Meest gezochte vrouw van Duitsland staat terecht: ‘Ik ben Daniela Klette van de RAF’

De deur van de Duitse rechtszaal gaat open en de voormalige staatsvijand nummer 1 komt binnen tussen agenten met geweren. Toehoorders zijn erg benieuwd hoe de verdachte eruit zal zien. Daniela Klette leefde meer dan dertig jaar ondergronds en werd pas in februari 2024 gevonden. Ooit leken alle Duitsers bang voor haar te zijn omdat ze lid was van de Rote Armee Fraktion (RAF), een terroristische organisatie die meer dan dertig mensen doodde en vele andere misdaden pleegde. Momenteel is ze 66 jaar en op late leeftijd zou ze vast milder zijn geworden. Daarom schrokken de meeste Duitsers ook zo toen ze ontdekten dat Klette even radicaal is als in de jaren zeventig.

Het is dinsdagmorgen 25 maart 2025 rond kwart voor elf als de rechtbankvoorzitter de zitting 43 minuten te laat opent vanwege het hoge aantal geïnteresseerden. Tassen en jassen werden bij de ingang lang doorzocht, bij de metaaldetector ontstonden files. Een spectaculaire bevrijding door RAF-sympathisanten kan niet worden uitgesloten en dat zal een schande en vernedering voor Duitsland zijn. In de zaal passen niet meer dan veertig mensen. 28 van hen zijn journalist, tien kwamen als toeschouwer en er waren twee plekken bewaard voor Wachtmeister (Bodes). De ruimte heeft geen ramen. Telefoons, laptops en AppleWatches zijn verboden. De bodes controleren verdachte personen met Handy-Detektoren (GSM-detectoren). Notities mogen alleen met potlood op papier worden gemaakt. 

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Klette draagt een donkere trui, heeft veel rimpels en lijkt niet onvriendelijk: een aanwezige beschrijft haar als ‘eine freundliche Nachbarin’, een vriendelijke buurvrouw. Ze heeft geen handboeien om, maar wel een loden vest waardoor ze niet kan vluchten. Klette omhelst haar advocaten, kijkt de zaal in, lacht, steekt haar duim op en knipoogt schalks naar een extreemlinkse medestander. Haar grijze haar zit in een knot, bewakers met machinegeweren blijven steeds heel dicht in hun buurt. Klette moet haar rechtszaak doorstaan vanachter een groot ruit met kogelwerend glas, alsof ze een maffiabaas is. Haar advocaten protesteren hiertegen. In Duitsland worden alleen terroristen op zo’n manier berecht en het is een grondrecht tijdens overleg niet te worden afgeluisterd door bewakers die op een paar centimeter afstand staan. 

Vrijheid voor Daniela

Buiten hebben zich rond de vijftig aanhangers verzameld om Klette te steunen. Ze scanderen leuzen en hebben spandoeken meegebracht met zinnen als: ‘Freiheit für Daniela und alle politischen Gefangenen. Mut und Kraft in den Untergrund! (Vrijheid voor Daniela en alle politieke gevangenen. Moed en kracht in de ondergrondse!) Agenten in kogelvrije vesten houden de Klette-fans vanaf korte afstand in de gaten. Kranten en tv-zenders openen hun liveblogs, radiostations zenden de zitting rechtstreeks uit, tientallen verslaggevers uit heel Duitsland zijn naar Celle gestuurd om het Mammut-Prozess te verslaan. De reporter van tabloid Bild jubelt de dag erna in chocoladeletters: ‘Het spectaculairste proces van het jaar is begonnen!’ 

Er valt een stilte in de zaal als Daniela Klette opstaat om te praten. Ze pakt een briefje, kijkt naar de rechters en leest met vaste stem voor dat ze zich ‘bewust’ is van haar penibele, waarschijnlijk slechte situatie. Haar proces zal nooit eerlijk worden en dat komt omdat het ‘politiek’ is gemaakt’. Ze bedankt haar ‘Unterstützerinnen und Unterstützern’: de vrouwelijke en mannelijke aanhangers die buiten haar naam scanderen. Haar tegenstanders hebben een ‘volledig verkeerd beeld’ van haar geschetst, want Klette was het tegendeel van een ‘zeer gevaarlijk persoon’ en haar vermeende lidmaatschap van de RAF is ‘een uitvinding van de aanklagers’.

