Hapo-Hersh: ook deze progressieve Israëlische voetbalsupporter ontsnapte niet aan de haat van Hamas

Sira Pub was een links bolwerk vlakbij de Oude Stad in Jeruzalem en het ontmoetingspunt voor fans van voetbalclub Hapoel Jeruzalem. Een paar blokken verderop vallen kolonisten steeds vaker Palestijnse huizen binnen. De eigenaar heet Lior Gootriman. Hij is iets over de vijftig en een bekend gezicht onder voetbalfans uit heel Israël, met zijn grijzende baard en zwarte T-shirts. Hij zit vaak in de patio van zijn bar met vrienden, kennissen en klanten die hij net heeft ontmoet, kalm converserend over voetbal, muziek en politiek. De barman noemde zijn café in het tijdschrift Rolling Stone ‘de enige linkse en anti-fascistische plek in de stad’.

De Amerikaans-Israëlische Hapoel-fan Hersh Goldberg-Polin ging hier tot 2023 vaak heen. Hij sprak er met gelijkgestemden, klaagde over Netanyahu, schold op de kolonisten die moorden op de Westoever en haatte de extreemrechtse regering vol religieuze fanaten. 

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Op de muren van Sira Pub waren Hebreeuwse en Arabische teksten gekalkt die benadrukten dat iedereen op deze plek welkom is, ook Palestijnen. De bebaarde afbeelding van antikapitalist Karl Marx was vaak te zien. De bezetting werd sterk veroordeeld en de bezittende klasse moest volgens de mensen in Sira Pub meer belasting betalen om de minderbedeelden te helpen. Hersh overwoog bij Sira te gaan werken. Die plek was zijn toevluchtsoord, zijn oase, alleen daar kon hij praten met mensen die op een vergelijkbare manier over de wereld dachten. 

Hersh was niet altijd zo links als in 2023. Zijn ouders Jon en Rachel komen uit Chicago, keerden daar soms terug met Hersh en hij zou vaak shirts en petjes dragen van honkbalclub Chicago White Sox of de Chicago Bulls (basketbal). 

Op zijn zevende emigreerden de Goldbergs naar Israël. Hersh leek eerst een tamelijk doorsnee Israëliër uit de heilige stad Jeruzalem te worden. Hij bestudeerde de Thora op de Himmelfarb-school in Jeruzalem en bezocht zo vaak mogelijk de synagoge. Lang niet alle godsdienstleraren keurden het goed, maar Hersh werd in zijn nieuwe stad fan van voetbalclub Hapoel en volgde die club met een religieus fanatisme. Hersh kocht op zijn achttiende een seizoenkaart en werd een prominent lid van de harde kern, genaamd de Brigade Malcha. Het als links beschouwde Hapoel is meer dan alleen een voetbalclub en het tegendeel van hun grootste concurrent, ja zelfs vijand, Beitar Jeruzalem. De fanatiekste fans van die club zijn nog rechtser dan Netanyahu, ze propageren haat tegen de Palestijnen en scanderen tijdens hun wedstrijden ‘dood aan de Arabieren!’

Racistische leuzen

Voor en na de wedstrijden ging Hersh altijd naar Sira Pub. Barman Mor werd een van zijn beste vrienden. Hij was net als Hersh lid van de Brigade Malcha, ze gingen samen naar het Teddy-stadion en naar uitwedstrijden in Tel Aviv, Beër Sheva, Petach Tikwa en het buitenland. Ze juichten als het goed ging, moedigden de spelers aan als het beter moest en werden alleen echt kwaad als er in het stadion racistische leuzen werden gescandeerd. De meeste mensen in Hersh’ voetballeven waren links en ook zijn ouders leerden hem zelfs in een oorlog ‘het menselijke in de vijand te erkennen’, zou een Israëlische journalist in 2024 zeggen. Hersh ageerde steeds fanatieker tegen onverdraagzaamheid tegen ‘de ander’ en werd veganistisch omdat hij tegen de massamoord in de bio-industrie was. 

Op doordeweekse avonden was hij medewerker van een organisatie die als doel had Israëlische en Palestijnse kinderen bij elkaar te brengen. Als ze elkaar maar zouden leren kennen, dan zou het misschien ooit goed met hun land kunnen komen. Aan de wand van zijn slaapkamer stond in Engels, Hebreeuws en Arabisch: ‘Jeruzalem is van iedereen’. En: ‘Fight Racism!’ 

