Poetin 25 jaar aan de macht (deel 3): hoe wreed is het Russische volk?

anuit Nederland kunnen we eigenlijk alleen maar gissen hoe de Russen tegenover hun president, de repressie en de oorlog staan. Zelfbenoemde oppositieleiders als de vrouw van wijlen Aleksej Navalny beweren dat de meerderheid van de bevolking tegen de regering is. Schrijver Tommy Wieringa zei in een interview dat Nederlanders niet beseffen hoe wreed de Russen eigenlijk zijn. Maar hoe zijn de Russen nu werkelijk? Staat de meerderheid van Russische bevolking echt achter ‘hun’ leider? En in hoeverre geloven de Russen in de Kremlin-propaganda?

Na tien jaar vrijemarkteconomie met een minimum aan overheidsingrijpen en een maximum aan nietsontziend kapitalisme, keerde Rusland onder Vladimir Poetin terug naar een steeds groter wordende staatsbemoeienis. Een bemoeienis die – zoals altijd onder totalitaire heersers – absurde trekken aanneemt. Niet zo heel lang geleden werd de oude Sovjet-onderscheiding ‘heldhaftige moeder’ geherintroduceerd.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Tijdens de uitreiking van de medaille voor vrouwen met meer dan tien kinderen zei Vladimir Poetin, die zelf al meer dan twintig jaar geleden is gescheiden: ‘Kinderen opvoeden is zowel een vreugde als een dagelijkse arbeid. Het eren van grote gezinnen staat in de traditie van ons volk.’ 

Kinderen voor Poetin

Dat zei Poetin niet zomaar. De geboortecijfers in Rusland behoren inmiddels tot de laagste sinds de Tweede Wereldoorlog. De overheid ziet dat als een groot probleem en besluit de bevolking te helpen bij het zorgen voor meer nageslacht. Al sinds 2007 bestaat het zogenaamde ‘moederkapitaal’: na de geboorte van het eerste kind kan overheidssteun van omgerekend 7000 euro worden aangevraagd. Voor elk tweede en daaropvolgende kind is het bedrag iets meer dan 9000 euro.

Het verstrekte geld mag worden gebruikt om een hypotheek af te lossen, maar ook om een eigen huis te bouwen. Dat moet dan wel ver in de provincie zijn, want in Moskou kost een bescheiden eenkamerflatje omgerekend minstens 100.000 euro. Ook een opleiding kan ermee worden gefinancierd. Het ‘moederkapitaal’ geldt niet alleen voor eigen kroost, maar ook voor adoptiekinderen. Het opnemen van minderjarigen met een handicap ondersteunt de overheid met extra subsidies. 

Behalve het ‘moederkapitaal’ als project van de federale overheid, bestaan er sinds kort ook regionale initiatieven die het geboortecijfer op moeten krikken. Svetlana Groeznych is gouverneur van het Siberische district Tomsk. Ze beloofde aan het begin van dit jaar omgerekend 1000 euro aan elke studente die haar zwangerschap meldt bij een gynaecoloog. Ook in andere Russische districten werden soortgelijke programma’s gestart.

In het district Orlov komen ook scholieren in aanmerking voor de zwangerschapspremie, omdat er geen minimumleeftijd in het regionale initiatief wordt genoemd. Sinds maart 2025 is de betreffende oekaze te vinden op de site van het bestuur van de regio in de rubriek ‘maatregelen ter ondersteuning van deelnemers aan de speciale militaire operatie en hun gezinnen’. Nationale en internationale media in Rusland pakten het nieuws op als ‘sensatie’.

Natalja Agra is directeur van het departement voor onderwijs en kindervakanties van het zogenoemde ministerie voor Verlichting. Daarnaast is de moeder van vier kinderen lid van de Burgerlijke Kamer, een controleorgaan van het parlement dat door Poetin persoonlijk is samengesteld. Op een conferentie onder de spannende titel ‘Van volksbesparing naar volksuitbreiding’ brak ze een lans voor scholierendisco’s en schooluniformen. ‘We doen veel serieuze en belangrijke activiteiten, maar waar zijn de kinderromances...?’ 