Klette heeft in de rechtzaal geen handboeien om, maar wel een loden vest waardoor ze niet kan vluchten. Ze omhelst haar advocaten, kijkt de zaal in, lacht

Haar advocaten zijn het uiteraard met Klette eens. Alle Duitsers kennen haar naam en reputatie, maar niemand weet wat er echt is gebeurd en de kans is bijna honderd procent dat dit ‘een politiek proces’ wordt. De meningen zijn allang gevormd, het is bijna uitgesloten dat Klette zonder vooroordelen zal worden behandeld. Zoals een van de advocaten het op de openingsdag formuleert: ‘Iedereen gaat uit van de schuld van onze cliënte.’ Haar lidmaatschap van de RAF kan volgens haar advocaten niet worden bewezen en het doet er in deze zaak ook niet toe. De veiligheidsmaatregelen zijn zwaar overdreven en dragen ertoe bij dat Frau Klette schuldig lijkt voor er recht is gesproken. Om al deze redenen past er daarom maar één juist oordeel: vrijspraak. 

De officier van justitie heeft anderhalf uur nodig om duidelijk te maken waarom Klette wel degelijk schuldig is. Ze moet zich verantwoorden voor dertien roofovervallen in de deelstaten Nedersaksen, Noordrijn-Westfalen en Schleswig-Holstein, illegaal wapenbezit, lid van een criminele bende en poging tot moord, de zwaarste aanklacht. Ze voerde die misdaden volgens de aanklagers uit met haar ex-RAF-partners Ernst-Volker Staub en Burkhard Garweg, twee namen die in Duitsland nog steeds veel angst inboezemen.

Met zijn drieën pleegden ze extreem veel geweld en iedereen leek slachtoffer te kunnen worden. In de meeste kranten werden ze ‘Das Terrortrio’ genoemd, Kletta bestuurde meestal de vluchtauto. Het terreurtrio pleegde de misdaden om hun ondergrondse leven te kunnen financieren. Hiermee zouden ze 2,7 miljoen euro hebben gestolen, van dat bedrag konden ze kennelijk goed en veilig leven. Heel gewone Duitsers werden getraumatiseerd door hun daden. Volgens de aanklager namen de drie de weloverwogen beslissing te schieten met zware wapens en daarmee namen ze een groot risico slachtoffers te maken. De nu 71-jarige Staub en 56-jarige Garweg hadden hier nu eigenlijk ook terecht moeten staan, maar die zijn nog steeds op de vlucht en het is al een wonder dat Klette vorig jaar per toeval wel werd gevonden. 

De oude vrouw leidde haar leven onder de naam Claudia. Ze was alleenstaand en woonde op nummer 73 in de Berlijnse Sebastianstraße. Buren kenden Claudia als een rustige, oudere vrouw die graag op zichzelf was, maar voor iedereen klaarstond. In werkelijkheid was Claudia al meer dan dertig jaar een van de meest gezochte misdadigers van Duitsland en dat kunnen de inwoners van de wijk Berlijn-Kreuzfeld nog steeds amper geloven. In vervalste documenten was ze Claudia Vernone, Claudia Ivone, Claudia Schmidt en Claudia Schmidt Oliveira. 

Daniela Klette sloot zich in 1978 aan bij de extreemlinkse beweging Rote Hilfe in de stad Wiesbaden. Ze leerde er een man genaamd Wolfgang en de RAF-leider Birgit Hogefeld kennen. Ze waren anti-oorlog, anti-Navo, maar geloofden wel in extreem geweld om hun eigen doelen te bereiken. Klette raakte innig bevriend met twee RAF-leden van de derde generatie: Ernst-Volker Staub uit Hamburg en Burkhard Garweg uit Bonn. Duitsland moest worden hervormd en de meeste jongeren hadden volgens Wolfgang, Birgit, Ernst-Volker, Burkhard en Daniela best zin in een frisse, vrolijke revolutie.