Hersh sprak over dit soort onderwerpen met zijn ouders en ook zij kregen een ander beeld van Netanyahu’s Israël. Zijn moeder noemde hem een linkse ‘granola-dromer’, een verwijzing naar een mix van granen, zaden, pitten en gedroogd fruit dat vaak met yoghurt wordt gegeten. Zijn vader Jon zou later zeggen: ‘Hij probeerde altijd de ander te begrijpen.’ In het Duitse voetbaltijdschrift Elf Freunde werd hij een vredesactivist genoemd die streed voor een tweestatenoplossing. 

Hersh’ leven centreerde zich vanaf zijn achttiende vrijwel volledig rond Hapoel en voetbal. Mede-fans noemden hem ‘onze Hersh’ of ‘Hapo-Hersh’. Hij schreef Hapoel-liedjes, verzon slogans en tekeningen om op spandoeken te zetten. Zijn zussen gingen mee naar het stadion en schreeuwden net zo hard. Hapo-Hersh werd ook fan van het Duitse Werder Bremen, een zusterclub van Hapoel. Hij verdiepte zich in hun geschiedenis, wist wie Wynton Rufer, Dieter Eilts, Andreas Herzog, Mario Basler en zelfs Per Mertesacker waren. Hij maakte een droomreis naar Bremen, ging natuurlijk langs in het Weserstadion in Bremen, poseerde daar lachend voor een foto in een Werder-shirt en sprak af met Werder-ultra’s om over de Bundesliga en andere onderwerpen te praten. Hersh verafschuwde de extreemrechtse Duitse partij AfD en hij hoopte dat er zou worden gestemd op die paar overgebleven verbinders in de Duitse politiek.

Na de middelbare school ging Hersh in militaire dienst, hij kon niet anders, dat hoort er in Israël nu eenmaal bij. Tot zijn geluk kreeg hij een rol als medicus, zo kon hij doen wat hij het liefst wilde: mensen helpen. Hersh zwaaide in april 2023 af. Hij werd ober om te kunnen sparen en plande een tweejarige wereldreis die hij in december 2023 wilde uitvoeren. Hij kocht een ticket naar India, zou tot die tijd gaan werken in een ziekenhuis en behoorde tot de organisatoren van evenementen om geld in te zamelen voor arme families, Palestijns én Joods.  

‘Hapo-Hersh’ reisde op 7 oktober 2023 voor het laatst naar de Sira Pub. Vrienden haalden hem over mee te gaan naar het Nova-festival. Dansen, bier drinken, wellicht een pilletje slikken, Hersh kon de afleiding goed gebruiken. Barman en Hapoel-fan Mor vertelde later dat Hersh eerst nog even langskwam in de bar met zijn beste vriend Aner Shapira. Hapo-Hersh had twee grote flessen water en een rugzak mee. Ze dronken iets, namen afscheid en toen reden Hersh en zijn vrienden richting de Negev-woestijn om een avond en een ochtend lang onbekommerd te gaan dansen. 

Op 24 april 2024 maakten Hamas-terroristen een drie minuten durende video van Hersh openbaar. Zijn gehalveerde arm was duidelijk zichtbaar

Het was ochtend toen de terroristen van Hamas het festivalterrein betraden. Ze schoten 1139 mensen dood, verkrachtten, martelden, kidnapten. Aner en Hersh vluchtten met vier andere festivalgangers naar een bunker langs de weg. Om acht uur in de ochtend stuurde hij zijn familie het bericht: ‘Ik houd van jullie.’ Tien minuten later schreef hij: ‘Het spijt me.’ Zijn moeder Rachel schreef terug: ‘Are you OK? Laat me alsjeblieft weten of je oké bent.’

Ze kreeg geen antwoord. De Hamas-terroristen gooiden handgranaten naar binnen, Aner wierp er zeven terug, Hersh’ linkerarm werd tot de elleboog van zijn lichaam geblazen. Hij slaagde erin een noodverband te maken en daarom bloedde hij niet dood. De terroristen worstelden Hersh in de achterbak van een pick-uptruck. Ze reden weg, daar waren later beelden van te zien. Hersh hield het restant van zijn arm goed vast, het bot stak uit. Aner was toen al dood. 

