Ruja Ignatova: de spoorloze cryptoqueen

Het is 11 juni 2016 en in de Wembley Arena zitten meer dan drieduizend mensen uit zeventig verschillende landen nerveus te wachten op hun messias. Een man met een microfoon kijkt de zaal in en schreeuwt: ‘Ik ben er trots op hier vandaag te staan! Jullie zijn allemaal buitengewoon!’ Er wordt geklapt, gejuicht, geschreeuwd. De man wacht tot het stiller wordt en vervolgt: ‘Maar er is natuurlijk een reden dat we hier allemaal zijn: geeft u haar een warm welkom, onze creator, onze oprichter. Sta allemaal op, hier is ze, DR. RUJA!’

Uit de luidsprekers komt Girl on Fire van Alicia Keys. Vuurwerk ontploft boven het podium. Dr. Ruja Ignatova komt het podium op. Ze is 36 jaar, heeft lang zwart haar en draagt een rode zijden baljurk en lange diamanten oorbellen. Haar lippen zijn zoals altijd rood gestift. ‘Ze zag eruit als een koningin,’ zal een aanwezige in de zaal later zeggen.

Dr. Ruja begint te praten. Ze gebruikt grote woorden als The Big Change, iedereen in de zaal gelooft haar en waarom ook niet? Ze studeerde aan de universiteit van Oxford en werkte bij consultancybureau Mckinsey. Ze had daar nauw contact met ceo’s van topbanken en zag naar eigen zeggen van dichtbij hoe verrot de reguliere financiële wereld was. Ze raakte geïnteresseerd in cryptomunten en begreep meteen dat dit de toekomst was. Het zou een einde maken aan de ongelijkheid, ook arme mensen zonder bankrekening konden nu toegang tot het financiële circuit krijgen. ‘Banking for the unbanked,’ noemt Dr. Ruja dat.

Onecoin

Ze richtte in 2014 Onecoin op met haar compagnon Sebastian Greenwood, de man die haar aankondigt op het podium. Ze bood webinars aan die dag en nacht konden worden gevolgd en dr. Ruja hield Ted Talk-achtige praatjes over haar eerlijke cryptomunt. Iedereen kon deel uitmaken van de Onecoin-familie, de naamsbekendheid steeg, het aantal klanten nam snel toe. Tevreden Onecoin-kopers raadden het familieleden en vrienden aan, psst, niet verder vertellen, geweldige tip, stap nu in Onecoin, anders zul je daar de rest van je leven spijt van krijgen.

Ruja Plamenova Ignatova was in alle opzichten een icoon en rolmodel. Ze groeide op in een Bulgaars dorpje bij Sofia, haar ouders waren heel gewone mensen. Het werd al snel duidelijk dat Ruja grootse dingen zou bereiken en ze vertelde al op de lagere school dat ze voor haar dertigste multimiljonair zou zijn. Ze studeerde cum laude af op een eliteschool en werd tot twee keer toe verkozen tot Bulgaars zakenvrouw van het jaar. Ze haalde de voorkant van het gerenommeerde zakentijdschrift Forbes, journalisten omschreven haar als Wonder Woman, de vrouwelijke Bill Gates en de Cryptoqueen. Volgens vereerders is haar IQ hoger dan dat van Jack Dorsey en Elon Musk bij elkaar.

Onecoin leek haar grootste succes te worden.Investeerders van over de hele wereld hadden in korte tijd meer dan 2 miljard euro in het idee van dr. Ruja geïnvesteerd. Eén munt was nu al 5,95 euro waard, daarom werd ze ook zo toegejuicht: mensen met een bescheiden inkomen waren op papier miljonair dankzij haar, Ruja was hun Verlosser en ze zouden er alles aan doen haar evangelie bij zoveel mogelijk mensen te verspreiden. Stadions, zalen en hallen waren altijd gevuld als dr. Ruja spreekt, ze werd aanbeden als Steve Jobs, vereerders scandeerden na af loop van haar speeches minuten achtereen haar naam.

De Cryptoqueen laat een stilte vallen. Ze lijkt alle aanwezigen direct in de ogen te kijken en formuleert zinnen als: ‘We zijn nog maar een jaar oud en veranderen nu al de wereld.’ Gejuich. ‘Het is doen of niet doen. We willen de nummer 1-cryptomunt worden.’ Harder gejuich.

‘We are shaping the future. Wij nemen de wereld over!’ Nog harder gejuich.

‘Ik verdubbel de waarde van jullie munten!’ Volgelingen huilen, dansen of roepen ‘Yes!’ en ‘Amen!’, soms onderbroken door: ‘We houden van je, Ruja!’ Journalist Jamie Bartlett noemt de bijeenkomst in Wembley Arena in zijn pas verschenen boek The Missing Cryptoqueen: Hundreds of Countries. Billions of Dollars. One Lie ‘meer een religieuze viering dan een zakelijke conferentie’.

Dr. Ruja verheft haar stem. Ze belooft een financiële revolutie en laat iedereen scanderen: ‘ONECOIN! ONE FAMILY! ONECOIN! ONE FAMI- LY!’ Ze noemt zich onder meer de ‘Bitcoin Killer’, over twee jaar heeft niemand het meer over die inferieure munt. Dr. Ruja en haar mensen gaan een betere blockchain maken en de ‘exis-ting members’ zullen rijk ‘beyond their wildest dreams’ worden. Ze sluit af met: ‘Onecoin-familie, jullie zijn geweldig! En dit is nog maar het begin!’

