Bart Nijman: 'Politieke partijen in het Westen zetten steeds meer in op remigratie en winnen daar kiezers mee'

Termen als remigratie en deportatie raken in zwang. Niet sub rosa of in een gruizige onderstroom, maar openlijk. In reacties onder nieuwsberichten, in migratiediscussies en natuurlijk in memes. Het migrantenschip koerst af op een wal.

De open Amerikaanse zuidgrens, waarlangs de afgelopen jaren miljoenen migranten zijn binnen gestroomd, is debet geweest aan de verkiezingswinst van Donald Trump. Die belooft massadeportaties van illegale vreemdelingen: twintig miljoen mensen, vanaf dag één van zijn presidentschap – grote woorden en een complexe taak, maar het schrok kiezers niet af.

De Duitse AfD verspreidt in aanloop naar de verkiezingen campagneflyers die eruitzien als retourtickets voor illegale migranten. ‘Alleen remigratie kan Duitsland nog redden,’ staat erop te lezen. De partij peilt hoog.

In het Verenigd Koninkrijk liep de emmer over na de mesmoord op jonge meisjes door een migrantenzoon. Brexit zou betere controle over de eigen grenzen betekenen, maar in plaats daarvan kwamen juist ontelbaar veel meer kleine bootjes met illegalen aan land. Het afgelopen jaar telde dat op tot bijna een miljoen migranten van buiten de EU en alle peilingen in Engeland, onder alle politieke gezindten, geven inmiddels een stellige voorkeur voor sterke migratiebeperkingen aan.

In Nederland broeit het ook. Verontwaardiging volgde op het vonnis van drie vrouwelijke rechters, die vier alleenstaande minderjarige vreemdelingen schijnstraffen oplegden voor een gruwelijke groepsverkrachting van een dakloze vrouw in Helmond. Ze hoeven niet eens het land uit.

Zulk barbaars tuig blijft een uitzondering. De meest migranten hebben immers ‘gewoon’ werk en inkomen, een dak boven hun hoofd en respect voor de wetten en mores van het land. Of deze minderjarige verkrachters zich ooit tot die status weten te verheffen, is de vraag – laat staan of ze die kans überhaupt verdienen.

In deze situatie zou het duidelijk moeten zijn, maar in algemene termen is het bijzonder moeilijk beoordelen wat het kantelpunt is voor wel of niet meedoen aan een gastsamenleving. Wat als subversieve culturele krachten langzaam groeien en een meerderheid krijgen in een wijk, stad of wijdere regio? Zoals de islam, want dat is de sterkste bindfactor onder veel migranten, en het minst inpasbaar in een vrije samenleving met individuele rechten voor iedereen. Blijven groepen migranten de liberale gastsamenleving trouw of kiezen ze toch voor hun eigen waardenset en daarbij behorende wetten, waar die een meerderheidsmores worden?

De onderbuik vreest het laatste, maar het opwerpen van dit soort vraagstukken gaat doorgaans gepaard met gratuite verwijten van racisme en xenofobie. Dat is een wetmatigheid, al sorteert die steeds minder effect. Mensen willen nou eenmaal de vraag opwerpen: voor wie is plek in het Westen en onder welke voorwaarden? Op het publieke marktplein is ‘deportatie’ toegevoegd aan de lijst mogelijke antwoorden. Dicteer beleid, of het beleid dicteert zichzelf.