Leon Verdonschot: 'Zíjn we een land van ploerten? Je zou het bijna denken, na al die demonstraties tegen de PVV'

Beste Peter Gillis,

Van alle merkwaardige gebeurtenissen van 2023, en dat waren er nogal wat, heb ik jou altijd de állermerkwaardigste gebeurtenis gevonden. Niet dat je op televisie wordt gehouden – mijn geloof in de morele standaard van John de Mol is tamelijk wankel. Maar dat je zo populair bent. Een man die in ieder segment van zijn persoonlijkheid (zijn zakelijk opereren, zijn manier van met mensen omgaan, zijn kop, zijn taal: ik kan geen enkele uitzondering noemen) de totale ploertige proleterigheid belichaamt, en die desondanks uitgroeit tot een volksheld: ik kan er met mijn hoofd niet bij. Of wellicht wíl ik er met mijn hoofd niet bij, omdat je die status niet ondanks, maar dankzíj die persoonlijkheid verkreeg. Wellicht houden we in Nederland gewoon van mensen die vinden dat wetten niet voor hen gelden, en dat je arbeidsmigranten en andere bewoners van je vakantieparken mag behandelen als stront, omdat ze een bron van inkomsten zijn, en niets anders dan dat.

Zíjn we een land van ploerten? Je zou het bijna denken, na al die demonstraties tegen de overwinning van de PVV. Demonstreren tegen de uitslag van de democratische verkiezingen: ik dacht altijd dat dat een reflex was van aanhangers van Trump en andere extreemrechtse populisten. Maar links doet het dus ook. Nu ben ik zelf links, zoals Martin Bosma het zou noemen ‘links als de hel’, maar ik heb mezelf nooit betrapt op de neiging om mensen te vereenzelvigen met de persoon waar ze op stemmen. Wie stemt op een extreemrechtse populist, kan daar vele redenen voor hebben. Ik heb met verbijstering gezien hoe in sommige analyses destijds werd gesteld dat ‘kennelijk’ de helft van de Amerikanen een racistische gek is, omdát de helft van de Amerikanen stemt op een racistische gek. Ik vond het de meest armoedige analyse die je maar kunt bedenken, en nu zag ik ‘m opeens in Nederland ook opkomen. Al die 2,3 miljoen mensen zouden ‘willen en wetens’ (hoe vaak ik dié term niet heb zien langskomen) hebben gestemd op een partij met notoir antidemocratische trekjes. Boodschap: dat zegt niet alleen iets over die partij, maar ook over die mensen. Ironie: linkse mensen hebben een indrukwekkend scala aan argumenten paraat om de sympathie van Palestijnen voor terreurorganisatie Hamas te vergoelijken, die er allemaal op neerkomen dat mensen uit paniek en wanhoop nu eenmaal dubieuze keuzes maken die je moet verklaren uit die paniek en wanhoop. Maar als 2,3 miljoen Nederlanders een dubieuze keuze maken, dan is dat opeens volledig ‘willens en wetens’.

Mocht er een PVV-regering komen die inderdaad anti-rechtstatelijke, discriminerende of ondemocratische maatregelen aankondigt, dan vind ik overigens dat iedereen de straat op moet. Niet tegen de verkiezingsuitslag. Maar tegen die maatregelen.

Zover zal het niet komen, denk ik. Mijn overtuiging is dat Geert Wilders bereid is zijn volledige verkiezingsprogamma (zo dik is dat niet) bij de vuilnis te gooien, als hij maar kan regeren. Maar ik ben dan ook een optimist. Ik ging er ook altijd vanuit dat ooit, op een dag, eindelijk, ook jouw imperium in elkaar zou storten. En op de valreep van 2023 lijkt dat inderdaad te gebeuren. Ik ken het cliché: pessimisten hebben gelijk, optimisten hebben lol. Maar nu had ik beide.