Er wordt opnieuw hysterisch gejuicht en geschreeuwd. Niemand in de zaal lijkt zich af te vragen of dr. Ruja haar beloftes wel kan waarmaken. Niemand vraagt zich ook af of dr. Ruja wel inderdaad de weldoener is die ze zegt te zijn, maar op dat moment willen haar vereerders/ investeerders al niet meer aan haar twijfelen. Onecoin is meer een sekte dan een bedrijf en de Cryptoqueen is hun leider.

Geweldige tip

‘It’s the biggest scam in the motherfucking world!’
‘Bewijs het!’
De conversatie komt uit de BBC-podcast The Missing Cryptoqueen, op 19 september 2019 online gezet door maker Jamie Bartlett. De waarschuwer heet Timothy Curry, een bitcoin-investeer-der en een propagandist van cryptomunten. Hij belt met Jen Mcadam, begin veertig, Schots. Jen kreeg in de lente van 2016 een berichtje van een vriend. Hij had een geweldige tip voor haar, dit was de kans van haar leven, ze moest snel geld vrijmaken. Jen bekeek een webinar van Onecoin in Glasgow: knappe juichende mensen, overduidelijk gelukkig, daar wilde Jen best bijhoren. Wat een geluk dat ze die tip kreeg, wie nu flink investeerde zou misschien wel miljonair worden, zoals de pioniers van bitcoin.

Jens vader was net overleden en ze gebruikte zijn kleine erfenis om Onecoins te kopen. Ze kocht een pakket van 1000 euro en kreeg Onecoin-tokens. Het zou volgens dr. Ruja niet lang duren voor Jen en andere investeerders de cryptomunten voor geld zouden kunnen ruilen, die dag werd The Big Exchange genoemd. Onecoin-verkopers haalden Jen over nog meer te investeren en dat deed ze: Jen kocht een ‘tycoon-pakket’ van 5000 pond en een paar maanden later nog een. De koers bleef stijgen, Jen ging zich steeds beter voelen. Wat zou ze na The Big Exchange gaan doen met al dat geld? Hoe zou het voelen cryptomiljonair te zijn? Vrienden en familie kochten op haar aanraden in totaal voor 250.000 pond aan Onecoins. Daar zouden ze geen spijt van krijgen, ze zouden haar dankbaar zijn. Geen gezeik, iedereen rijk.

Timothy Curry dacht anders over Onecoin. Hij wist alles van cryptomunten, geloofde in hun nut, maar zag wel heel duidelijk dat dr. Ruja een bedrieger was. Curry had onderzoek gedaan naar die zogenaamde cryptomunt met als belangrijkste uitkomst dat Onecoin helemaal geen blockchain had, voorwaarde nummer 1 om een valide cryptomunt te zijn. Een frauduleus bedrijf als Onecoin zou cryptomunten een slechte naam geven en daarom probeerde Curry mensen zoals Jen de ogen te openen. Ze maakten een afspraak om te skypen, Jen schold hem uit voor hater, creep, motherfucker en erger. Het geluidsfragment van de ruzie is te horen in af levering 2 van The Missing Cryptoqueen. In de podcast zegt Jen: ‘Ik kan er nu niet meer naar luisteren.’

Curry bleef Jen waarschuwen: kijk dit filmpje, lees dit artikel, klik op deze link. Jen wantrouwde hem nog steeds, maar haar geloof begon wel te wankelen en haar ogen werden geopend nadat Curry haar in contact bracht met een Noorse IT-specialist genaamd Bjørn Bjercke. Hij werd vier maanden na het spectaculaire optreden van dr. Ruja in de Wembley Arena gebeld door een recruiter van een relatief nieuw cryptomuntbedrijf. Bjørn kon een appartement en een auto krijgen en een startsalaris van 250.000 dollar per jaar als hij bij Onecoin zou komen werken. Bjørn vroeg wat zijn functie zou zijn. Het verrassende antwoord: ‘Nou, ten eerste hebben ze een blockchain nodig. Ze hebben nu geen blockchain.’
‘Pardon? Je vertelt me net dat het een cryptomuntbedrijf is.’ Dat klopte, maar een blockchain hadden ze nog niet en daarom moest hij die snel bouwen.
‘Hoe heet dat bedrijf?’
‘Onecoin.’
Bjørn wees het aanbod af en besloot samen met Curry te waarschuwen voor Onecoin. Curry bracht Jen in contact met Bjørn. Hij gaf haar een spoedcursus cryptomunten en Jen las alles over bitcoin, blockchains en Onecoin. Na drie maanden onderzoek wist Jen zoveel over het onderwerp dat ze Onecoin benaderde. Ze stelde tientallen vragen, waaronder de belangrijkste: heeft Onecoin een blockchain? In april 2017 kreeg ze eindelijk antwoord. Een man van Onecoin vertelde in een voicemail dat Onecoin geen blockchain, maar een ‘SQL-server met een database’ gebruikte. Jen realiseerde zich meteen dat haar Onecoins niets waard waren zonder blockchain en dat de zo vaak beloofde en uitgestelde Big Exchange er hoogstwaarschijnlijk nooit zou komen. Curry en Bjørn hadden gelijk: dr. Ruja was eerder Bernie Madoffdan Steve Jobs, in de podcast The Missing Cryptoqueen zegt Jen tegen maker Jamie Bartlett: ‘Ik dacht: whaaaaat? En mijn benen vielen letterlijk weg onder mijn lichaam en ik viel op de grond.’

Benieuwd naar de rest van het verhaal? Je leest het via Blendle. Hierin lees je meer over de zoektocht naar Ruja Ignatova. En de gearresteerde Konstantin Ignatov, die met de FBI meewerkt om zijn zus te vinden.