Met Back to Black slaat gehate vader Amy Winehouse terug

Een Joods-Engels meisje met een gitaar zit op een bed en zegt: ‘Ik wil dat mensen mijn stem horen. Dat ze hun problemen voor vijf minuten vergeten.’ Volgende scène: een volle concertzaal. Een diepe vrouwenstem zingt: ‘No, no, no.’ Alle muziekliefhebbers herkennen Rehab van Amy Winehouse. Haar vader komt in die tekst voor en Mitchell ‘Mitch’ Winehouse speelt ook een grote rol in de film waarin de scènes zitten: Back to Black, de langverwachte biopic over het leven en de dood van Amy Winehouse.

Mitch groeide vlak na de oorlog op in de East End, een wijk in Londen waar veel Joden wonen. Hij trouwde in de synagoge met de Joods-Engelse Janis Seaton. Amy werd op 14 september 1983 geboren in Enfield, Londen. Ze ‘arriveerde’ volgens haar vader ‘op de typische Amy-manier: schoppend en schreeuwend’. Andere uitspraak van Mitch over zijn dochter: ‘Amy werd vier dagen nadat ze was uitgerekend geboren en dat zou nooit veranderen: de rest van haar leven zou ze nooit op tijd komen.’

Ze werd Joods opgevoed en hield van jazz en zingen. Haar idolen werden jazzzangeres Sarah Vaughan en Fugees-ster Lauryn Hill. De laatste werd door Amy gewaardeerd omdat ze altijd deed wat ze zelf wilde. Amy zou dat later ook doen en dat was nooit wat vrome Joden en stijve Engelsen uit haar omgeving van haar verwachtten. In de film zegt ze: ‘I ain’t no Spice Girl.’

Amy’s vader ging veel vreemd, Janis ging bij hem weg. Volgens Mitch vond Amy dat prima omdat hij haar na de scheiding extra verwende. Hij was op dat moment taxichauffeur. Die baan zou hij ook houden toen Amy succes kreeg als zangeres. In een scène uit Back to Black bestuurt Mitch zijn taxi. Hij draait zich om naar een klant, wijst naar een poster met haar naam en pocht met een sterk Cockney-accent: ‘That’s my daughta, that’s Amy.’

Junkie-zijn essentieel

Amy’s debuutalbum Frank kwam in 2004 uit. Een recensent schreef dat ze ‘de stem van een 40-jarige zwarte vrouw uit Brooklyn’ had. Van haar tweede plaat Back to Black uit 2006 werden 20 miljoen exemplaren verkocht. De grote crooner Tony Bennett noemde haar de beste zangeres sinds Ella Fitzgerald. Mitch’ dochter vond dat drugs, drank en foute mannen bij haar nieuwe status als superster hoorden en het paste ook bij wat ze wilde zijn: een gekwelde jazzzangeres. In de Back to Black-film komt een scène voor die daarop wijst. Ze koopt drugs bij een dealer en zegt dat ze wel móét gebruiken om haar teksten over de zelfkant zo eerlijk mogelijk te kunnen vertellen. Junkie-zijn was ‘essentieel voor haar als artiest’.

Cruciaal moment in Back to Black en het echte leven van Amy: ze ontmoet Blake Fielder-Civil. In de film zegt ze ‘an eye for the bad boys’ te hebben en Blake is bepaald geen uitzondering. Ze kregen een relatie. In een scène in Back to Black noemt ze hem ‘my life and soul’. Hij verliet haar voor zijn ex, Amy werd depressief en verdoofde zich. Ze schreef Back to Black over zijn verraad, de film kreeg dezelfde titel en de trailer eindigt met de bekendste zinnen uit haar hit: ‘We only said goodbye with words/ I died a hundred times/ You go back to her/ And I go back to black.’

De regisseur van Back to Black heet Sam Taylor-Johnson. Ze brak door met Nowhere Boy over de jeugd van John Lennon en de verfilming van de erotische thriller Fifty Shades of Grey. De muziek wordt verzorgd door Nick Cave en het genie Warren Ellis. Back to Black is gemaakt met toestemming van de Amy Winehouse Estate. De belangrijkste persoon achter die stichting is Mitch Winehouse en Amy’s vader was ook de adviseur van de regisseur. Mitch wordt in Back to Black gespeeld door Eddie Marsan. Daar was Amy’s vader aanvankelijk niet gelukkig mee. ‘Eddie fucking Marsan! Hij is lelijk!’ Hij vertelde een vriend wie hem in de film moest spelen. ‘Ik wilde zelf ook George Clooney.’