Birgit Hogefeld kondigde ‘aanvallen op leidende vertegenwoordigers van de economie en staat’ aan. Volgens de RAF-leden was dit zelfverdediging. In de nacht van 26 op 27 maart 1993 klommen er in het stadje Weiterstadt in de deelstaat Hessen drie gemaskerde mannen en een gemaskerde vrouw over een buitenmuur. Ze hadden machinegeweren met zich mee, twee bewakers werden onder schot gehouden, acht andere bewakers sliepen. Ze werden wakker geschreeuwd, meegenomen, vastgebonden en in een vrachtwagen gestopt. De aanslagplegers lieten 200 kilogram explosieven ontploffen. Drie gebouwen stortten in, de schade was rond de honderd miljoen Duitse Mark. Onderzoekers wisten direct dat de RAF (de leden van de eerste generatie pleegden tussen 1970 en 1972 vele moorden op vermeende vijanden en ontvoerden politici en zakenmensen) weer eens had toegeslagen en dat betekende dat ook de derde generatie-terroristen levensgevaarlijk was.

Politici, journalisten en vreedzame Duitsers vreesden meer terreur, maar het bleek de laatste aanslag van de RAF te zijn en in 1998 werd de tereurorganisatie voorgoed opgeheven. Staub, Garweg en Klette behoorden volgens RAF-kenners tot de aanslagplegers. Ze doken onder, maar pleegden overvallen om in hun onderhoud te voorzien. In de zomer van 1999 beroofden ze een geldtransport in Duisburg met bazooka’s en een machinegeweer, de buit was meer dan een miljoen Duitse mark. Het jaar erna werd er een arrestatiebevel tegen Staub, Garweg en Klette uitgevaardigd wegens zware roof en het ondergronds opzetten van een nieuwe terroristische organisatie. Het terreurtrio bleef voortvluchtig en Staub, Garweg en Klette moesten volgens de aanklagers daarom meer roofovervallen plegen om aan geld te komen. 

Op 6 juni 2015 reden Daniela, Ernst-Volker en Burkhard volgens rechercheurs naar de Real-supermarkt in de Nedersaksische gemeente Stuhr in Landkreis Diepholz, vlakbij Bremen. Op de parkeerplek stopte een geldwagen. De chauffeur haalde 1, 1 miljoen euro bij de supermarkt op. Hij stapte in, wilde wegrijden, maar werd klemgereden en meermaals beschoten door drie gemaskerde personen, onder meer met een kalasjnikov. De volgende overval was op 19 oktober 2015 op een filiaal van supermarkt Marktkauf in Northeim, de buit viel tegen: rond de 70.000 euro. De wraak moest op 28 december 2015 komen in Wolfsburg, maar ook deze roof werd geen succes, het mislukte zelfs.

Er waren DNA-sporen van het terreurtrio gevonden, aanklagers van deelstaat Nedersaksen vaardigden in januari 2016 een arrestatiebevel uit. Staub, Klette en Burkhard trokken zich er niets van aan en ze beroofden in mei 2016 een geldtransportwagen bij een REWE-supermarkt. Het bedrag was niet genoeg om in stilte van te leven in de ondergrondse en ze stapten in juni 2016 met een antitankwapen en een kalasjnikov in twee auto’s. Staub, Klette en Burkhard reden met maskers op naar een industrieterrein in het Nedersaksische plaatsje Cremlingen. Ze schoten in de lucht en op de geldwagen, dreigden de chauffeur te vermoorden en vluchtten met 400.000 euro. In kranten stonden de dag erna koppen als: ‘Ex-Raf-trio heeft opnieuw toegeslagen’ en hun foto’s werden in zwartwit bij de stukken geplaatst. 

