Luuk Koelman: 'De oudere generatie wist altijd al de jongere generatie de stuipen op het lijf te jagen'

Klimaat, oorlog, inflatie. Wat hebben jongeren het toch moeilijk! De wereld is in crisis en daardoor lukt het de jeugd niet meer zich een toekomst voor te stellen die de moeite waard is – of waarin de mensheid überhaupt overleeft.

Steeds als ik dergelijk geweeklaag hoor (meestal van kennissen met bijna volwassen kinderen), moet ik terugdenken aan de tijd dat ik op de havo zat, begin jaren tachtig. Nederland kampte met een enorme werkloosheid. Wie een baan zocht, maar geen recht had op een uitkering, schreef zich niet eens in bij het arbeidsbureau. Er was toch geen werk. Huizenprijzen daalden in vier jaar tijd met ruim 40 procent. Het financieringstekort van de overheid liep op tot boven de 10 procent.

Wat me nog scherp voor de geest staat, is het beeld van mijn economieleraar. Hij begon elke les met een lange monoloog over de barre tijden waarin we leefden. Wij, zijn leerlingen, waren de verloren generatie. We zouden de rest van ons leven werkloos blijven. Gloedvolle toespraken waren het, die hij steevast afsloot met het gedragen uitspreken van de woorden ‘Werkloosheid! Ellende!’ Gedoemd waren we.

Op een woensdagmiddag werd de hele school naar de plaatselijke schouwburg gedirigeerd, want daar werd een debat gehouden over zure regen. Met echte Tweede Kamerleden, dus dat was wat! Terwijl zij op het podium anderhalf uur lang ruzieden over de vraag wat zure regen nu eigenlijk was, sukkelde ik langzaam weg in halfslaap.

En dan was er ook nog mijn leraar maatschappijleer, die het als zijn plicht zag ons voor te bereiden op de Derde Wereldoorlog. Ronald Reagan was net president van de Verenigde Staten geworden en het was slechts een kwestie van tijd voordat die oude gek, die mislukte B-acteur, op de rode knop zou drukken. Met koortsige blik keek mijn leraar iedereen aan. Een atoomoorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. En wij, als Europa, zaten er precies tussenin. Nee, het kwam nooit meer goed.

Dat was begin jaren tachtig. De tijden van rampspoed, hel en verdoemenis. Van alles wat de oudere generatie toen voorspelde, is niets, maar dan ook helemaal niets uitgekomen. En zo gaat het altijd. Neem nu 25 jaar geleden. De smartphone bestond nog niet en bijna niemand die ooit van Google had gehoord, om over A.I. nog maar te zwijgen. Maar toch wist de oudere generatie ook toen al wat de toekomst ging brengen. De millenniumbug zou de wereld in een catastrofe storten, plus nog heel veel meer andere rampspoed.

Enfin. Nu zijn wíj die oudere generatie. We claimen de toekomst te kennen en scheppen er een vreemdsoortig behagen in de jongere generatie de stuipen op het lijf te jagen. Misschien moeten we maar eens ophouden met die constante zoektocht naar ellende. Want laten we wel wezen; een blik in de toekomst werpen? Hoe doe je dat als die toekomst er nog lang niet is? Nou, hoe dan? O, wat er allemaal zou kúnnen gebeuren... De eigen fantasie dus. Doemdenken als hobby. Hou toch op! Iedereen lult maar wat. En dat weten we donders goed.