Back to Black moet volgens regisseur Taylor-Johnson ‘een tegenwicht bieden aan de documentaire Amy uit 2015, die een slecht beeld van Mitch schetst’

Tegenwicht aan Amy 

Regisseur Taylor-Johnson was een vriendin van Amy. Back to Black moet volgens haar ‘een tegenwicht bieden aan de documentaire Amy uit 2015, die een slecht beeld van Mitch schetst’. Het laatste deel van deze zin is een understatement. De maker van Amy – Asif Kapadia – had in 2010 de biopic Senna gemaakt. Mitch vond die film briljant. Kapadia vertelde Amy’s vader over zijn plan, het klonk goed en hij werkte mee. Amy ging in mei 2015 in première in Cannes. Mitch zag de film een paar maanden daarvoor. Tegen een journalist zei hij: ‘Het was verschrikkelijk.’ De filmmakers zaten in dezelfde ruimte. Mitch ging naar ze toe, zei: ‘Jullie zouden je kapot moeten schamen. Jullie hadden de kans een geweldige film te maken en dit is het resultaat!!!???’

Mitch verliet woest de filmzaal. In The Guardian klaagde hij: ‘Ze probeerden me op de slechtst mogelijke manier neer te zetten.’ Mitch bracht een persbericht uit. De familie distantieerde zich van de film. De andere twee belangrijke mannen in Amy’s leven en de film deden hetzelfde. Haar ex-man Blake Fielder-Civil en haar manager Raye Cosbert ontkenden te hebben bijgedragen aan Amy’s dood, het was lasterlijk dat dit in de film werd gesuggereerd.

Regisseur Kapadia verdedigde zich met een verklaring waarin hij zei het project ‘totaal objectief’ te hebben benaderd. Zijn crew en hij hadden meer dan honderd mensen uit Amy’s omgeving gesproken en de film was ‘daarvan een weergave’. Mitch schakelde advocaten in. Mitch en Amy zongen samen op het eiland in een karaokebar en ze waren overduidelijk heel gelukkig met elkaar. De makers hadden dat expres niet in de film gemonteerd omdat ze uit waren op relletjes. Scène die Amy wel haalde: Mitch en zijn dochter die een hevige ruzie uitvochten. Dat gebeurde volgens Mitch normaal nooit. De makers veranderden op zijn aandringen enkele scènes, anders was Amy’s vader er nog veel slechter uitgekomen.

Toch bleef Mitch boos en ontevreden. Hij had een veel hechtere band met zijn dochter dan in de documentaire naar voren kwam. Ze sprak met hem over seks en vruchtbaarheid en stuurde Mitch eens naar lingeriewinkel Agent Provocateur om een kanten slipje voor haar te kopen. Dit soort feiten werd volgens Mitch expres niet in Amy vermeld. In The Guardian zei hij: ‘De filmmakers waren een beetje zoals de politie in de jaren zeventig. Zij wisten vooraf al wie de schurken waren en moesten nu alleen nog het bewijs ervoor vinden. Zoals de politie deed met de Birmingham Six (zes vermeende IRA-terroristen die in 1974 ten onrechte tot levenslang waren veroordeeld, red.). En weet je wat? Zij waren onschuldig en dat zijn wij ook.’

Een van de vele scènes die Mitch niet kon waarderen: Amy is op vakantie in St. Lucia, waar ze een villa heeft gekocht. De hekken gaan open, Mitch komt binnen. Gezellig, of toch niet? Dit laatste, want Amy’s vader heeft een filmcrew meegenomen. De blik van Amy, in Engeland opgejaagd door paparazzi, is onvergetelijk: walgend. Ze kan echt niemand echt vertrouwen, zelfs haar familie niet. Mitch zou jaren later een twijfelachtige verklaring voor zijn verschijning in St. Lucia met die cameraploeg geven. Hij maakte een film over een extreem belangrijk onderwerp: families die moeten omgaan met verslaving. Mitch vroeg Amy: ‘Kan ik een filmploeg meenemen?’ Antwoord van zijn dochter: ‘Doe wat je wilt, pap.’ Althans, dat is zijn versie.