Protestmarsen

Hapo-Hersh werd ontvoerd naar de stad Rafah en gevangengezet in een tunnel. De dagen en weken erna hoorde niemand meer iets van hem, maar zijn vrienden van de Brigade Malcha zorgden er bij protestmarsen tegen de regering voor dat Hersh nooit werd vergeten. Ze droegen T-shirts in Hapoels clubkleuren met zijn afbeelding en de tekst ‘Bring Hersh Home’ en deelden vlaggen uit waarop een iconisch geworden foto van Hersh was afgebeeld. Hersh stond tussen andere ultra’s op de tribune van Hapoel met een ontbloot bovenlijf. Hij droeg een Hapoel-petje, had een sixpack en zwaaide met een grote Hapoel-vlag. 

Familieleden en vrienden lanceerden ook in het buitenland een mediacampagne om de aandacht op Hersh te blijven vestigen en hem vrij te krijgen. Zijn ouders spraken met leden van de Verenigde Naties, de paus en heel veel politici, tot de Amerikaanse president Joe Biden aan toe. Moeder Rachel droeg bij elk tv-optreden een T-shirt met een telkens veranderend cijfer, een verwijzing naar het aantal dagen dat haar zoon door de terroristen was ontvoerd. 

Op 24 oktober 2023 smeekte Rachel op een bijeenkomst bij de VN: ‘Waarom eist niemand een eerlijk bewijs van leven?’ Ze erkende ook het leed van de Palestijnen met: ‘Dit is een wereldwijde humanitaire ramp.’ De maand erna werd Hersh’ moeder door het Amerikaanse tijdschrift Time tot een van de invloedrijkste personen van 2024 gerekend. Ze was ‘een van de meest zichtbare pleitbezorgers voor de gijzelaars en hun families’ en er werd een quote van haar over Hersh geciteerd: ‘Hoop is verplicht. Ik geloof erin, en ik moet erin geloven dat hij bij ons terugkomt.’

Hersh leefde nog, dat bleek op 24 april 2024. De Hamas-terroristen maakten die dag een drie minuten durende video van Hersh openbaar. Zijn gehalveerde arm was duidelijk zichtbaar, zijn haar was kortgeschoren. Hersh vertelde vast te zitten in een ‘ondergrondse hel zonder voedsel en water’ en hij zei, volgens sommige mensen onder dwang, dat de Israëlische regering zich moest ‘schamen voor hun missie in Gaza’. Jon en Rachel probeerden hun zoon moed in te spreken met: ‘We are telling you, we love you, stay strong, survive.’

Op 21 augustus 2024 spraken Hersh’ vader en moeder op de Democratische Nationale Conventie in Chicago. Jon Polin zei onder meer: ‘Er is een overvloed aan lijden aan alle kanten van het tragische conflict in het Midden-Oosten. Het is een wedstrijd in het toebrengen van pijn, maar er zijn geen winnaars. In een ontvlambaar Midden-Oosten weten we wat het meest direct de druk kan verlichten en rust in de hele regio kan brengen. Een deal die deze diverse groep van 109 gijzelaars naar huis brengt en een einde maakt aan het lijden van de onschuldige burgers in Gaza. The time is now.’

Hapo-Hersh werd toen al het ‘internationale gezicht van Israëls gijzelaars’ genoemd en ‘one of the most recognizable faces of the Oct. 7 hostages in Israel and the United States’. In en voor het Werder Bremen-stadion werden spandoeken en vlaggen opgehangen met Hersh’ foto en Engelse leuzen als ‘Bring Hersh Home, Forever Hersh’ en de zin die Hersh’ vader na het ontvoeringsfilmpje uitsprak: ‘We are telling you, we love you, stay strong, survive.’

Hapoel-fans probeerden elkaar te troosten in de Sira Pub. Bareigenaar Gootriman legde de schuld voor een groot deel bij Netanyahu

Op 31 augustus 2024 speelde Hapoel de eerste thuiswedstrijd van het seizoen 2024/25 tegen Hapoel Hadera. Het Teddy-stadion in Jeruzalem zat vol en alle toeschouwers leken iets aan te hebben om hun bekendste fan te herdenken. De spelers kwamen het veld op in shirts met een afbeelding van Hersh en de eis om hem onmiddellijk naar huis te halen. Zijn ouders spraken de Hapoel-fans vlak voor de aftrap toe via een videoverbinding. Rachel Goldberg-Polin zei in het Engels: ‘Shalom, Hapoel-fans en vrienden van Hersh. Wij, Hersh’ ouders, willen jullie heel erg voor alles bedanken. Hapoel-fans, spelers, eigenaren, clubmedewerkers, iedereen. Heel erg bedankt voor de steun, de stem die jullie lieten horen en de publiciteit voor Hersh en alle gijzelaars. We voelen het echt. We hebben het nodig. Hersh voelt het. Ik weet zeker dat hij het voelt, en ik weet dat hij het nodig heeft. Ga zo door. And let’s go, Hapoel!’ 

