‘Stoepid Kwestjon!’

The Champ of Africa loopt bellend over de boulevard bij het strand van zijn vaste woonplaats Maputo, hoofdstad van Mozambique. Soms blijft hij even staan om handtekeningen uit te delen, voorbijgangers willen met hem op de foto. Hendrik Pieter de Jongh heeft het ook in Afrika druk sinds de dag waarop zijn leven onverwachts veranderde, zó druk dat hij sportmarketeer Chris Woerts heeft gevraagd zijn zaken te behartigen. Iedereen wil iets van hem, met wie moet hij in zee gaan, wat is financieel het beste? Is een goed idee ja te zeggen tegen een documentaire of een tv-serie, in welke Nederlandse talkshows moet hij gaan zitten? Maakt hij voldoende mee om een Pieter de Jong-realityshow op te nemen, of zelfs een boek over zichzelf te laten schrijven?

Het antwoord volgens Pieter de Jongh op de laatste twee vragen. Hij is altijd zichzelf, dat spreekt de mensen aan of stoot af, dat zie je ook aan alle reacties na zijn ‘glorieuze doorbraak’, zoals een sportschrijver het noemde. De helft houdt van hem, de andere helft lijkt hem vooral uit te lachen. Dat geeft ook helemaal niet, er wordt tenminste over hem gepraat. In de curieuze wereld van Hendrik Pieter de Jongh is dat iets goeds. 21 maart 2021 is de datum die hij nooit zal vergeten. NOS-verslaggever Jeroen Grueter zette die dag een filmpje online met als inleiding: ‘Je zou zeggen: persiflage, maar ik geloof dat dit toch echt is.’ Voor een rood scherm van sponsor Castle Lager stond een witte man van middelbare leeftijd. Hij was niet groot en had wat overgewicht, zijn haar was rossig en licht krullend. Volgens het filmpje heette de man ‘Hendrik de Jongh’, hij had net de Supercup gewonnen met zijn Zimbabwaanse club FC Platinum. De tegenstander was zijn vorige club Highlanders en je zou zeggen dat hij daar blij mee was, maar hij snauwde zijn zwarte gesprekspartners vooral af en dat deed hij in hoogst origineel taalgebruik. Hij zei ‘hijg’ in plaats van ‘high’ en ‘sekkend’ in plaats van ‘second’ en hij snoof en articuleerde als Andries Jonker die Van Gaal persifleert. De man leek het helemaal niet vervelend te vinden om Hendrik Pieter de Jongh te zijn, integendeel: zelfs zijn zelfvertrouwen leek Van Galiaans.

Uitgerekend Hans Kraay jr. zegt dat ik een imbeciel ben. Dan denk ik: de grootste dorpsgek van allemaal is Hans Kraay jr. zelf

Het filmpje werd meer dan een miljoen keer bekeken. Instant-H. P. De Jongh-klassiekers:

‘It was a football sjow.’

‘I am heppie wiz the purfurmance of de team.’ ‘We showded today football from de first sekkend to de lest moment.’

‘We startte very agressief. Hijg presjur. Created lot of tjanses. Hijglanders had total no answer on the way how we did de football.’

‘Furst half 2-zero. Was zelfs possibel een hijgere score. Eh, second half same. Lot of CONTROL!’

‘I hir not what you say, dus I can no answer give if you not clear Englisj speak.’

‘For me it is easy, I am de coach at Platinum and I am hir to win titles and cups and this is de first cup for Platinum and there kommen er nog mur.’

‘Stoepid kwestjon!’

Bloemlezing van eerste reacties:

Hahahah dit kan toch niet echt zijn

Legende

Is inderdaad echt. Wat hilarisch

Dit gebeurt er wanneer je Louis van Gaal op marktplaats bestelt

There are three types of dutch: those that speak English with a slight accent, those that speak English with no accent, and this guy

Wat een mafklapper joh

Good coke in Zimbabwe

Typetje

Columnisten en journalisten gingen over hem schrijven. Die witte man met het rode hoofd was vast een typetje van Carlo Boszhard, Martin van Waardenberg of Koefnoen, nee, Jiskefet was terug, Michiel Romeyn was in Hendrik Pieter de Jongh gekropen. John de Mol, SBS6, Videoland, Netflix en RTL hadden deze man om onbegrijpelijke redenen over het hoofd gezien en nu was het misschien te laat. Sjoerd Mossou noemde hem ‘een potentiële goudmijn’ en ‘een televisietypetje zoals dat maar eens in de zoveel jaar op aarde verschijnt. Een personage uit de categorie Roy Donders, René le Blanc en Martien Meiland. Geboren voor een reallifesoap. Het absurde Engels, de Louis van Gaal-act, de clichés, het stoere gesnuif, het onbegrensde zelfvertrouwen: het lijkt allemaal te mooi om waar te zijn.’

