Bart Nijman: 'Babylonische spraakverwarringen wakkeren burgerlijke wraakverlangens aan'

Duren deze verkiezingen nu al te lang of is het al te lang continu verkiezingstijd, met drie stembusgangen in vier jaar? Op steeds hoger volume praat iedereen steeds luider langs elkaar heen, over de hoofden van allen en toch vooral voor eigen parochie. En iedereen heeft gelijk, volgens zichzelf.

Knip radio, tv of je sociale tijdlijn aan en je ziet Jan Paternotte fel reageren op iets dat Annabel Nanninga helemaal niet zei over de Rode Lijn. Omdat het makkelijker is om eenzijdig verontwaardigd sentiment te etaleren dan verbaal de tweestrijd aan te gaan.

Verderop hoor je Rob Jetten iets heel stelligs beweren over het belang van de Nederlandse taal bij integratie, om hem in een volgende zin zijn eigen eis alweer voorwaardelijk te horen maken. Omdat hij weet dat een scherpe openingszin langer blijft hangen dan de volledige alinea.

Tv-dominees Eva Jinek en Eus vielen fractieleider Chris Stoffer op vrij schofterige wijze aan op het aartsconservatieve abortusstandpunt van de SGP, dat al honderd jaar ongewijzigd is. Een online roedel, beschermd door bestaande abortusrechten waar drie zetels SGP echt geen deuk in zullen slaan, acteerde vervolgens verplicht hun vrijgevochtenheid: nimmer zouden vrouwen zich nog door de kerk laten knechten!

Het is nou eenmaal makkelijk je eigen eenheid en machtspositie te bevestigen tegenover een kleine, maar ongevaarlijke vijand (waar makkelijk staat, mag je ook laf lezen). Gek genoeg weet je bij de SGP wel wat hun argumenten zijn om tegen abortus te zijn. Van de Eva-kijkende Eus-achtigen hoor je enkel hun dwingende moralisme, dat eist dat iedereen vóór abortusrechten is. Wie is hier nou van de dogma’s?

Wat zich steeds sterker aftekent, is dat we niet meer op dezelfde golflengte zitten. We spreken elkaars taal steeds minder, horen alleen onszelf en verketteren degenen die niet naar ons luisteren en onze opinie overnemen.

Niet overtuigd door deze opinie? Dan breng ik als extra argument een fijn stukje ironie in: Theodor Holman mag van een deel van de leden van vereniging De Vrije Gedachte niet tot Vrijdenker van het Jaar worden uitgeroepen. Omdat ie niet de juiste vrije gedachten heeft.

Vrijdenken is daarmee dus ook al iets voorwaardelijks. Woorden verliezen daarmee kracht en betekenis. ‘Racist’ is al jaren een nietszeggend verwijt, waar alleen echte racisten profijt van hebben. Andere woorden raken beschadigd in een vertekende context: sommige media omschrijven voor terreur veroordeelde Palestijnse gevangenen als ‘gijzelaars’ en noemden teruggekeerde Israëlische gijzelaars ‘vrijgelaten gevangenen’.

Iedereen escaleert, aan alle kanten. PvdA’er Marjolein Moorman noemde op Radio 1 zelfs de VVD ‘anti-democratisch’. Zulke aantijgingen dienen werkelijkheid noch waarheid – het zijn wapens in een ideologische strijd met democratie als zero sum game.

Het riekt naar wanhoop. Deze babylonische spraakverwarringen wakkeren tevens burgerlijke wraakverlangens aan. Het lijken wel Weimarverkiezingen.