Rehab 

In een nog beruchtere scène uit Amy worden de eerste zinnen uit die andere klassieker Rehab afgespeeld: ‘They tried to make me go to rehab/ But I said no, no, no/ I ain’t got the time/ And if my daddy thinks I’m fine.’ Volgens Mitch was er zo in de film geknipt dat het leek alsof hij het inderdaad niet nodig vond dat Amy in rehab ging.

Grap die Mitch graag vertelde: ‘Ik probeerde veertig jaar geleden een zangcarrière te beginnen. Ik was zo succesvol dat ik taxichauffeur werd’

De pijnlijkste scène uit Amy speelt zich een maand voor haar dood af. Het was juni 2011. Amy en haar foute vriendje Blake legden het in 2007 bij, trouwden onverwacht, hij bracht haar in aanraking met heroïne. Mitch was op dat moment een graag geziene gast in talkshows en hij begon in 2009 de onlineshow Mitch Winehouse’s Showbiz Rant. Hij interviewde andere beroemdheden in zijn taxi, de eerste gast was David Hasselhoff. Een journalist vroeg eens of Mitch genoot van zijn bekendheid als Amy’s vader. ‘Wil je de waarheid weten? Ja.’ Daarom liet hij ook de kans niet lopen om in 2010 een album met de titel Rush of Love op te nemen. Mitch was geen Sinatra of Tony Bennett, maar daar liet hij zich niet door tegenhouden. Grap die hij graag vertelde: ‘Ik probeerde veertig jaar geleden een zangcarrière te beginnen. Ik was zo succesvol dat ik taxichauffeur werd.’

Blake en Amy scheidden in het jaar van Rush of Love en Amy ging back to black, dat bleek meer dan ooit toen ze in juni 2011 moest optreden in Belgrado. Ze is bijna comateus-dronken en lijkt onder invloed van harddrugs. Moest het concert worden afgezegd? Nee, zei Mitch en nee zei haar manager Raye Cosbert. Amy ging het podium op, maar ze had geen idee in welke stad ze was, vergat haar songteksten en bij het voorstellen van haar bandleden herinnerde ze zich hun namen niet. Ze zwalkte, probeerde zich te herinneren hoe Valerie ook alweer ging. De bandleden deden net of er niks aan de hand is, soms fluisterde iemand een flard tekst in haar oor. Toeschouwers joelden haar uit. Amy wist nog wel dat dit niet goed was en ze omhelsde zichzelf en veegde tranen weg. De meeste fans gaven de dagen erna vooral Mitch de schuld. Hoe had hij haar in zo’n staat het podium kunnen laten opgaan? Ging geld werkelijk boven de gezondheid van zijn dochter?

On top form

Het optreden in Belgrado zou Amy’s laatste zijn. Haar vader bezocht haar op een donderdag in augustus 2011 in Londen. Amy was ‘on top form’, zou Mitch later zeggen, hoewel ze nog wel worstelde om van haar alcoholverslaving af te komen. Maar ze had een relatie met een fijne man met wie ze kinderen wilde: Reg Traviss, een regisseur die doorbrak met de film Joy Division. Volgens Mitch was zijn dochter erg tevreden met haar post-Blake en post-Belgrado-leven en Amy zei bij hun afscheid: ‘We gaan snel de studio in om dat duet te doen.’

Amy had dit al vaker beloofd. Mitch vond dat uiteraard een goed idee. Ze zouden samen hun favoriete song opnemen: Fly Me to the Moon van Count Basie en Autumn Leaves van Nat King Cole. Mitch beweert dat Amy er zelf over begon. Critici zouden alleen ongetwijfeld denken dat Mitch net zo lang had gezeurd om dat duet tot Amy hem zijn zin gaf. Mitch verliet het huis en stapte in een taxi. Hij zag Amy bij het raam staan en ze zwaaiden naar elkaar. Het was de laatste keer dat hij haar zag.