Met een ondeugende knipoog vervolgt ze: ‘Ik ben onlangs voorzichtig begonnen met de discussie: waarom zijn er geen disco’s meer op school? Slechts 8 procent van de bevolking is tussen de 18 en 21, dat is dé leeftijd waarop kinderen over een gezinsleven zouden moeten nadenken. Maar 8 procent is natuurlijk erg weinig. En waarom is dat? Omdat wij geen voorwaarden hebben gecreëerd voor romantische relaties... We hebben plekken nodig waar een jongen een meisje mee uit kan vragen.

We willen een terugkeer van schooluniformen. Zodat jongens weer als jongens gekleed gaan en meisjes als meisjes. Dat is belangrijk want het uiterlijk zorgt voor een heel andere dimensie in de relatie tussen jongens en meisjes. We zullen in ons werk onze tieners op weg helpen de stap naar het volwassen zijn te zetten.’

Ook de kerk wil meewerken aan de uitbreiding van de bevolking. Daarvoor werd het project ‘Hallo, mama!’ in het leven geroepen. Zwangere vrouwen krijgen op het consultatiebureau een infopakket met een persoonlijke brief van patriarch Kirill, hoofd van de Russisch-orthodoxe gelovigen. In de brief staat: ‘Denk eraan, u bent niet alleen, in uw nabijheid zijn mensen die u ondersteunen en zorg en medeleven tonen.’ 

Het pakket bevat ook een brochure met kerkelijke en niet-kerkelijke hulporganisaties voor aanstaande moeders. In plaats van een premie en maandelijkse toelages krijgen de kersverse ouders bij de geboorte een setje orthodoxe kruisjes, babypoeder en luiers.  

Maar het zijn niet alleen premies, scholierendisco’s en orthodoxe kruisjes die de geboortes moeten stimuleren. Ook de zweep wordt gebruikt. In november 2024 ondertekende Vladimir Poetin een wetsaanvulling die ‘propaganda voor het weigeren van voorplanting’ strafbaar maakt. Overtreders die publiekelijk roepen geen kinderen te willen, kunnen rekenen op boetes tot omgerekend 4000 euro. Doelwit van de nieuwe wetgeving is het onderdrukken van ‘westerse uitspattingen’ als lgbt en ‘child free’. Volgens de Russische overheid zijn dat ‘extremistische bewegingen die Rusland willen vernietigen met ideologieën tegen de traditionele gezinsvorm’. 

Maar wat betekent in Rusland de traditionele gezinsvorm? En wat heeft het systeem van Vladimir Poetin kinderen te bieden? De Russische Federatie staat wereldwijd op de derde plaats wat betreft het aantal scheidingen. Volgens de Russische versie van Forbes komen er van de tien huwelijken maar liefst acht tot een vroegtijdig einde. In 2024 werden in Rusland 880.000 huwelijken en 644.500 scheidingen voltrokken.

De door Poetin ingezette oorlog tegen Oekraïne zorgt daarbij voor een extra impuls bij het incompleet maken van gezinnen. Nieuwsmedium Mediazona telde 111.000 Russische militairen die met naam en toenaam als gesneuveld werden gemeld vanaf het begin van de invasie tot juni 2025. De grootste groep vormen mannen in de leeftijd van 30 tot 35 jaar. 

Veel moeders staan daarom alleen voor de opvoeding van hun kinderen. Naast een voltijdbaan, de organisatie van het huishouden en vaak ook de zorg voor bejaarde ouders. Maar ook hier reikt de overheid de helpende hand. In Rusland bestaan zogenaamde kadettenkorpsen, militaire internaten voor kinderen vanaf groep 6. De korpsen bieden naast onderwijs, een maaltijd en een bed ook een gratis uniform en schoenen. 

