De waarheid: zomertijd leidt tot sociale jetlag

In de waarheid gaat Nieuwe Revu uitgebreid in op allerhande vragen, dilemma’s en hersenspinsels van lezers.

Deze week: de zomertijd, seksuele voorlichting en gejatte fietslampjes.

Mail je vragen naar [email protected] of vraag ze aan ons op Twitter met de hashtag #DeWaarheid

In Californië en Alaska willen ze stoppen met de zomer- en wintertijd. Er zouden allemaal gevaren aan kleven, zoals meer auto-ongelukken en hartaanvallen de dag daarna, terwijl de winst minimaal is. Kunnen we er in Nederland ook beter mee stoppen?

Sven de Meij, Sluis

In de nacht van 26 op 27 maart is het weer zover: zomertijd! Of de klok een uur voor- of achteruit moet, is makkelijk te onthouden: voorjaar = vooruit. Het doel van deze halfjaarlijkse exercitie is om optimaal te profiteren van de zon. Was er geen zomertijd, dan zou deze in juni al om 4 uur ’s nachts opkomen (en uren voor niks stralen, terwijl het ’s avonds vroeg donker wordt). Heb je meer en langer zon overdag, dan hoef je minder verlichting aan te doen, en dat bespaart geld. Hartstikke prima dus. Maar de échte tijd (dus van onze biologische klok) is de wintertijd. Zomertijd is dus niet natuurlijk, terwijl het zeven maanden per jaar duurt. Minder prima zijn daarom de gezondheidsrisico’s van de zomertijd, vertelt Bert van der Horst. Hij is professor chronobiologie bij het medisch centrum van de Erasmus Universiteit en bestudeert het effect van de overgang. ‘Mensen vergelijken het weleens met een jetlag van een uurtje. Daar heb je één à twee dagen last van, daarna valt het wel mee. Maar ik denk dat we daar voorzichtiger mee om moeten gaan.’

Zijn kritiek? ‘We besluiten collectief om een uur eerder op te staan. Maar mensen slapen doordeweeks al te kort. Dat merk je heel makkelijk, want je moet door je wekker gewekt worden.’ Dat fenomeen van structureel te weinig slapen heet een sociale jetlag. Wordt het zomertijd, dan krijgen vooral avondmensen (die van zichzelf te laat naar bed gaan en dus een zware sociale jetlag hebben) de klappen te verduren. ‘De zonnetijd blijft in het normale ritme. Je kunt dus wel eerder opstaan, maar je lichaam krijgt pas later een prikkel om écht wakker te worden.’ En da’s niet alleen klote, het is ook gevaarlijk, weet Van der Horst. ‘Als je continu een sociale jetlag hebt, dan loop je een grotere kans op diabetes type 2. We weten nog niet hoe causaal dat verband is, maar de relatie is er. De zomertijd is dus niet geheel zonder gevaar. Er zit meer achter dan mensen denken.’ De professor pleit daarom voor afschaffing. ‘Biologisch heeft het echt enkel nadelen, vooral voor avondmensen.’

Ik las dat kinderen van twaalf nog te weinig weten over seksualiteit. Maar wat moeten ze weten? Gelijk ook heel het spectrum aan standjes?

Martijn van Gunst, Steenwijkerland

Slechts 25 procent van de kinderen tussen negen en twaalf weet wat de grens is van wat mag, terwijl 27 procent weet dat homo’s bestaan. Dat concludeert kenniscentrum Rutgers uit onderzoek naar seksuele kennis. Maar wat houdt die kennis in? ‘Je voorlichting moet passen bij de leefwereld en de seksuele ontwikkeling van je kind,’ legt een woordvoerder uit. ‘Kinderen krijgen vanaf tien jaar meer interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren erover en horen en zien van alles in boekjes, op televisie en internet.’

Beperk je dus tot zaken als verliefdheid, voortplanting, voorbehoedsmiddelen en seksuele intimidatie. Ga voor die uitleg niet speciaal zitten samen, dat maakt het wat zwaar. ‘Grijp liever een gebeurtenis, de actualiteit of een toevallige opmerking aan. Of kijk samen met je kind naar De Dokter Corrie Show.’

De volgende keer dat mijn fietslampjes weer gejat worden steek ik de stad in brand. Is hier een oplossing voor?

Tim Greven, Amsterdam

Die 7-euro-Hema-dingen jat elke gek er vanaf. Niemand weet waarom trouwens, avondmensen (die van zichzelf te laat naar bed gaan en dus een zware sociale jetlag hebben) de klappen te verduren. ‘De zonnetijd blijft in het normale ritme. Je kunt dus wel eerder opstaan, maar je lichaam krijgt pas later een prikkel om écht wakker te worden.’

En da’s niet alleen klote, het is ook gevaarlijk, weet Van der Horst. ‘Als je continu een sociale jetlag hebt, dan loop je een grotere kans op diabetes type 2. We weten nog niet hoe causaal dat verband is, maar de relatie is er. De zomertijd is dus niet geheel zonder gevaar. Er zit meer achter dan mensen denken.’ De professor pleit daarom voor afschaffing. ‘Biologisch heeft het echt enkel nadelen, vooral voor avondmensen.’