De Jongh werd inmiddels omschreven als ‘de viralcoach’ en ‘De Steenkolen-BN’er’ en zijn faam groeide helemaal nadat het filmpje werd getoond in Voetbal Inside. Wilfred Genee omschreef hem in het intro als de nieuwe Van Gaal, Van der Gijp lachte het hardst van iedereen, Derksen zei iets over zijn vrouw. Hans Kraay jr. noemde hem een imbeciel. Antwoord van de viralcoach: ‘Uitgerekend Hans Kraay jr. zegt dat ik een imbeciel ben. Dan denk ik: de grootste dorpsgek van allemaal is Hans Kraay jr. zelf. Also: Hans praat ook niet supergoed Engels en Duits.’

Zijn faam verspreidde zich nu nog sneller. Volgens De Jongh was en is het ‘een gekkenhuis’. Radio 538 wilde hem spreken, een NOS-journalist stelde voor naar Mozambique te vliegen. Hij gaf een interview aan RTL-nieuws, Bureau Sport, Vice, De Gelderlander, FC Afkicken en vele andere media. Ook in het echt bleek Hendrik Pieter de Jongh een snoevend fenomeen. In Afrika is hij volgens hemzelf beroemd, daar staat hij bijna elke dag op de voorpagina van de kranten. Zijn bijnamen op dat continent: De Verlosser, De Messias en The Champ. Wat hij zelf van dat filmpje vond? Nou ja, hij is ‘best wel een driftkikker’ en er stond ‘heavy pressure on my shoulders’. Hij zat nog ‘vol adrenaline’ en ‘ja, dan krijg ik een rood hoofd en spreek ik ook een beetje fel’.

Dat iedereen over hem sprak en een mening had ‘geeft aan dat je relevant bent’. Dat kon hij ook zien aan zijn Twitter-account: elk kwartier kwamen er meer volgers bij. Tegen een journalist van Vice zei hij: ‘Ik geloof voor 99 procent dat het filmpje een impact gaat hebben op mijn carrière, in positieve zin. Als ze over je praten, ben je interessant.’ Hij voelde zich nooit onveilig in de verre landen waar hij werkt en zei: ‘Je leert ermee omgaan en jezelf te beschermen. Je bent natuurlijk een white person, als je niet oppast stelen ze zo je telefoon, portemonnee of horloge. Mij verbaast niks meer.’ Hij gaf toe ‘niet echt een feeling voor language’ te hebben, maar het is ook ‘weer niet zo worse, echt niet minder dan bijvoorbeeld Ronald Koeman of Louis van Gaal’. Voor Afrikaanse begrippen is ‘mijn Engels zelfs best goed’ en iedereen met wie hij werkt begrijpt hem. Anders had hij het nooit zo lang in het buitenland volgehouden en je kunt volgens hem niet ‘in de top’ werken als voetballers geen idee hebben wat je uitkraamt.

Korte beentjes

Hendrik Pieter de Jongh heeft niet altijd ‘in de top’ gewerkt. Hij werd in 1970 geboren in het Gelderse Asperen, een schitterend dorpje aan de Linge met drieduizend inwoners. Zijn vader heette Henk en was leider van het eerste van VV Asperen, zijn oom Chiel was er de coach. Zijn moeder had vaak kantinedienst en Pieter mocht vanaf zijn vijfde voor VV Asperen spelen. Hij had korte beentjes, maar was wel technisch en ging spelen bij een betere club, eerst in Leerdam, daarna bij Unitas in Gorinchem. Het was zijn droom prof te worden en werd naar eigen zeggen gescout door Sparta en NAC. Hij kreeg een enkelblessure, zijn oudere broer zei: ‘Stop helemaal met voetballen en focus je op een carrière als coach.’ Hij luisterde en was al op zijn negentiende trainer bij VV Asperen.

