwvakkers aanwijst waar ze containers moeten zetten, ziet hij dat als een bewijs van gebrekkig rendement. Veelzeggend. Net als zijn kijk op Kesbekes bedrijf: ‘Ik zou die fabriek sluiten en iemand anders die augurken laten maken, en er tweehonderdvijftig appartementen van maken. Weet je wat die grond waard is? Maar jongens, ik denk helemaal anders, hè. Die augurkenbusiness is hard werken voor weinig. Dat is eurootjeswerk. De marge is heel klein. Dat is wel massa, maar geen kassa.’

Er is nog iets waarin Gillis lijkt op een polder-Trump: het afblaffen van mensen. Uiteraard altijd ondergeschikten. Zijn serie zit vol met scènes waarin hij dat doet. Trappen naar beneden: zo herkent men altijd en overal de ploert. 

4. 

Toen de Volkskrant na maandenlang onderzoek in november 2022 een groot verhaal plaatste over Matthijs van Nieuwkerks misdragingen op de set van De wereld draait door, betekende dat het einde van zijn televisiecarrière. 

Toen roddelblad Privé vorig jaar in een groot verhaal Theo Maassen beschuldigde van mishandeling van zijn huidige echtgenote en ex-vriendin, kwamen de cabaretier en omroep VPRO ‘op verschillende sporen’ terecht en betekende dit het einde van zijn werk als presentator van Zomergasten. Zijn reisserie over Duitsland, al helemaal af, werd wel nog uitgezonden, maar nu niet meer primetime, maar verstopt op een tijdstip waarop niemand keek. 

In december maakte BNNVara bekend dat presentator Khalid Kasem definitief weg is bij de omroep. De reden: de beschuldigingen van omkoping in de tijd dat hij nog advocaat was.

Victor Reinier keert niet terug in het twintigste seizoen van de populaire politieserie Flikken Maastricht, na klachten over de werksfeer op de set en het gedrag van de acteur.

Kortom, in televisieland hebben misdragingen, en ook al de beschuldigingen ervan, ernstige consequenties. Nu komen al deze voorbeelden uit de publieke televisiewereld, maar bij bijvoorbeeld RTL is het na The Voice of Holland niet heel anders. 

Wat is het verschil? Gillis zit bij SBS6, dus bij Talpa. En al heeft ook Talpa het Mediapact Respectvol Samenwerken voor ‘een sociaal veilige werkomgeving binnen de mediabranche ondertekend’, Gillis is al sinds augustus 2020 te zien bij SBS6, met de serie waarin ‘de familie Gillis wordt gevolgd bij al hun persoonlijke perikelen terwijl ze hun vakantieparken draaiend proberen te houden’. Alleen dan met maar een deel van die perikelen. En nu zonder die vakantieparken. 

5. 

De officier van justitie eiste in januari in de rechtbank van Den Bosch anderhalf jaar cel tegen Peter Gillis. Hij sprak van ‘grootschalige belastingfraude’. Over het jaar 2018 had Gillis zelfs helemaal geen belastingaangifte ingediend. Hij had zijn eigen vorm van een circulaire economie ontworpen: beschimmelde vakantiehuisjes zwart verhuren, verplicht afrekenen in contanten, en daarmee zijn personeel ook weer zwart uitbetalen. 

Gillis wilde tijdens de zittingsdagen niet met de pers praten, wel las hij een verklaring voor. Daarin had hij het over een hetze tegen hem. ‘Bijna alle horecazaken op mijn parken zijn al door de gemeentes gesloten. Alles is mij afgepakt, ik ben vleugellam gemaakt. Dit heeft mij emotioneel kapotgemaakt.’

Ook dat past bij het type ondernemer dat Gillis is. Al zijn successen heeft hij aan niemand anders te danken dan aan zichzelf. Al zijn mislukkingen zijn de schuld van anderen dan hijzelf. En iedereen is tegen hem, en dat is niet eerlijk, want zij zijn groot en machtig, en hij slechts een krabbelaar. 130 kilo Calimero. En dat allemaal op een toon alsof hij een toeslagenaffaire-ouder is, of een Groninger met een door gaswinningen vernield huis, in plaats van gewoon de zoveelste proleet.

De man die zelf de ene fraudezaak aan de andere rijgt, toont zich in zijn biografie dan ook zeer ontdaan als zijn hoofd administratie, die ook zijn privézaken afhandelt, hem voor vier ton besteelt. Jarenlang stuurde hij valse facturen naar aannemers die in opdracht van Peter huizen bouwden. Gillis is in schok. Dat een mens, ook een ondernemend mens, de lui in je omgeving verzamelt die je blijkbaar met je gedrag aantrekt, lijkt nooit bij hem te zijn opgekomen. 

Iedereen is tegen hem, en dat is niet eerlijk, want zij zijn groot en machtig, en hij is slecht een krabbelaar. 130 kilo Calimero

Net als bij alle vorige ophef heeft het niet geleid tot het annuleren van de opnames voor het nieuwe seizoen van Massa is kassa. Op 9 mei begint op SBS6 een nieuw seizoen, opnieuw alsof er niks aan de hand is. Gillis mocht al trots over het nieuwe seizoen vertellen, uiteraard weer in Shownieuws. Alles komt aan bod, vertelde hij, ook de rechtszaak. ‘Een stukje emotie en zo. Iedereen denkt maar: ach, het gaat allemaal vanzelf, Peter trekt zich er niets van aan, maar ja, ik heb ook een hart. We kijken er denk ik heel nuchter tegenaan. En ik denk Talpa ook. Zolang ik niet veroordeeld ben, is er niks aan de hand. Volle gas door!’

Ongetwijfeld is de voice-over bij de serie van Frank Lammers, die ondertussen op Videoland in zijn rol als Ferry een crimineel op een vakantiepark speelt. En zo is Peter Gillis iedere ironie voorbij.