Voldoende geld gejat

Klette, Staub en Burkhard lieten zich hierna niet meer zien, kennelijk hadden ze voldoende geld gejat. Soms beweerden mensen Daniela te hebben zien, maar geen agent kon haar arresteren. Daar kwam pas op zaterdag 24 februari 2024 verandering in. Een capoeira-leraar uit de buurt Berlijn-Kreuzberg gaf een tip door, in de Sebastianstraße zou Daniela Klette wonen onder de naam Claudia Schmidt. Een agent van de Landeskriminalamts Niedersachsen ging naar de vijfde verdieping en klopte aan bij een sociale huurwoning van veertig vierkante meter. Hij geloofde nooit dat Daniela Klette/Claudia Schmidt daar echt woonde, het was meer een routinebezoek en vroeg: ‘Hallo, is Claudia thuis?’ Hij herkende Klette en arresteerde haar.

Op donderdag 28 februari 2024 doorzochten Kriminaltechniker het huisje. In Klettes kledingkast lagen een kalasjnikov en een antitankwapen, in tupperwaredoosjes had ze munitie verstopt. Een houten plank werd weggehaald, het had een dubbele bodem en de forensische onderzoekers ontdekten 40.000 euro contant geld en een doorgeladen pistool. In een ander meubel was 1,2 kilo goud verstopt. De forensische onderzoekers openden uiterst voorzichtig twee koffers. Ze vermoedden dat er springstof in zat, maar ze vonden mobiele telefoons, stoorzenders, een Tsjechisch machinepistool, vervalste identiteitsbewijzen, een bivakmuts en ‘diverse aan de RAF-gerelateerde documenten’. In een Italiaans paspoort met haar foto heette Klette Claudia Bernardi en ze was op 12 november 1963 geboren. In werkelijkheid werd Daniela Klette op 5 november 1958 geboren in de stad Karlsruhe. 

Burkhard Garweg woonde op dat moment een paar kilometer verderop met twee honden in een wooncontainer op een industrieterrein genaamd Friedrichshainer Infrastruktur Projekt in Selbstverwaltung (FIPS) aan de Markgrafendamm in Berlijn-Friedrichshain. Het is een soort Ruigoord, er verblijven schilders, levenskunstenaars, punks en schrijvers. Op een bord bij de ingang staat: ‘Klimaatbescherming betekent: eat the rich.’ Klette stuurde Burkhard een sms-bericht met: ‘Sie haben mich.’ (Ze hebben me). Agenten lokaliseerden de plek, reden er heen en stormden de container binnen.

Het was vervallen, de ramen waren dichtgemaakt met houten latten. Burkhard kon niet worden gevonden, de agenten waren net te laat. Klettes telefoon werd gekraakt en ze zat in een groepsapp met Burkhard, die onder meer olijke foto’s van zijn honden deelde. Burkhard leefde onder het pseudoniem Martin Becker en ontving soms pakketjes op het industrieterrein van het nogal kapitalistische Amazon. Op tweehonderd meter afstand van zijn wooncontainer bezocht hij vaak een tachtigjarige weduwe. Burkhard kocht boodschappen voor haar en zette kopjes thee of koffie. De buurman van de oude vrouw herkende Burkhard toen een agent hem zijn foto toonde en jubelde: ‘Het geeft je het gevoel alsof je in een Hollywoodfilm zit.’ Getuigen zagen Burkhard een paar dagen voor Klettes arrestatie nog op het industrieterrein. De wooncontainer werd in beslag genomen en onderzocht. 

Klette werd onder zware bewaking in een helikopter vanuit Berlijn naar het gerechtsgebouw in Karlsruhe gevlogen, een rechter vaardigde een aanklacht tegen haar uit wegens vermoedelijke betrokkenheid bij drie RAF-aanslagen en vele andere misdaden. Op Staub en Garweg werd fanatieker dan ooit gejaagd, ook zij moesten snel worden berecht. Extreemlinkse Duitsers vinden dit een misstand, op een radicaal-links internetforum verscheen het statement: ‘We willen deze mensenjacht veroordelen en onze solidariteit tonen met Burkhard, Ernst-Volker, Daniela en alle linkse onderduikers wereldwijd! De echte terroristen zijn degenen in uniform die onze wooncontainerkampen, onze wijken en de huizen van onze buren binnendringen!’ Op een oud matras vlakbij het wooncontainerkamp werd met verf gespoten: ‘Heel veel sterkte, Daniela – en veel succes, Burkhard en Volker!’