Zijn ex-vrouw Janis en Amy’s vriend Reg gingen de dag erna bij Amy langs. Later op de avond kwam haar broer Andrew langs. Amy was weliswaar een beetje aangeschoten, maar ook nu leek ze vrolijk en optimistisch, beweert Mitch. Andrew keek vlak voor middernacht nog even in haar kamer. Amy zong, drumde en lachte. De ochtend erna maakte Andrew Amy laat wakker. Ze sliep wel erg vast, maar dat zou ze dan wel nodig hebben.

Een paar uur later keerde Andrew terug. Hij schudde haar wakker en ontdekte dat ze dood was. Zijn zus werd 27 jaar, de leeftijd waarop ook Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrison, Jean-Michel Basquiat en Kurt Cobain stierven. De doodsoorzaak: te veel alcohol. De meeste mensen geloven deze diagnose nog steeds niet. Mitch vindt dat schandelijk. Hij heeft de autopsierapporten over haar dood gelezen en die bevestigen dat Amy geen drugs in haar lichaam had. De patholoog vond wel een ‘zeer, zeer hoog alcoholpercentage’: 416 milligram. Een percentage van 350 milligram kan al fataal zijn.

Joden worden normaal gesproken begraven, maar Amy wilde gecremeerd worden. De herdenkingsdienst was in de Schindler Hall in Noord-Londen. Mitch wilde vooral vertellen over Amy’s fijne jeugd en over al die keren dat ze samen muziek luisterden of maakten. Zijn dochter was ondanks wat de meeste mensen dachten afgekickt van de drugs en Amy had volgens Mitch eindelijk een vriend gevonden die haar goed behandelde en hielp strijden tegen haar verslavingen. Reg en Amy keken uit naar een lange toekomst met elkaar, wilden kinderen en Mitch benadrukte nog maar eens: ‘She was really happy.’ De ceremonie eindigde met Amy’s favoriete lied: So Far Away van Carole King.

Mitch zette een paar maanden na de crematie de Amy Winehouse-stichting op in Noord-Londen. Verslaafde jongeren kunnen zich inschrijven voor de Amy Winehouse Foundation Recovery Pathways Programme for Young People. Experts geven de deelnemers advies over hoe ze moeten omgaan met verslaving en er worden kunstprojecten georganiseerd zodat kwetsbare jongeren via muziek of literatuur toch iets van hun levens kunnen maken.

Mitch wilde zich overduidelijk rehabiliteren en hij pochte over al die keren dat hij drugsdealers uit Amy’s huis had geschopt of geslagen

Amy: My Daughter

Een uitgever wilde dat Mitch een boek over de stichting en over zijn dochter schreef. Hij had kunnen weigeren, maar waarom eigenlijk? Amy: My Daughter kwam een jaar na haar dood uit en stond tien weken op nummer 1 in de bestsellerlijst. Volgens Mitch ging al het geld naar de stichting. Lang niet iedereen geloofde dat. De inhoud van Amy: My Daughter werd eveneens door velen gewantrouwd. Mitch wilde zich overduidelijk rehabiliteren en hij pochte over al die keren dat hij drugsdealers uit Amy’s huis had geschopt of geslagen. Iedereen moet weten dat Mitch een liefhebbende vader was die weliswaar een paar foutjes maakte, maar een onwaarschijnlijk goede band met zijn dochter had en alles voor haar deed. Hij reed altijd meteen in zijn taxi naar haar toe als ze zijn hulp nodig had en was het tegendeel van een afwezige vader. Amy liet niet voor niets een tatoeage met Daddy’s Girl op haar linkerarm zetten. In Back to Black wordt daar niet voor niets nadrukkelijk op ingezoomd.

Op 14 september 2023 zou Amy veertig zijn geworden. Mitch zou Mitch niet zijn geweest als hij niet alweer een boek had uitgebracht. Amy Winehouse: In Her Words bestaat uit nooit eerder gepubliceerde dagboeknotities, handgeschreven songteksten, familiefoto’s en aantekeningen uit de tijd dat Amy jong en misschien wel gelukkig was. Mitch vertelde er ook nu nadrukkelijk bij dat alle opbrengsten naar de stichting gaan, maar ook dit keer geloofden de meeste Amy-fans dat niet. Zijn dochter zou vast niet hebben gewild dat haar diepste gevoelens postuum met miljoenen mensen zouden worden gedeeld en kon hij bewijzen dat de inkomsten echt naar de stichting zouden gaan?

