‘What the fakkel?’

Woensdagavond. Voor je voordeur staat een man te schreeuwen. Hij wil alleen maar even praten. Maar hij kwam schreeuwend over God, een complot en de NSB door de straat gelopen. En hij draagt een enorme brandende fakkel met zich mee.

Wat gaat er door je heen als zo iemand voor je deur staat? Gaat hij mijn huis in brand steken? Is hij gewapend? Hoeveel meer mensen staan er buiten? Hoe kom ik hier weg? Het duurde tamelijk lang eer de man werd ingerekend. Verrassend lang, want de fakkeldrager stond voor de deur van vicepremier Sigrid Kaag.

Deze Max van den Berg bracht bovendien eerder al een huisbezoekje aan Hugo de Jonge. Hoe kon dit ongezien gebeuren? Het liep met een sisser af, maar mevrouw Kaag zal vast niet rustig geslapen hebben die woensdagnacht. Op het moment van schrijven staat er nog niets, maar ook zij zal nu wel zo’n witte politiekeet voor de deur krijgen, net als De Jonge.

Uiteraard werd de sinistere stunt van dit archetype van GGZ-bezuinigingen breed afgekeurd, comme il faut. Veel schuldvingers wijzen naar Forum voor Democratie, dat met hun verzets- en tribunalenretoriek op het scheermes van de betamelijkheid balanceert. Fakkelmans is een veel geziene gast bij coronademonstraties en FvD-betogingen.

Anderzijds is dat evengoed een kip/ei-verhaal. FvD vertolkt emoties aan de mentale randen van de pandemie en dat trekt navenante figuren naar de echokamer van WEF-complotten, totalitaire retoriek en dictatoriale dreiging. Andersom zijn er ook mensen die ieder woord van Hugo de Jonge, Jaap van Dissel of Diederik Gommers als een onweerlegbare waarheid aanvaarden en iedere criticus van lockdownmaatregelen of boosternoodzaak verketteren. Sterker nog, die groep is veel groter, luider en maatschappelijk machtiger dan de tegendraadse (complot-)denkers.

Machteloos voelen we ons allemaal weleens de afgelopen Jaren Covid. Maar de gewilligen en de regelvolgers hebben de macht, de media en de moraal aan hun zijde. Dat sust de angst en dempt de onmacht. De rebellen en tegendenkers voelen zich verdrukt, het zwijgen opgelegd en gecensureerd. Hun angsten, onzekerheden en onmacht vinden veel minder begrip, geduld en acceptatie. Die gaan koffiedrinken op het Museumplein en krijgen prompt hun gelijk opgediend: pelotons ME belemmeren hun recht op demonstratie, dat volgens burgemeester Halsema onvervreemdbaar is.

Tijdens die laatste demonstratie marcheerde een groepje in het zwart geklede, onherkenbaar gemaskerde ‘antifascisten’ langs het kantoor van FvD, waar ze verfbommen en vuurwerk in het portiek gooiden. Politiemensen die het groepje begeleidden, grepen zichtbaar niet in.

Het debat mag gepolariseerd gevoerd worden, maar de rechtsstaat functioneert alleen bij gelijkwaardigheid. Zo niet, dan is het wachten op de eerste gek die zijn fakkel bij de lont houdt.

Zou Sigrid Kaag daar ook nog aan gedacht hebben, die nacht?