Halvegaren

Een 14-jarige leerling en haar moeder zijn bereid op anonieme basis te vertellen over het reilen en zeilen in het internaat. Beiden zijn nu zeer tevreden, maar eerder had moeder in persoonlijke gesprekken felle kritiek op het kadettenkorps. Er moest voor van alles en nog wat worden bijbetaald. De schoenen die haar dochter kreeg, waren vier maten te groot. De leraren waren halvegaren. 

Die kritiek smolt als sneeuw voor de zon zodra het woord ‘interview’ viel. Ze vertelt: ‘Het is ronduit geweldig dat mijn dochter naar het korps gaat. Het is veel beter dan de openbare school waar ikzelf vroeger naartoe moest. Mijn dochter wordt voortdurend bezig gehouden.’ Ze lacht en voegt eraan toe: ‘Ze heeft gewoon geen tijd om rotzooi te trappen zoals ik vroeger.’ 

Dat was sowieso al geen optie, want de enige openbare basisschool in de buitenwijk waar ze wonen, sluit na de zomervakantie zijn deuren. ‘Op de normale school is het niveau zo laag dat je kind eigenlijk al vanaf de eerste klas bijles nodig heeft om überhaupt een kans te maken om te worden toegelaten tot een goede vervolgopleiding.

In november 2024 ondertekende Vladimir Poetin een wetsaanvulling die ‘propaganda voor het weigeren van voorplanting’ strafbaar maakt

Op de kadettenschool zijn alleen maar goede leraren, het niveau is er uitstekend,’ vertelt moeder. Haar dochter wisselde van groep 5 op de gewone basisschool naar groep 6 in het militaire internaat. Sindsdien verblijft ze er de hele week. Alleen in het weekend en tijdens de vakantie die net is begonnen, mogen die tieners naar huis. 

Centraal in het internaat staat de zogenaamde ‘rating’. Elke scholier wordt beoordeeld op zijn cijfers, sociaal gedrag en deelname aan activiteiten. Kadetten met de meeste punten worden tijdens de ochtendtoespraak in het zonnetje gezet. Wie weinig punten haalt, wordt bijgestuurd. ‘Mocht iemand helemaal niet willen luisteren, dan vliegt diegene na drie waarschuwingen van school,’ vertelt de moeder. ‘Als je van het kadettenkorps komt, krijg je bovendien extra studiepunten voor hoger onderwijs. Je moet nog wel toelatingsexamens doen, maar de kans om te worden aangenomen is veel groter dan na gewoon basisonderwijs.’ 

Het meisje vertelt over het dagelijkse programma: ‘Eerst moeten we de bedden opmaken. Dat is heel belangrijk. Dan is er ochtendgymnastiek en persoonlijke hygiëne.’ Van 07.45 tot 8.00 uur staan de leerlingen stram op het binnenplein. Het volkslied wordt gespeeld en er wordt aangekondigd wat er die dag gaat gebeuren. Daarna gaat het in marstempo naar de klaslokalen. ‘’s Middags zijn er dan activiteiten en om tien uur ’s avonds gaat het licht uit.’ De discipline is streng. Het terrein is afgesloten en ’s avonds gaan de deuren op slot. ‘Op elke etage zit een controleur.’ Of haar kind van veertien ook een machinegeweer in en uit elkaar kan halen? ‘Natuurlijk, dat is een fluitje van een cent,’ antwoordt de tiener zelf. Heel jammer vindt ze dat de kadetten niet meer parachute mogen springen.

Moeder haast zich de woorden over het militaire karakter van het internaat te ontkrachten: ‘Het is echt niet zo dat ze speciaal tot militair wordt opgeleid of zo. Er is een gewoon lesprogramma, net als op de openbare school. De kinderen mogen zelf kiezen welke richting ze inslaan, talen of exacte vakken. Ze kunnen piloot of zelfs journalist worden. En ’s middags is er theater en dansen. En een nieuwjaarsbal en natuurlijk vieren we de Dag van de Overwinning en de Dag van de Beschermer van het Vaderland. Soms mogen de kinderen naar de bioscoop.’ 

