ON-oprichter Arnold Karskens (70): 'Ik vind dat Nederland recht heeft op een omroep zoals wij die voor ogen hadden'

Nieuwe Revu ontmoet Arnold Karskens
Waar? In de auto van Den Haag naar Schiphol, en op de luchthaven. Iets genuttigd? Een americano voor Arnold en een cappuccino voor de journalist. Verder nog iets? Arnold kon wel een gratis taxi naar Schiphol gebruiken, want de treinen reden niet, daarom wist hij Revu’s verslaggever dermate te paaien dat deze hem zomaar kwam ophalen in Den Haag. Daarna in een veel te duur hotel op de luchthaven het gesprek afgemaakt, waarna Arnold het vliegtuig pakte richting onbekende bestemming.  

Je was een tijdje uit de running, was je opgebrand door alles wat er was gebeurd?
‘Ik was, om te beginnen, gestoken door een teek. Ik stond op het punt om naar Spitsbergen te gaan voor een expeditietocht, maar kreeg een steeds groter wordende, paarsachtige plek op mijn been. Ik dacht bij mezelf: straks zit ik op Spitsbergen, waar natuurlijk geen arts te vinden is en ze waarschijnlijk nog nooit van teken hebben gehoord. Gelukkig kon ik op het laatste moment nog antibiotica krijgen in het ziekenhuis. Maar goed, ik was er goed ziek van. Dat kwam bovenop het feit dat ik zwaar overwerkt was en geen vakantie had gehad. De kou en de ellende op Spitsbergen tijdens die expeditie hielpen ook niet mee. En dan kom je terug in Nederland en krijg je, figuurlijk gesproken, ook nog eens tien messen in je rug. Ja, dat is een flinke klap. Het kost gewoon tijd om daarvan te herstellen.’

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Dan gaat de stekker er even uit?
‘Nou, in ieder geval moest ik de tijd nemen om te herstellen. Het is natuurlijk een hele smerige truc die ze hebben uitgehaald. Mensen die ik een plek in het programma Ongehoord Nieuws heb gegeven, zoals Harm Beertema, die dan stiekem mijn plek als voorzitter inneemt en mij vervolgens royeert als lid... Dat neem ik hem echt kwalijk. Voor vier maanden werk streek hij 128.000 euro op, en in de krant zei hij ook nog eens, om mij te beschadigen: “Waar Arnold komt, is altijd ruzie.” Wat natuurlijk absolute onzin is.’

Er ligt een vonnis waarin je ontslag terecht werd verklaard. Dat oordeel was gebaseerd op een, in jouw woorden, krakkemikkig rapport dat eigenlijk neerkwam op: ‘We vinden Arnold niet aardig en hij moet weg,’ aangevuld met wat ‘verzonnen’ zaken. Hoe denk je de rechter in hoger beroep alsnog te overtuigen?
‘Ik heb een contra-expertise laten uitvoeren door emeritus hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries uit Nijmegen. Hij heeft het rapport volledig gefileerd; hij noemt het onzorgvuldig, onnauwkeurig en stuitend slecht. Voorafgaand hieraan hadden twee andere hoogleraren in NRC al vergelijkbare kritiek geuit, net als een docent onderzoeksmethoden van de Erasmus Universiteit. Inmiddels heb ik dus vier academici die stellen dat dit onderzoek nog niet het niveau heeft van een bachelorscriptie. Maar het is wel op basis van dít onderzoek dat mijn ontslag gerechtvaardigd werd.’

Want je zou hele erge dingen hebben gedaan. Een van de verwijten was dat je had gezegd dat men niet kritisch mocht zijn op het kabinet.
‘Wij wilden een brede omroep zijn voor rechts Nederland, een beetje rechts van de VVD en WNL. Dan heb ik het over een kritische houding ten aanzien van immigratie, de Europese Unie, klimaatplannen, enzovoort. Daar ligt een enorm potentieel, en dat is de reden waarom mensen lid zijn geworden. Wat je dan logischerwijs niet als eerste doet, is je eigen achterban voor het hoofd stoten door op voorhand enorm kritisch te zijn op partijen als PVV of FvD. Zeker niet als je exact dezelfde kritische geluiden al hoort bij programma’s als EenVandaag en Nieuwsuur. Mensen worden geen lid van een nieuwe omroep om precies hetzelfde te horen als bij de gevestigde media.’