Hij werd parttime kledingverkoper en handelde in cement en drukwerk. Hij kreeg een kans bij VRC in Veenendaal en werd daar de jongste hoofdtrainer ooit. Tom Keijman, voorzitter van VRC, genoot van zijn bravoure en ‘agressieve houding, positief bedoeld’. De nieuwe trainer was nooit bescheiden en droeg dure pakken en lakschoenen. Middenvelder Alex Admiraal liep eens door de kantine met De Jongh, aan tafeltjes begonnen heel gewone Veenendalers te lachen en te wijzen. Admiraal en zijn trainer gingen naar de bestuurskamer en namen na een kwartier dezelfde weg terug langs dezelfde gniffelende mensen. De Jongh was niet beschaamd of boos, maar zei: ‘Kijk Lex, ze hadden het allemaal over me, dat is goed. Het maakt niet uit hóé ze over je praten, áls ze maar over je praten.’

Volgens de voorzitter haalde zijn club ‘ondanks zijn jonge leeftijd toch een soort van professionaliteit binnen’, zei hij in De Gelderlander. Eerdere trainers wasten de hesjes, Pieter de Jongh zei dat Pieter de Jongh geen wasvrouw, maar trainer-coach was. Een speler genaamd Bert schoot voor elk partijtje de bal heel hoog de lucht in. Pieter de Jongh liep rood aan, stampvoette en riep: ‘Het is hier geen circus!’ Daar moesten de spelers stiekem erg om lachen. Nog net iets grappiger: Pieter de Jongh deed vaak mee in partijtjes. Alex Admiraal zei dat hij ‘dan met zijn korte beentjes heel druk liep te doen’. Of The Champ nog steeds een goede techniek had? Admiraal in De Gelderlander: ‘Hij kon er echt he-le-maal niets van.’

De Jongh leidde VRC bijna naar de hoofdklasse en vertrok na twee seizoenen naar de gerenommeerde amateurclub Heerjansdam. Hij presteerde er niet slecht en werd na twee seizoenen trainer bij Zuidvogels uit Huizen, wedstrijdanalist bij FC Den Bosch, trainer bij RKSV Schijndel, assistent bij Dordrecht, trainer van FC Den Bosch II en trainer van Vitesse Delft. Zijn ambities waren onverminderd hoog, maar het rijtje werd maar niet beter. In januari 2008 moest hij een Simon Kistemaker-achtig schokeffect teweeg brengen bij KFC uit het Noord-Hollandse dorpje Koog aan de Zaan. De spelers deden erg hun best te wennen aan die drukke, perfect geklede kleine man, maar dat lukte niet. KFC’er Benny Kleine zou later zeggen: ‘We hebben als spelersgroep vooral óm hem en niet mét hem gelachen.’

Zijn bijnaam werd De Militair. Hij blafte bevelen en kreeg een rode kop als iemand niet luisterde. Een speler kwam eens het veld op met een Duitse helm op. Daar kon De Militair niet om lachen. Andere herinnering van Benny Kleine: tijdens de training begon het eens te regenen. De spelers keken naar De Militair en zagen dat er zwarte vloeistof over zijn wangen droop. Het bleek make-up te zijn en het beetje gezag dat de interim-trainer nog had, was nu voorgoed weg.

De Rode Frikandel

De Jongh nam géén revanche met opzienbarende resultaten. KFC stond in de middenmoot toen hij begon, na een serie nederlagen dreigde degradatie. De spelers gingen naar het bestuur en hij werd na drie maanden weggestuurd. Hij kreeg in de zomer van 2008 een nieuwe kans als trainer van SC Woerden. Speler Sander Vervoort vond hem een ‘uitstekende trainer’, anderen hadden moeite met zijn fanatisme. Zijn bijnaam werd De Rode Frikadel, vanwege zijn hoofd dat snel rood werd en zijn liefde voor gefrituurde snacks. Bestuurders ontsloegen De Rode Frikadel vlak na de winterstop. In een persbericht stond dat er ‘een onwerkbare situatie was ontstaan tussen de trainer en de spelersgroep’.