Jon Polin kreeg de fans aan het lachen en het huilen met: ‘Ik moet zeggen dat ik ooit vond dat Hersh een beetje overdreef met zijn liefde voor Hapoel, en nu ben ik ook helemaal verliefd geworden op alles wat met het team te maken heeft. We voelen de steun, de gebeden, de liefde. We kunnen jullie niet genoeg bedanken. Jullie verdienen een succesvol seizoen en we zouden het succesvolst zijn als we Hersh en alle gijzelaars vandaag naar huis kunnen brengen en Hapoel een overwinning haalt.’ 

Tijdens de wedstrijd ging er ineens een gerucht door het stadion: het lichaam van Hersh zou zijn gevonden in een tunnel onder de stad Rafah in Zuid-Gaza. Het bleek helaas waar te zijn en soldaten haalden ook de lichamen van vijf andere gijzelaars naar boven: Almog Sarusi, Alex Lobanov, Carmel Gat, Eden Yerushalmi en Ori Danino. De terroristen hadden de zes vlak daarvoor vermoord. Volgens Hamas-woordvoerder Abu Obeida kregen de ontvoerders de liquidatie-opdracht na een inval van het Israëlische leger in een Gazaans vluchtelingenkamp. De dood van Hersh en de vijf anderen was de zoveelste bloedwraak van Hamas. 

Hapoel-fans brachten een verklaring uit met: ‘Hersh, onze geliefde vriend, onze broer. Nog niet zo lang geleden schreven we samen liedjes voor ons team. Het is ongelooflijk dat we vandaag een grafrede voor je schrijven. We wisten al snel dat Hersh synoniem stond voor licht, liefde en vrede. We werden verliefd op je vanaf het moment dat je op jonge leeftijd op de tribune van het Teddy-stadion en bij de Brigade Malcha verscheen. We groeiden met je op, reisden naar wedstrijden in binnen- en buitenland. Je zat altijd op de eerste rij, dicht bij het hek, naast de trommel met de Hapoel-vlag in je hand.’ 

De Hapoel-fans gingen naar de Sira Pub om elkaar te steunen en ook in Bremen verzamelden zich nog dezelfde avond tientallen mensen om te rouwen om Hapo-Hersh. Er werden kaarsjes aangestoken en foto’s van Hersh in een Werder-shirt neergezet, een groene vlag met ‘Bring Hersh Home’ werd vervangen door een zwart exemplaar met ‘Rest in Peace, Hersh’. In een verklaring van Werder-ultragroep Infamous Youth werd hij ‘Unser Freund Hersh’ genoemd en het eindigde met: ‘May your memory be a revolution, Achi (mijn broer)! Forever Hersh.’ 

Onbevangen idealist

De begrafenis was op 2 september 2024 in Jeruzalem. Er waren duizenden rouwenden en de meest opvallende aanwezigen waren de ultra’s van de Brigade Malcha. Ze tilden de kist van Hapo-Hersh, de spelers van Hapoel stonden vlakbij in hun voetbaltenue. Rachel Goldberg-Polin hield een speech met zinnen als: ‘Je promootte rechtvaardigheid en vrede en deed dat op een manier zoals alleen een jonge, pure, onbevangen idealist kan.’ 

Ze eindigde met de verzuchting dat haar zoon niet langer in angst hoefde te leven en ze zei: ‘Eindelijk, mijn lieve jongen. Eindelijk, eindelijk, eindelijk ben je vrij.’ Zijn vader Jon sprak hoop uit: ‘May his memory be a revolution.’ 

Hapoel-fans probeerden elkaar te troosten in de Sira Pub. Ze droegen zwarte poloshirts met Brigade Malcha op de voorkant en proosten en toosten op Hersh. Sira Pub-eigenaar Gootriman legde de schuld voor een groot deel bij Netanyahu. Hersh’ vriend Mor en mede-Hapoel-fan was het hiermee eens en vertelde een Amerikaanse journalist: ‘Why do people need to fucking die?’

Op 21 september 2024 herdachten de fans van Werder Bremen Hapo-Hersh in het stadion. De thuisploeg verloor met 5-0 van Bayern München, maar daar had niemand het na afloop over. Op een immens spandoek stond een variant op de woorden die Hersh’ vader sprak op de begrafenis: ‘May Your Memory be a Revolution.’ 