Bij Nieuwsuur werkt het misschien juist weer andersom, wordt standaard negatiever over de PVV bericht en wordt GroenLinks-PvdA juist ontzien. Dat is toch schering en inslag in Hilversum?
‘Precies. Je hebt ook de plicht om op te komen voor je achterban; dat is de essentie van het verzuilde omroepbestel. Die ga je dus niet schofferen. Het slaat dan ook nergens op dat dit als reden voor kritiek op mij wordt gebruikt.’

'Dan kom je terug en krijg je tien messen in je rug. Het kost gewoon tijd om daarvan te herstellen'

Hoe kan dat dan reden zijn voor ontslag? 
‘Het is ook absolute onzin. Kritiek was sowieso altijd mogelijk, mede door het format dat ik had bedacht voor Ongehoord Nieuws: één interviewer met vier gasten aan tafel. Dat kon in principe iedereen zijn, ook uitgesproken links. De gasten heb je niet aan een touwtje. Waar ik wél iets tegen had, was een platform bieden aan mensen die flat-earth-theorieën wilden verkondigen. Ik heb altijd gezegd: daarvoor moet je op YouTube zijn, daar zitten onze leden echt niet op te wachten.’

Hoe ga je de rechter overtuigen in het hoger beroep?
‘We hebben nu een aanzienlijke hoeveelheid verklaringen, ook van mensen die aanvankelijk tegen mij waren en zelfs tegen me hebben getuigd. Zij zien nu ook in dat er vuil spel is gespeeld en kiezen nu mijn zijde. Een van hen is Bauke Geersing, de voormalige voorzitter van de Raad van Toezicht, en dat is niet de minste. Hij is er zelf ook uitgeknikkerd en plaatst nu grote vraagtekens bij de eerlijkheid van het proces rondom mijn ontslag.

Hij vraagt zich openlijk af of het niet letterlijk een coup is geweest van bepaalde figuren om zelf aan de macht te komen. Van sommige mensen die achter die beruchte brandbrief zaten, is dat motief wel bekend. Een van hen, George Woodham, wilde simpelweg hoofdredacteur worden. Dat was ook een van de figuren die de Holocaust bagatelliseerde, waar ik hem op aansprak. Hij wilde mij dus weg hebben. Zo had iedereen die de brief ondertekende zijn eigen motief.’

In het rapport staat ook de bewering van Raisa Blommestijn dat jij ‘lekker kontje’ tegen haar zou hebben gezegd. Klopt dat?
‘Zij beweerde dat ik dat tijdens onze eerste ontmoeting zou hebben gezegd. Dat is natuurlijk klinkklare onzin. Dan had ze toch nooit voor mij willen werken als presentatrice? Het lastige is dat je als man eigenlijk kansloos bent wanneer je wordt beschuldigd van zogenaamd grensoverschrijdend gedrag. Verdedig je er maar eens tegen. Er is nul bewijs en dat is ook logisch, want zo ben ik niet en dat is absoluut niet mijn stijl.’

Het wordt een ander verhaal als het stelselmatig gebeurt en een klacht wordt genegeerd, maar als je het eenmalig had gedaan, was dat dan reden voor ontslag geweest? 
‘Precies. Er was vorig jaar een groot onderzoek naar de verziekte cultuur bij de NPO. Mijn naam wordt daarin nergens genoemd, er was helemaal niets aan de hand.’

Totdat Raisa er door jou werd uitgegooid.
‘Moment, ik heb haar er nooit uitgegooid. Ze is zelf opgestapt in januari 2024.’

Oké, maar ze mocht niet meer twitteren van je.
‘Ik heb haar gewaarschuwd. Ik zei: “Pas op,” want ze maakte veel feitelijke fouten in haar tweets. Als presentatrice ben je het visitekaartje van een programma dat zich aan journalistieke principes moet houden. Wat je verkondigt, moet kloppen. Ik heb haar daarop aangesproken en gezegd dat dit niet kon. Op een gegeven moment werd ze strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld voor een tweet over ‘negroïde primaten’. Toen was ze dus al weg bij ons.