De meest recente film die het meisje gezamenlijk met de andere leerlingen heeft gezien is de actiefilm Komandir. Ze vertelt: ‘Dat ging over een jongen uit de provincie die opgroeit zonder vader, ergens in de jaren vijftig in de Sovjet-Unie. Hij was de oprichter van de speciale eenheid Alfa, een onderdeel van de geheime dienst.’ Haar moeder vult aan: ‘Het gaat ook over de kaping van een schoolbus in 1988 die door Alfa werd beëindigd. Superspannend. Er waren daarna zelfs medewerkers van Alfa op bezoek die de kinderen vertelden over hun werk.’ 

Die medewerkers kwamen volgens haar niet van het Oekraïense front. ‘Nee, nee, natuurlijk niet, daar gaan alleen maar mensen naartoe die zich vrijwillig opgeven. Mijn zoon heeft het kadettenkorps al achter de rug. Hij koos welbewust voor een militaire opleiding. Maar natuurlijk is ook hij niet in Oekraïne. Hij is nog bezig met zijn opleiding, maar hij hoeft daar ook echt niet naar toe. Zoals ik al zei: naar het front gaan alleen maar mannen die zich daar vrijwillig voor aanmelden.’ 

Dat haar zoon en dochter vroeg of laat worden ingezet in de vernietigingsoorlog tegen het buurland lijkt haar daarom ook zeer onwaarschijnlijk. Bij welke eenheid haar zoon zijn militaire opleiding volgt, wil ze niet vertellen.

Transnationalen

Maar het zijn niet alleen de noodlijdende midden- en onderklasse van de samenleving die Poetin ondersteunt. Vera Zosjtsjenko komt uit een welgestelde familie in Sint-Petersburg. Ze is de achterkleindochter van de beroemde schrijver Michail Zosjtsjenko aan wiens succes ze haar zorgeloze jeugd te danken heeft. Haar voorouder was in de eerste helft van de vorige eeuw een ware beroemdheid.

Tijdens de repressies na de Tweede Wereldoorlog viel hij net als vele anderen bij Stalin in ongenade en werd verguisd. Na diens dood in 1953 werd Zosjtsjenko gerehabiliteerd en maakte hij een duizelingwekkende comeback. Komedies op basis van zijn verhalen trokken in alle uithoeken van de Sovjet-Unie grote aantallen bezoekers naar de bioscoop. 

Kinderboeken zoals Verhalen over Lenin werden verplichte literatuur voor iedere scholier. Vera Zosjtsjenko is inmiddels 42. Ze werkt als actrice, omroepster en organisator van klassieke concerten en evenementen van de overheid. ‘Ik heb de vrijheid om te kiezen wat ik zelf leuk vind. Het honorarium is voor mij van geen enkel belang. Daarom organiseer ik nu de concertreeks Peer Gynt. Ik houd heel veel van Edvard Grieg. Daarnaast heb ik een opdracht in de wacht gesleept voor het theaterstuk De kleine heks van Otfried Preussler.

En dan ben ik nog actief voor een nieuw educatief programma dat Boekenbakens heet. Daarin promoten we onze culturele identiteit. En ik ben samen met een pianiste bezig met het voorlezen van gedichten in het kader van het programma Het grootse Russische woord. We willen daarmee ook naar de frontlijn van het militaire conflict, naar Donetsk en Marioepol.’

En de mensen in de verwoeste stad Marioepol zitten te wachten op gedichten met pianobegeleiding?

‘Ik heb al veel opgetreden voor gewonden die van het front komen. Mensen in een oorlog hebben hoop nodig en een goed humeur. De mensen moeten daar aan het lachen worden gemaakt. Het maakt niet uit wie er voor mij staat daar, een jonge blondine in Dolce & Gabbana of een oud omaatje. Ze zeggen allemaal: “Ik begrijp misschien niet helemaal waar je het over hebt, maar ik heb je gehoord, ik heb de boodschap ontvangen.” De mensen daar missen oprechtheid. Die brengen wij met onze concerten. Mensen hebben heimwee naar onze gezamenlijke erfenis.’