De ultra’s op de Ostkurve staken vuurwerk af voor Hersh en tijdens de wedstrijd werd er een groot zwart spandoek uitgerold achter het doel met ‘Shalom, Salam, Peace (vrede)’. In het tijdschrift Elf Freunde verscheen een groot artikel over de herdenkingsceremonie voor Hersh Goldberg-Polin. De auteur hoopte dat het niet alleen een ode zou zijn ‘aan een vermoorde vriend’, maar dat de vrienden van Hersh ook in zijn geest zouden blijven denken dat er een ‘andere toekomst mogelijk is in Israël en de Palestijnse gebieden’. Een toekomst ‘waarin vreedzaam samenleven een serieuze optie is’ en ‘waarin het leed van de andere bevolkingsgroep niet minder waardevol is’. Misschien zou zijn dood dan ‘inderdaad het begin van een revolutie’ worden. 

De afbeeldingen vanuit het Weserstadion gingen binnen een paar minuten viraal. Linkse en rechtse Duitsers verspreidden de filmpjes en de foto’s en de hommages werden ook gedeeld op de sociale media van de Israëlische regering. Daar kwam direct veel kritiek op, Netanyahu’s mensen misbruikten volgens Felix Tamsut, een Israëlische kenner van het Duitse voetbal, de dood van een Hapoel- en Werder-fan, terwijl juist Hersh ‘stickers tegen rechts gedachtegoed en discriminatie op zijn kamer had’.

Hersh zou nooit hebben gewild dat de extreemrechtse regering onder Netanyahu hem als een martelaar zou omarmen, want hun ideeën staan ‘recht tegenover alles waarin Hersh, zijn groep en ook de bevriende ultra’s van Werder Bremen geloven’. De Duitse journalist Ruben Gerczikow voegde er in het voetbaltijdschrift Elf Freunde aan toe: ‘Bovendien zijn er vele stemmen in de Israëlische maatschappij die de regering verantwoordelijk voor zijn dood houden.’ 

Israëlische massamoord 

Ook in de stadions van FSV Mainz 05, Chemie Leipzig en SV Linden werd Hersh geëerd, maar het duurde niet lang of er kwam forse kritiek op de acties van de voetbalfans. Pro-Palestijnse Duitsers beschuldigden de ultra’s van een Doppelmoral, een dubbele moraal. Ze hemelden Hersh op, maar er stond nooit iets op hun spandoeken over de Gazaanse oorlogsslachtoffers. Kritiek leveren op de Israëlische massamoord in de bezette gebieden ligt in Duitsland door de Holocaust kennelijk nog steeds veel te gevoelig en er gingen ook beelden rond van Hersh in een militair uniform. Zijn moord zou daarmee ‘gerechtvaardigd’ zijn. In het Duitse voetbaltijdschrift Elf Freunde werden zinnen, zoals de laatste, Hasspostings genoemd, haatberichten. De pro-Palestijnse Duitsers vertelden er namelijk niet bij dat Hersh verplicht in dienst moest en dat hij zich uitzonderlijk vaak tegen Netanyahu’s beleid had uitgesproken. 

Een jaar later staan beide kampen nog steeds recht tegenover elkaar en zelfs in de Sira Pub is de sfeer niet meer zoals het tot 7 oktober 2023 was. Barman Mor wil zijn vriend Hersh blijven eren door Sira ouderwets tolerant te houden, maar er zijn ook steeds meer Hapoel-fans die het niet meer kunnen opbrengen. Journalist Jesse Rosenfeld van Rolling Stone beschreef vanuit Jeruzalem hoe de Sira Pub door de moorden, verkrachtingen en ontvoeringen is veranderd.

Voor de oorlog hingen er stickers en posters met Palestijnse vlaggen aan de muren en in de wc’s. De bezetting werd bekritiseerd en er waren oproepen om dienst te weigeren. Na 7 oktober 2023 worden uitingen zoals deze zeldzamer. Netanyahu en zijn ultraorthodoxe ministers zijn slecht, maar de Hamas-terroristen zijn nog vele malen slechter en Sira Pub-eigenaar Gootriman verwoordde de mening van meer Hapoel-fans door in Rolling Stone te zeggen: ‘Ik heb na wat er is gebeurd geen compassie meer.’

Dit artikel is gebaseerd op artikelen in Elf Freunde, Der Spiegel, Time, Rolling Stone, Bild en The New York Times.