Haar advocaat, die toevallig ook onze bedrijfsadvocaat was, belde mij met de vraag of wij haar juridische kosten wilden betalen. Dat hebben we geweigerd. Ze was zelf opgestapt, we hadden haar meermaals gewaarschuwd dit soort dingen niet te doen. Waarom zouden wij ons ledengeld daaraan besteden? Daar was geen enkele aanleiding toe. Zij wil echter doorprocederen tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.’

En dat kost een hoop geld.
‘Als je dat goed wilt aanpakken, kost dat je ongeveer een ton. En het duurt ook nog eens ontzettend lang. Nu is ze terug bij de omroep en voor zover ik weet, wordt haar rechtszaak nu betaald uit ledengeld. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Maar goed, er is geen middel onbeproefd gelaten om mij weg te krijgen.’

Dat heeft ze dan heel slim en succesvol voor elkaar gekregen.
‘Ja, voor zover je het succesvol kunt noemen als het gebaseerd is op onwaarheden. Mensen die een verklaring tegen mij hebben afgelegd in die brandbrief, zeggen nu: “Raisa vroeg me iets te verklaren, maar ik mocht niet controleren wat ze precies van mijn woorden zou gebruiken.” Dat kan natuurlijk niet.’

Uiteindelijk is het voor jou persoonlijk natuurlijk een trieste gang van zaken. Je bent de oprichter en wordt ontslagen bij je eigen omroep. Dat moet heel pijnlijk zijn.
‘Ik ben de oprichter, de bedenker, de geestelijk vader. Ik heb ze allemaal een baan gegeven, ik heb ze binnengehaald.’

Je hebt dus eigenlijk je eigen ondergang binnengehaald.
‘Ik ben te goed van vertrouwen geweest. Maar als je zoiets wilt opzetten, dan móét je mensen wel vertrouwen. Je kunt niet constant denken: wie haal ik binnen en gaat diegene mij pootje lichten? Als oorlogsverslaggever ging ik ook met rebellengroepen mee. Op een gegeven moment moet je die mensen vertrouwen, anders kun je niet met ze mee. Dat is altijd goed gegaan. Ik ging ervan uit dat de groep mensen die bij ons kwam werken, het ook belangrijk vond om over deze maatschappelijke problemen te berichten en dat ze het grotere plaatje in de gaten zouden houden. Dat we het collectief zouden doen en eventuele kritiek intern zouden houden. Maar ze zijn egoïstisch geweest. Ze dachten: hé, ik wil hoofdredacteur of directeur worden, of: ik wil meer geld hebben. En daar moest alles voor wijken.’

Hoe kijk je nu naar de omroep?
‘Ze maken nog één programma, maar de vraag is voor hoelang. Er zijn zóveel bestuurlijke blunders gemaakt dat de kans heel groot is dat het Commissariaat voor de Media de stekker eruit trekt. De aanhangers van Forum voor Democratie, die nu de dienst uitmaken, hebben een enorme denkfout gemaakt. Ze denken: we hebben nu onze eigen omroep. Maar ten eerste zijn ze aan de macht gekomen door misleiding en leugens. En ten tweede: wie gelooft nog in de onafhankelijkheid van de reportages als de hele omroep wordt gerund door Forum voor Democratie? Als Thierry Baudet slim was geweest, had hij gezegd: “Jongens, dit keur ik absoluut af, want dit is op geen enkele manier positief voor Forum.” Het is kortzichtige politiek, gevoerd door een paar figuren die er zelf beter van wilden worden.’

Dat is een treurige constatering. Heb je er ook verdriet van?
‘Nou ja, ik heb er wel een paar nachten van wakker gelegen. Het is toch je kindje, hè? En het is op zo’n gemene, valse manier gegaan. Ik heb nooit iets gehoord, nooit een signaal van de Raad van Toezicht van: “Arnold, we hebben dit over je gehoord, kom eens praten.” Nee, alles was goed. En dan kom je terug van een reis en is alles al in kannen en kruiken om je weg te krijgen wegens zogenaamd grensoverschrijdend gedrag, zonder dat ze je überhaupt gehoord hebben. Dat is toch erg?’