Ontslag bij KFC en SC Woerden staat minder goed op je cv, maar hij zette door. Hij liep stage onder Ronald Koeman bij AZ en werd in maart 2011 troubleshooter bij ASV Dronten. Zijn nieuwe club daalde af naar een degradatieplek en Dronten moest een dubbele wedstrijd in de nacompetitie spelen tegen ESC uit Elburg om zich te kunnen handhaven. De eerste wedstrijd ging verloren, maar De Jonghs team kwam bij de return in Elburg verrassend op voorsprong. Zou De Jongh dan toch een kunstje flikken? Nou nee, hij ruziede met de scheidsrechter en spoot met een bidon naar de bank van ESC. De Jongh werd naar de tribune gestuurd, de wedstrijd moest minuten worden onderbroken. Volgens een lokale journalist liet De Jongh zich ‘verbaal niet onbetuigd’ tegen de Elburg-supporters en zonder zijn aanwezigheid op de bank bakte Dronten er niets meer van. Dronten verloor en degradeerde. Volgens de meeste Drontenaren was dat ‘volledig onnodig’ en de driftigste trainer uit de clubgeschiedenis verdween ‘met stille trom’.

We hebben als spelersgroep vooral óm hem en niet mét hem gelachen

Rode Frikadel, vanwege zijn hoofd dat snel rood werd en zijn liefde voor gefrituurde snacks. Bestuurders ontsloegen De Rode Frikadel vlak na de winterstop. In een persbericht stond dat er ‘een onwerkbare situatie was ontstaan tussen de trainer en de spelersgroep’.
Ontslag bij KFC en SC Woerden staat minder goed op je cv, maar hij zette door. Hij liep stage onder Ronald Koeman bij AZ en werd in maart 2011 troubleshooter bij ASV Dronten. Zijn nieuwe club daalde af naar een degradatieplek en Dronten moest een dubbele wedstrijd in de nacompetitie spelen tegen ESC uit Elburg om zich te kunnen handhaven. De eerste wedstrijd ging verloren, maar De Jonghs team kwam bij de return in Elburg verrassend op voorsprong. Zou De Jongh dan toch een kunstje flikken? Nou nee, hij ruziede met de scheidsrechter en spoot met een bidon naar de bank van ESC. De Jongh werd naar de tribune gestuurd, de wedstrijd moest minuten worden onderbroken. Volgens een lokale journalist liet De Jongh zich ‘verbaal niet onbetuigd’ tegen de Elburg-supporters en zonder zijn aanwezigheid op de bank bakte Dronten er niets meer van. Dronten verloor en degradeerde. Volgens de meeste Drontenaren was dat ‘volledig onnodig’ en de driftigste trainer uit de clubgeschiedenis verdween ‘met stille trom’.

Een paar maanden later kreeg De Jongh voor het laatst de kans zich in Nederland te bewijzen. De trainer van hoofdklasser SDC Putten stapte op vanwege slechte resultaten, De Jongh nam het in februari 2012 over en verdomd, het leek best goed te gaan. Half april speelde Putten thuis tegen Ter Leede. Het stond 1-1 toen De Jongh na herhaaldelijk commentaar op de scheidsrechter een gele kaart kreeg. De Jongh had nog een voorwaardelijke straf staan uit zijn tijd bij Dronten en kreeg drie wedstrijden schorsing. De voorzitter ontsloeg De Jongh en SDC Putten was een maand later gedegradeerd. Zijn zelfvertrouwen heeft nooit onder de degradaties geleden, maar het pad naar de top werd wel steeds lastiger. In een recent interview zei hij: ‘Ik wist ook wel dat Feyenoord, PSV of Ajax nooit bij Pieter de Jongh zouden uitkomen. Dus als ik hogerop wilde, dan moest ik naar het buitenland.’

