Bart Nijman: 'Israëli’s hebben geen tijd te verliezen, alleen het nu telt'

Volgende week leest u in dit blad een reportage van mijn hand over Israël. Laat ik deze kolom eens gebruiken voor een persoonlijke noot daarbij, want het was mijn eerste keer in Israël. Na 7 oktober en zeker vanwege de abominabele respons op die terreur in en vanuit het Westen, waren de uitvluchten op: ik moest het land met eigen ogen zien.

‘Waarom nu pas? Iedereen is al geweest,’ bitste de professioneel sceptische douanedame op Ben Gurion Airport. Terechte vraag. Na 7 oktober moest ik mezelf nog uit een bedrijf bevrijden, van de vloer oprapen en ten langen leste de landing in mijn nieuwe thuisland Portugal maken. 

Toch was de timing uitstekend, want in Tel Aviv trof ik opvallend veel overeenkomsten met ‘mijn’ Algarve. Een gesmeerde multi-etnische samenleving waar de tong van het land wordt afgewisseld met talloze andere talen: Hebreeuws, Engels, Frans, Russisch, Nederlands, Arabisch. Een hoge mate van beschaving: een rommelige, maar schone publieke ruimte waar iedereen dag en nacht veilig en ongehinderd over straat kan. Dezelfde uitzondering op die beschaving: in het verkeer, dat hier in Portugal soms al Noord-Afrikaans is, maar in Israël expliciet Midden-Oosters.

Een groot verschil trof me echter ook, zowel met de Algarve als met het Amsterdam dat ik in 2022 opgelucht achter kon laten. Hier aan de kalm kabbelende zuidrand van het Europese continent, in het België van Spanje, gebeurt niets. Inheemse geuren van de zee, olijven en gegrilde vis vermengt zich met de odeur van goedkope Chardonnay op de lunchtafels van pensionado’s, camperaars en overwinteraars. De stilte wordt enkel verstoord door vogels, honden, het metalige geluid van clubs tegen een golfbal of het bruisen van een Kukident-tablet in een glas op het nachtkastje achter een geopend raam.

Groot was de cultuurschok met Tel Aviv, waar een ongekende energie hangt. Iedereen is in beweging. Iedereen sport, is buiten, beweegt, eet, drinkt en lééft. Israëli’s hebben geen tijd te verliezen, want vanavond is het feest, maar morgen kan één lullige raket je laatste zijn, of sta je aan het front die aanval te vergelden. 

Meer nog dan met de stilte van de Algarve viel me het verschil met Amsterdam op. Daar is iedereen zo mies en mismoedig. Naarstig zingeving najagend in een land dat z’n eigen verleden verwerpt, teleurgesteld in elkaar in een vieze stad die navelstaren tot haar hele wezen heeft verheven. In weinig meer de liberale vrijstaat van weleer – zelfs homo’s zijn er niet meer veilig.

In de Algarve bestaat geen haast, in Amsterdam is haast een hamsterwiel (vermoeiend zonder vooruitgang), maar in Tel Aviv schetst haast de zin van het leven. Zingeving als intrinsieke waarde, niet als zoektocht. Vrijheid is geen constante, veiligheid een luxe: alleen het nu telt. Je bent er al.