Mitch voelde ook de kritiek na Amy Winehouse: In Her Words als een grove aantasting van zijn integriteit. Zijn intenties waren goed, dat moesten de mensen maar van hem aannemen. Amy Winehouse: In Her Words toont dat zijn dochter veel meer was dan alleen een junkie, alcoholist en de Ella Fitzgerald van haar tijd. In het interview zei Mitch: ‘Ze was liefdevol, vriendelijk, een geweldig familielid en vriendin. We willen dat de mensen dat over Amy weten.’

De Back to Black-film moet een vergelijkbaar doel dienen. Door het echec met de documentaire hield Mitch nu nauwlettend in de gaten of het eindresultaat wel naar wens zou zijn. Er werden contracten getekend over wat wel en niet in de film mocht, regisseur Sam Taylor-Johnson stuurde het scenario ruim van tevoren op om over de inhoud en strekking te overleggen. In een interview zei Mitch met zijn bekende Mitch-bravoure dat hij het vol rode strepen terugstuurde. Het was niet opnieuw te negatief, maar iets te positief. Dat beweerde hij althans en hij zei: ‘Het leek wel of ik een heilige was, alsof ik geridderd zou moeten worden. It was too much.’

In het echte leven wordt Mitch nog steeds als het tegendeel van een heilige gezien. Eddie Marsan, Mitch Winehouse in de film, kreeg de vraag of Mitch echt de ‘money-grabbing, attention-seeking father who wasn’t there’ is als door de documentaire Amy leek. Marsan vindt van niet en hij noemde hem onder meer ‘een liefhebbende vader met een verslaafde dochter die ook nog eens de beroemdste vrouw ter wereld was’. Iedereen zou het moeilijk hebben gehad en Marsan omschreef de man die hij speelt in Back to Black als ‘just a cab driver trying to do his best, trying to deal with it’. Over Mitch als semi-beroemdheid zei Marsan: ‘Wie zou niet een beetje verblind raken door de roem?’

Marisa Abela

Mitch kan ook zeker niet van alles de schuld krijgen. Amy wordt gespeeld door Marisa Abela. Fans kwamen direct in opstand. Ze lijkt niet eens op hun idool en haar stem kon onmogelijk in de buurt van Amy’s stem komen. Mitch was het aanvankelijk met hen eens. Hij belde de producer: ‘Ze kan niet zingen.’ ‘Maar ze krijgt lessen.’ Mitch gaf de fictieve Amy een kans ‘en Marisa zingt momenteel een stuk beter’.

De eerste scènes van Back to Black lekten uit. De Daily Mail begon een poll met de vraag: wat vindt u van Marisa Abela’s Winehouse-vertolking? Amy-fans schreven begin april op sociale media dat er aangifte moet worden gedaan tegen de filmmakers vanwege de stem van Marisa Abela, die nooit eerder had gezongen. Vrienden van Amy zijn vooral woest op Mitch omdat hij toestemming gaf te filmen in Amy’s Camden-flat, eigendom van Mitch. Amy stierf in 2008 bijna in dat flatje na een 36-urige drugssessie. In februari werd Marisa Abela er gezien met een zuurstofmasker omringd door medici en dat schokte Amy’s vrienden. Ze moet nu eens maar met rust worden gelaten en het is veel te vroeg voor een biopic.

Mitch Winehouse (73) verwerpt alle kritiek en hij schitterde begin april 2024 op de rode loper voor de première van Back to Black. Zijn witte haar was achterover gekamd. Zijn wenkbrauwen zijn nog zwart, zijn buik verried dat Mitch van het goede leven geniet. Hij drinkt graag bier, eet dagelijks een hamburger met mashed potatoes in de lokale pub en maakt grappen die volgens hem tegenwoordig niet meer kunnen worden gemaakt. In zijn huis hangt een metersgrote poster van die keer dat Mitch optrad in Royal Albert Hall. Het is onmogelijk voor bezoekers dit niet te zien en dat is ook totaal niet de bedoeling.