‘I am very bitter’

Pieter de Jongh liep over het veld van het Josef Bozsik-stadion in Boedapest. Het Hongaarse Gouden Team had hier gevoetbald, hun ster Ferenc Puskás was op een paar honderd meter afstand opgegroeid en keek vanuit zijn huis uit op het stadion van Kispest. De Jongh had als taak het Hongaarse voetbal opnieuw groot te maken als technisch directeur van de jeugdacademie van Honvéd. Het was een verrassende stap vooruit na een kort avontuur in Moldavië als bondscoach van het olympisch team. Hongarije was heel duidelijk een promotie, maar hij vertrok na een conflict. Hij kreeg een aanbieding uit Kenia, zijn aankomst werd aangekondigd in het journaal. Volgens de nieuwslezer zou De Jongs team AFC Leopards een ‘a tiki taka-like flowing kind of football’ gaan spelen, de Nederlandse aanwinst zelf zei: ‘It is a prodject for the fjutur, not for a mont, not for two monts, nee, voor a long peri-jot.’

Hij werd na acht maanden ontslagen. Geen bestuurder had hem iets verteld, hij moest het lezen in de krant, in Nairobi News zei De Jongh: ‘I am very bitter.’ Een insider zei dat hij ‘niet goed communiceerde met de spelers’ en dat had een ‘groot negatief effect op de moraal en de teamspirit’. De Jongh kreeg een nieuwe kans in de eerste divisie van Zuid-Afrika en vloog na één seizoen naar Mongolië om trainer te worden van Ulaanbaatar City. Hij miste het Afrikaanse klimaat en tekende na drie maanden een contract in Rwanda als technisch directeur. Een long peri-jot zat er ook daar niet in en en hij tekende een droomcontract om bondscoach van Swaziland te worden.

De Jonghs beschermheer heette Victor Gamedze, een selfmade zakenman die de rijkste man van Swaziland werd en als een van de weinigen toegang had tot de koning, een man met dertien vrouwen. Gamedze ging soms langs bij de belangrijkste kranten in Swaziland om te overleggen wat ze over hem en zijn bedrijven moesten schrijven, reporters die niet luisterden kregen een probleem met hem en met de koning. Het leek Gamedze leuk een eigen voetbalclub te hebben en hij kocht Mbabane Swallows. Hij was ook de vicepresident van de Swazilandse voetbalbond en Gamedze stelde De Jongh aan als bondscoach.

De internationals van Swaziland werkten part-time of ze zaten nog op school. De chauffeur van De Jonghs team had twee andere banen en kwam soms niet opdagen omdat hij ander werk had. Bij een uitwedstrijd in Niger was de secretaris vergeten het hotel te boeken en de spelers moesten bij meer dan veertig graden uren in de bus zitten tot er een alternatief was geregeld. Bij een andere belangrijke wedstrijd bleek de bus nog in de garage te staan.

In januari 2018 speelde Gamedzes team Mbabane Swallows tegen rivaal Manzini Wanderers. Pieter de Jongh zat naast hem op het ereterras. Na af loop gingen ze uit eten en ze reden bijna dezelfde route naar huis. Gamedze moest tanken. Hij stapte uit. Er kwamen twee mannen naar hem toe. Ze schoten twee kogels door Gamedzes hoofd. De schutters werden opgepakt. Volgens de politie hadden ze Gamedze aanvankelijk willen liquideren in het stadion. De Jongh voelde zich naar eigen zeggen niet meer veilig in Swaziland en zei: I go way. Volgens Swazilandse journalisten werd De Jongh een maand na de moord ontslagen wegens ‘a string of poor results’.

Hij kon naar eigen zeggen niet over straat in Bulawayo en kreeg daar de bijnamen The Champ en De Verlosser

De Jongh kreeg een baan als analyticus bij de Keniaanse zender Supersport en werkte een paar maanden voor de Afrikaanse voetbalbond. Hij miste het gras tussen zijn tenen en tekende een contract bij Highlanders uit de Zimbabwaanse stad Bulawayo. In een lokale krant werd hij de ‘nomadic Dutch coach’ genoemd. De journalist had flink zitten turen naar zijn cv en telde een ‘incredible’ 22 clubs in 29 jaar. Highlanders stond derde van onderen toen De Jongh begon. Er zaten volgens De Jongh toen ‘hooguit vijfhonderd mensen in het stadion’. Zijn team bleef ‘zeventien wedstrijden ongeslagen’ en bij zijn vertrek zaten er ‘40.000 toeschouwers’. Hij kon naar eigen zeggen niet over straat in Bulawayo en kreeg daar de bijnamen The Champ en De Verlosser.