Wat doe je als je met zo'n tegenslag te maken krijgt? Ga je vechten?
‘Ja, ik teken niet voor niets hoger beroep aan. Ik vind dat Nederland recht heeft op een omroep zoals wij die voor ogen hadden. De kliek die er nu zit, moet maar een andere baan zoeken. Laat ze maar filmpjes voor YouTube gaan maken. Ze kunnen het niet en de kijkcijfers zijn ingestort. De helft van het aantal leden is weggelopen.’

En met de nieuwe regels is het oprichten van een nieuwe omroep ook niet mogelijk meer, dus je kunt ook niet zeggen: ik begin gewoon opnieuw.
‘Nee. En waarom zou ik een nieuwe omroep moeten beginnen? Ze maken daar de ene strategische fout na de andere. Peter Vlemmix, nu de algemeen directeur, kan totaal niet besturen. Het enige programma dat nog een beetje leuk is, is dat dierenprogramma met Dion Graus, maar dat was mijn idee. Ze stapelen de ene fout op de andere. Ze hebben Joost Niemöller als hoofdredacteur aangesteld, iemand die vóór de coronaprikken was, terwijl de ON-achterban daar juist fel op tegen is. Hup, weer duizenden leden minder. Een enorme blunder.’

Het is opvallend dat het Omroep Zwart allemaal wel lijkt te lukken. Die zijn volledig ingekapseld door BNNVara en maken geen controversiële programma’s. Heb je er weleens spijt van dat je het ook niet zo hebt aangepakt? Dan had je er waarschijnlijk nog steeds gezeten.
‘Maar dan had ik bij mezelf gedacht: wat doe ik hier eigenlijk? Nee, wij hebben vanaf het begin hoog ingezet, met twee keer per week een live-uitzending waarbij we de andere zijde van de nieuwsbol belichten. Ik voer mijn strijd voor de journalistieke waarheid, oprecht.’

Wat verwacht je van de uitkomst van het hoger beroep?
‘Dit keer ga ik winnen. Ik heb inmiddels een team van mensen klaarstaan dat de zaak direct kan overnemen bij ON. Er hoeven niet eens ongelooflijk veel mensen weg, maar een aantal zal toch moeten vertrekken. Een rechter zal dus niet snel kunnen zeggen dat de arbeidsverhoudingen zo vertroebeld zijn dat een terugkeer onmogelijk is. En als ik terugkeer, zal het niet voor heel lang zijn. Ik was al van plan om rond mijn zeventigste te stoppen.’

Dat ben je inmiddels. Hoelang wil je eigenlijk nog doorwerken?
‘Het laatste halfjaar hield ik me al voornamelijk bezig met de grote lijnen, nieuwe formats en het nieuwsmagazine. Veel van de dagelijkse taken waren al overgenomen door anderen. Dat was het plan. En dat hebben ze onderuitgehaald, met als gevolg dat de hele omroep op z’n gat ligt. Dat is jammer, want Nederland verdient een Ongehoord Nederland. Onder mijn leiding dus.’

Wat is het beste advies dat je ooit hebt gekregen?
‘Houd je rug recht. Ik kom uit een verzetsfamilie waar dat hoog in het vaandel stond. En eerlijk duurt het langst. De waarheid komt altijd boven, dat merk ik nu ook weer. Mensen weten wat er bij die omroep is gebeurd en dat het gewoon niet deugt. Je moet met een gerust hart kunnen gaan slapen, zonder er wakker van te liggen, omdat je weet dat je op het cruciale moment de juiste beslissing hebt genomen.’

'Ik heb ze allemaal een baan gegeven. Ik heb ze binnengehaald. Ik ben te goed van vertrouwen geweest'

Ben je door dit alles anders naar mensen gaan kijken? Naar oud-collega’s, vrienden, mensen die je niet hebben gesteund?
‘Ik praat er weleens over met mijn kinderen. Dan zeg ik soms dat ik harder had moeten optreden, directer had moeten zijn. Maar mijn kinderen zeggen dan: “Nee, je moet jezelf blijven.” Ik geloof dat creativiteit en vertrouwen in mensen hand in hand gaan en je verder brengen.’