En die erfenis is de Sovjet-Unie?

‘Niet alleen. Ook de Teutoonse ridders en de monarchie zijn onze erfenis. Die kan ik niet zomaar overboord gooien. Wat ik erg vind zijn hoera- en divan-patriotten. Mensen die aan onze kant staan, die schreeuwen dat er gewoon een atoombom moet worden gegooid op Oekraïne, maar als het erop aankomt, het hazenpad kiezen en voortdurend discussies aangaan. Ze willen niets weten over het communisme, over het tsarenrijk. Terwijl alles verbonden is. Het communisme is mislukt, omdat we er destijds te weinig van Jezus in hebben gelegd (lacht). Dat is wat ik ervan denk.’ 

Binnen tien jaar is de Derde Wereldoorlog en feit. En veel mensen uit het Westen zullen zich bij ons aansluiten

In een eerder interview zei je dat je overgrootvader Lenin geweldig vond en daarom verhalen over hem schreef. Ook Stalin zou hij hebben vereerd. Heb je dezelfde gevoelens voor Poetin?

‘Ja, ik ben dol op Poetin. Natuurlijk. Hij is immers onze leider.’

Waarom ben je dol op Poetin?

‘Jullie schilderen hem af als een bloeddorstige tiran die alles vernietigt. Bij ons krijgt hij kritiek, omdat hij te liberaal en te zacht is. Toen ik zeven was moest ik huilen van vernedering, omdat de Krim niet langer bij ons land hoorde. De jaren negentig van zogenaamde vrijheid waren vreselijk. Ik houd niet van democratie, ik ben eigenlijk monarchist. Poetin spreekt ware woorden. Hij had gelijk toen hij zei: “Wie het zonde vindt dat de Sovjet-Unie uiteenviel, heeft geen verstand, maar wie het niet jammer vindt, heeft geen hart.”’

En als Poetin tsaar zou worden, zou alles dus helemaal super zijn?

‘Voor mij is Poetin sowieso de tsaar. Hoe hij wordt genoemd doet er niet toe. Daarom zijn al die termijnen voor het presidentschap in mijn ogen ook complete onzin. Het enige probleem met de monarchie is dat het een genetische roulette is. Maar met Poetin als tsaar zitten we helemaal goed. Want die zogenaamde regeringsmanagers die elke vijf jaar aan hun eigen portemonnee werken en dan weer vertrekken, dat is voor mij volkomen onbegrijpelijk.’

Maar de Sovjet-Unie was dus geweldig en het gebrek aan vrijheid, het urenlang in de rij staan voor een brood, dat wil je weer terug?

‘Oké, economisch ging niet alles goed in de Sovjet-Unie. Maar Poetin heeft gelijk. De Sovjet-Unie was ons hart, het beste van alle maatschappijen die er ooit hebben bestaan. Jullie hebben geen vrijheid. Jullie kinderen worden gedwongen van geslacht te veranderen. Vreemde mensen laten kinderen op de kleuterschool hun penis zien. En vleeswaren zijn bij jullie niet meer te krijgen. Jullie moeten allemaal veganistisch leven. Koeien mogen zelfs geen scheten laten, omdat ze dan CO2 uitstoten.’

En jij denkt dat dat allemaal waar is?

‘Oké, zelfs als dat overdreven zou zijn, wat ik niet denk, dan nog is er bij jullie absoluut geen vrijheid! Als je bij jullie zegt dat Rusland goed is en Oekraïne slecht, dan verlies je je werk. Ik heb gepraat met Russischtaligen in Berlijn die Poetin openlijk steunen. Die hebben allemaal hun baan verloren.’