De Jongh werd ontslagen bij ‘Hijglanders’, zoals hij zijn club consequent noemde. Het ‘kwam erop neer dat hij met iedereen ruzie’ had, zei een anonieme bron in de Zimbabwaanse krant Sunday News. Dat hoefde geen verbazing te wekken, want De Jongh ‘heeft een ego zo groot als een olifant’. Het kon niet anders of het zou ook snel ontsporen bij zijn volgende club: FC Platinum uit Zimbabwe. In maart 2020 speelde De Jonghs nieuwe team tegen Highlanders om de Supercup. De Jongh leidde Platinum volgens hemzelf met een ‘fantastisch tactical plan’ naar een 2-0-zege op zijn oude team en er zouden nog veel mur titles en cups kommen. Dit laatste beloofde hij tijdens een persconferentie op het veld. Daar werd een filmpje van opgenomen en door dat filmpje brak hij eindelijk door in eigen land.

Biografie

Het is begin juni 2021 en The Champ is ‘vrij’, zoals hij dat noemt. Hij had succes bij Platinum, maar werd in november 2020 toch weer ontslagen. Zijn trainersdiploma bleek niet geschikt om bij internationale wedstrijden op de bank te mogen zitten en zijn club stuurde hem weg. Niemand hoeft medelijden met The Champ te hebben. Acht productiemaatschappijen pitchten een De Jongh-idee, in december 2021 komt er een biografie over hem uit. Op de podcast FC Afkicken vertelde hij te gaan samenwerken met ‘een hele bekende schrijver’. De kans is groot dat er een Champ-documentaire zal komen en er worden volgens hem gesprekken gevoerd over een tv-serie.

Is The Champ dan geen trainer meer? Jazeker, en hij is ‘in hijg demand’. Zijn volgende bestemming wordt hoogstwaarschijnlijk ‘Asia’. Hij heeft al oriënterende gesprekken gevoerd over een dienstverband in Thailand, Indonesië of Hongkong. Dat zou volgens hem ook heel interessant zijn voor die clubs en landen. De bestuurders weten dat De Jongh zal worden gevolgd door een cameraploeg, misschien wel meerdere. Wie weet worden ze wel net zo beroemd als hij.

In de tussentijd is hij vooral bezig zichzelf als merk in de markt te zetten. Fans kunnen sinds een paar maanden The Champ-T-shirts kopen en hij plaatst elke dag iets nieuws op zijn Twitter-account als Pieter de Jongh/The Champ:

‘The Champ is at the hairdresser that his hair is ok again.’

‘I love fashion. Coach whole life in a suit during the games. Fashion make the man and give me good feeling.’

‘Happy birthday from The Champ to Frank and Ronald de Boer.’

‘Happy birthday for Gerard Joling from The Champ.’

‘The Champ give his opstelling Holland-Gibraltar.’

Het grote geld

Het gevaar bestaat dat The Champ als trainer niet meer serieus zal worden genomen. De Jongh beseft dat, maar het grote geld moet nu worden verdiend. Daarom zei hij ook ja toen drie Zwollenaren hem vroegen samen een EK-nummer op te nemen. Het nummer heeft de titel The Champ steunt De Boer, fragment uit de tekst:

‘Hij pakt zijn prijzen in Afrika / He’s also famous in Azië / En Frank mag het hem vragen hoe hij de Cup moet pakken!’

De kwaliteit van de song had beter gekund. Eerste reacties:

‘I expected a sung from a hijgere level.’

‘Wat een kutnummer. Wat een ongelooflijk kutnummer.’

‘Deze man weet het wel uit te melken.’

‘Ik ben Champ-moe.’

De laatste reaguurder moet nog even doorbijten. Hij is de EK-expert voor Omroep West en zal in meerdere talk- en radioshows zitten. The Champ zal tijdens het EK misschien wel onontkoombaar zijn, maar er komt een tijd dat alleen de grootste voetbalfans nog weten dat er ooit een Steenkolen-BN’er leefde die op zijn vijftigste al dertig clubs had getraind en zich tot de laatste druppel uitmolk als The Champ of Africa.