De chauffeur van de geldwagen haalde 1, 1 miljoen euro bij de supermarkt op. Hij wilde wegrijden, maar werd klemgereden en beschoten

Het is 28 mei 2005 en daar komt Daniela Klette de rechtszaal weer binnen. Ze moet nog steeds achter glas plaatsnemen, maar dat doet ze sinds vandaag wel in een andere stad dan tijdens het eerste deel van het megaproces: in Verden, op een uur rijden van Celle. Een rijhal werd daar voor 3,6 miljoen euro omgebouwd tot een rechtszaal. Het heeft meer ruimte voor toehoorders en het provisorische gerechtsgebouw in Verden is nog veel beter bewaakt dan dat in Celle. Klette moet schamper lachen als ze voor het eerst de nieuwe zaal binnenkomt en zegt: ‘Ik ben nog geen persoon tegengekomen die dit normaal vindt. Welke waanzinnigen hebben dit verzonnen?’ Het bedrag van de verbouwing is hoger dan wat Staub, Burkhard en Daniela voor hun leven in de ondergrondse nodig hadden en die miljoenen hadden volgens haar beter kunnen worden gebruikt om Blijf-van-mijn-lijfhuizen of asielzoekerscentra te bouwen.  

Klette bood ook de weken ervoor spektakel. Op 8 mei 2025 kwam ze de kleine rechtszaal van Celle binnen met een keffiyeh, een soort hoofddoek die het symbool van Palestijnse verzet is geworden. Ze poseerde gewillig voor fotografen en hield een A4’tje omhoog met: ‘Stop Vertreibung Bombardierung Aushungern’ (Stop Verdrijving Bombardementen Uithongeren).

Op de Dag van de Arbeid (1 mei) deed ze ook al van zich spreken. Een vrouw met een vissershoedje, zwart mondkapje en een Palestijnse sjaal las bij een demonstratie in Berlijn namens Klette een boodschap voor. Het kapitalisme ‘bevat veel afschuwelijke inhoud’ en ze veroordeelde ‘de volkerenmoord op de Palestijnse bevolking’. De Duitse regering was ‘medeverantwoordelijk voor de genocide’ door wapens naar Israël te sturen en ze waarschuwde voor de laatste keer dat ook de oorlog in Oekraïne direct moest stoppen. Rusland mocht niet boos worden gemaakt, aanhoudende wapenleveringen aan Zelensky zouden Duitsland in een historische naoorlogse crisis storten.

Groot diep gat

Op de eerste dag in de voormalige rijhal in Verden staat er een zitting op het schema waar de meeste volgers van het proces weken naar hebben uitgekeken. De getuige wordt Klaus I genoemd. Zijn echte naam mag niet bekend worden, daarvoor is hij nog steeds veel te bang voor Klette, Staub en Garweg. Klaus I praat met tegenzin over een traumatische dag in juni 2015. Hij parkeerde zijn geldwagen op de parkeerplaats van de supermarkt toen het terreurtrio hem aanviel. Ze schoten in zijn richting en leken het totaal niet erg te vinden dat de onschuldige passant een kogel in zijn kop had kunnen krijgen.

Klaus I vertelde dat zijn collega naar binnen ging om het geld af te halen in de supermarkt en iets na tweeën terugkwam. De collega legde de dagopbrengst in de kluis van de geldwagen en ging zitten op de bijrijdersstoel. Klaus wilde wegrijden toen er een wit Volkswagenbusje in hun richting reed. De weg werd geblokkeerd, wat deden die idioten? Een gemaskerde persoon sprong uit het busje en kwam naar de geldwagen met een wapen in zijn hand. Rechtbankvoorzitter Lars Engelke vraagt wat voor wapen het was, Klaus antwoordt: ‘Ik meen iets van een kalasjnikov.’