Na bijna vijftig jaar in de journalistiek, hoe denk je over het vak?
‘Ik ben nog steeds een journalist in hart en nieren. Het is niet voor niets dat ik met de omroep ben begonnen. Ik heb een zwartboek over het NOS Journaal geschreven en had altijd al kritiek op de oorlogsverslaggeving en de Nederlandse journalistiek in het algemeen. Bij Ongehoord Nieuws is het nu een verzameling meningen die je net zo goed op een verjaardag hoort.’

Dat is exemplarisch voor alle talkshows tegenwoordig. Er zitten vijf mensen aan een tafel die maar wat in het wilde weg kakelen over nieuwsitems.
‘Precies. Daarom moet je ter plaatse zijn. Je moet met je poten in de klei staan om het echte verhaal te kunnen vertellen. Alleen dan voeg je echt iets toe.’

Wat vind jij momenteel nog goede oorlogsjournalistiek?
‘Ik zie heel weinig goede oorlogsjournalistiek. Het enige goede komt van mensen die heel lang en diep in een onderwerp hebben gezeten. Maar de verslaggeving over Gaza of Oekraïne vind ik volstrekt onvoldoende. Ik weet zeker dat ik het beter had gedaan.’

Wat mist er dan in die verhalen?
‘De diepgang, de andere kant van het oorlogsnieuws. Ik heb zelf veel onderzoek gedaan naar het Nederlandse optreden in Irak en Afghanistan. Daar heb ik geen vrienden mee gemaakt, absoluut niet, maar het was wel échte journalistiek. Echte oorlogsverslaggeving, zoals je die nu eigenlijk niet meer ziet. Dat zag je al in Irak en Afghanistan; alles komt van ‘embedded’ journalisten die aan het handje van het leger lopen.’

Ondanks alles wordt het NOS Journaal nog steeds als de meest betrouwbare nieuwsbron gezien door het Nederlandse publiek.
‘Ik kijk er zelden naar omdat ik het kwalitatief onvoldoende en vaak heel vooringenomen vind. Ik heb ze te vaak op feitelijke fouten kunnen betrappen. Het heeft altijd een bepaalde invalshoek, vooral als het over klimaatverandering gaat. Als het één dag iets warmer is, wordt meteen de noodklok geluid. Het is onzin om een doorgebroken dam in Libië aan klimaatverandering te wijten; dat is gewoon slecht onderhoud. Tegenwoordig beginnen ze ook niet meer met het nieuws, maar met commentaar. Eerst drie zinnen om je te vertellen hoe je moet denken, en dan pas komt het nieuwsfeit. En de hetze tegen Trump... Daar word ik ook helemaal ziek van.’

Wat als het hoger beroep niet lukt? 
‘Het zál lukken. Weet je, als ik niet terugkom, is het einde verhaal voor de omroep. Raisa Blommestijn voert als schaduwbestuurder een heus schrikbewind, volgens ex-medewerkers. Wie haar tegenspreekt, vliegt eruit. Met alle bestuurlijke fouten en blunders die er nu gemaakt worden, is de omroep ten dode opgeschreven.’

Stel, worstcasescenario, het lukt niet en de omroep gaat toch door. Spring je dan van een flat?
‘Nee, absoluut niet. Ik heb natuurlijk ook nog de Stichting Onderzoek Oorlogsmisdaden, dus dat werk gaat altijd door. Ik zit achter oorlogsmisdadigers aan van het type Guus Kouwenhoven en Frans van Anraat. En ik heb al zestien boeken geschreven, daar komen er vast nog een paar bij. Mijn leven gaat gewoon verder. Maar ik zou het wel ontzettend zonde vinden voor Nederland. Ik ga dan in ieder geval niet met pensioen, nee. Ik lees nog zonder bril, gebruik geen medicijnen, heb nooit een pijntje en zit vol energie. Ik kijk terug op een avontuurlijk leven, snap je? En het allerbelangrijkste: ik heb een vrouw die me steunt en drie hele lieve kinderen die van me houden.’