Maar ze zitten niet in de gevangenis... Heb je ook met Oekraïners gepraat?

‘Hier waren mensen uit Marioepol op bezoek. Maar die wilden niet praten. Dat is altijd zo met mensen uit een oorlog...’

Maar ze waren wel reuzeblij dat het Russische leger hun stad had vernietigd?

‘Wat denk je, dat wij blij waren om dat te doen? We moesten wel. Hadden we moeten wachten tot de NAVO ons zou aanvallen? Ze willen ons land kapotmaken. Daarom ging het hen erom militaire steunpunten in Oekraïne te installeren. Wat zou Amerika hebben gedaan als wij in Mexico legerbases zouden hebben ingericht?’

Ze zouden Mexico met de grond gelijk hebben gemaakt.

‘Zie je?’

Dat was een grapje. Waarom antwoord je met een hypothetische vergelijking? Het zijn daadwerkelijk Russische bommen die in Oekraïne kinderen doden. Vind je dat niet erg?

‘En de kinderen in de Donbas die al sinds 2014 door het Oekraïense leger worden uitgemoord? Onze kinderen in Donetsk werden vermoord door hun eigen regering in Kiev. Dat kun je zien aan de weg van de engelen – een speciale laan in Donetsk voor de gesneuvelde kinderen. Die Oekraïners kunnen jullie geen reet schelen. Helpen jullie ze goed? Jullie jagen ze toch alleen maar weg? En terecht ook. Heb je gezien hoe ze zich gedragen? Ze werken geen van allen.’

Het merendeel werkt en er wordt niemand weggejaagd. Maar laten we terugkeren naar Rusland. Is iedereen tevreden met Poetin?

‘Natuurlijk. Wij zijn niet zo dom als die Oekraïners. Wij weten hoe het werkt. En in wiens opdracht de zogenaamde Majdan-revolutie in 2014 plaatsvond.’

In wiens opdracht was dat? 

‘In opdracht van de NAVO. Ons land mag niet bestaan. Dat zeggen ze zelfs openlijk. Dat is al begonnen in de tijd van de Teutoonse ridders. En nu is het nog erger geworden. De transnationalen hebben besloten dat er niet meer dan 1 miljard mensen mag leven op aarde.’

Transnationalen?

‘De transnationale elite. Die hebben besloten dat er te weinig bodemstoffen zijn voor iedereen en dat er te veel mensen op aarde leven. George Soros en hoe ze allemaal heten. Wij vechten daartegen. We weten nog niet wat we zelf precies willen, maar we vechten. Tegen de elite die onder het mom van groene politiek de meerderheid van de mensen op aarde wil uitroeien. Er komt een Derde Wereldoorlog. Die is onvermijdelijk. Rond Rusland zijn namelijk twee exclaves ontstaan. Als zoiets rond een grote mogendheid ontstaat, leidt dat altijd tot een wereldoorlog.

Nu is het weer zover. Eerst in 2014 in Kyiv en nu in Finland dat tot de NAVO is toegetreden. Ik ga daartegen op de barricaden. Ik bereid me erop voor om zonder internet te leven. Ik leer al schieten met een automatisch geweer. De transnationalen willen zeven miljard mensen vernietigen. Daar ga ik tegen vechten. Ik ga die zeven miljard mensen redden.’

Door mensen overhoop te schieten?

‘We moeten wel. Binnen tien jaar is de Derde Wereldoorlog een feit. Dat geef ik je op een briefje. En veel mensen in het Westen zullen zich bij ons aansluiten, omdat ze voor vrede en gerechtigheid zijn. Jullie pakken Kaliningrad van ons af. Dat zal snel gaan. Maar wij pakken Finland, daar kun je vergif op innemen. De Finnen hebben een grote fout gemaakt toen ze zich bij de NAVO aansloten. Eerst wilden we heel Europa bezetten, maar Finland sparen. Nu zullen die klote-Finnen het eerst aan de beurt zijn.’