Ze blijft veel lachen, Bild kopt de dag erna: ‘Er dreigt levenslang voor haar, maar RAF-terroriste Klette straalt in de rechtbank’

De gemaskerde man schoot een kogel in de rechtervoorband van de geldwagen en schreeuwde: ‘Kollega raus, Kollega raus!’ (Collega eruit, collega eruit!) Klaus I zag vanuit een ooghoek dat er een andere, even zwaarbewapende persoon naar de geldwagen liep, een derde persoon stond iets verderop met een antitankwapen over de rechterschouder. Volgens de aanklager was dat de verdachte en zo’n Panzerfaust werd later ook gevonden in haar Berlijnse woning. Klaus I getuigt hierna huilend dat zijn collega niet uitstapte, maar probeerde te schuilen in de kluis. Klaus I zette een portier van de geldwagen op een kier en deed het direct weer dicht.

Het alarm werd hierdoor in werking gesteld en alle deuren sloten automatisch. De gemaskerde man rechts van de auto vuurde nog een keer, wellicht was het zelfs een salvo en Klaus I zegt met trillende stem: ‘Het wapen was recht op het raam gericht. Ik keek in de loop. Toen haalde hij de trekker over.’ Klaus I vroeg hulp aan God en bad dat het kogelwerende raam niet zou breken. De rovers vluchtten zonder Klaus I. te doden, maar hij viel naar eigen zeggen wel ‘in een groot diep gat’.

Hij kreeg paniekaanvallen, droomde elke avond van de moordaanslag, durfde amper nog te slapen. Daardoor werd zijn psyche alleen maar slechter en hij moest zelfs worden opgenomen in een traumakliniek in Dresden. Klaus I. had daar zeker baat bij, maar de paniek keerde in alle hevigheid terug toen hij de oproep voor dit proces kreeg. Verdrongen herinneringen kwamen aan de oppervlakte, hij lag uren te woelen in bed en hij ontwaakte vaak ‘schweißgebadet’ (doorweekt van het zweet). Klette kijkt stoïcijns voor zich uit als Klaus I dit vertelt. Een aanwezige journalist schrijft: ‘Aan haar gezicht is moeilijk af te lezen wat ze voelt.’

Er volgen meer getuigenissen waar in Duitse podcasts, in kranten en op tv nog lang over wordt gesproken. Een agent vertelt over Klettes arrestatie. Hij geeft toe dat het bijna per toeval was, hij dacht nooit dat hij de meest gezochte vrouw van Duitsland had gevonden en zegt daar in de rechtbank over: ‘Dat ergert me.’ De agent heeft nog ander nieuws dat op websites, sociale media en kranten zal verschijnen. Klette zei volgens hem in de wachtruimte van het politiebureau: ‘Ik ben Daniela Klette van de RAF.’ Tijdens de rechtszaak ontkent ze juist steeds lid van een terreurorganisatie te zijn geweest, maar de explosieve uitspraak lijkt Klette niet te deren. Ze blijft veel lachen, Bild kopt de dag erna: Ihr droht lebenslange Haft, aber: RAF-Terroristin Klette strahlt im Gericht (Er dreigt voor haar levenslang, maar: RAF-terroriste Klette straalt in de rechtbank)

Op 17 juni vertellen twee andere agenten over de roof bij de supermarkt in Stuhr van tien jaar geleden. Probeerde het terreurtrio Klaus I te vermoorden? Dat is de aanklacht waar Klette de hoogste straf voor kan krijgen. Bij een veroordeling zal Klette minstens tien jaar krijgen voor poging tot moord en maximaal levenslang. Gewapende roof leidt tot een minimumstraf van vijf jaar. Haar volgende proces wordt al voorbereid en zal apart van deze zaak plaatsvinden. Dan gaat het over Klettes vermeende lidmaatschap bij de RAF en de kans is groot dat de verdachte in de gevangenis zal sterven. Haar twee vermeende handlangers zijn nog voortvluchtig. Van Staub ontbreekt elk spoor, Burkhard schreef rond Kerst 2024 een brief aan de linkse krant taz. Hij verdedigde de terreur van de RAF, maar betreurde wel ‘iedere traumatisering van medewerkers van geldautomaten of geldtransporten’. Hij sloot af met: ‘Groeten uit de illegaliteit.’