Zo overleef je de Efteling

Ga niet!

Als je kinderen beginnen te zeuren en te dreinen, dan weet je: o ja, het is al vier weken zomervakantie. En naar de camping waar haar ouders – die van je vrouw – bivakkeren in hun stacaravan zijn jullie al twee keer geweest en dito vaak weggeregend.

De all-inclusive-vakantie op Kreta zit er ook al op (niets was zoals op de zonovergoten plaatjes, zeker de lauwe buffetten niet, op de foto’s op internet waren al die vette dikke strontvliegen niet te zien) en hoe vaak kun je je nazaten volduwen met snoep en koek en nog meer cola?

Daarbij, het zwembadje in de tuin is reeds weken lek, je vrouw zeurt dat ‘we als gezin toch ook samen weer eens iets leuks moeten doen’, de volle blauwe spaarkaarten van Albert Heijn liggen al dagenlang opzichtig in het zicht op de keukentafel en je zeurende addergebroed heeft gisteren je auto gewassen.

Dan wéét je: het is al vier weken lang zomervakantie en je moet naar de Efteling. O god, je ontkomt er niet aan. Je kunt het nog proberen, natuurlijk. Dat jij het zwembadje morgen wel even plakt, dat jullie nog een keer naar die pleuriscamping – wat is eigenlijk erger, je lispelende schoonouders die al jaren een wig tussen jou en je vrouw proberen te drijven of dat horrorpretpark te Kets – tuffen of, je haalt echt alles uit de kast, dat je komende week wel ergens een keer trakteert op, godbetert, McDonald’s. Maar nee, nee, nee, je moet en zal naar die nachtmerrie die, hoe ironisch, Sprookjesbos heet.

Is er nog een uitweg der uitwegen? Zeker. Je kunt een maagzweer faken. Laat je baas bellen dat je ineens dringend nodig bent, op de zaak. De komende 2500 uur. Ga scheiden, daar droomde je toch al langer van. Boek een wereldreis voor één persoon. Monster aan bij het Légion étrangère, als je tenminste nog onder de veertig bent, anders grijp je mis. Euh, ga een pakje sigaretten halen.

Als dat allemaal niet werkt, koop een stevig touw... Je kunt natuurlijk ook gewoon lekker je mannelijke poot stijf houden. Met je hand op tafel slaan en roepen: ‘Waar de man woont, draagt hij de kroon!’ En daarna met een wilde beweging die AH-kortingskaart verscheuren. Want zonder die kortingskaart is de entree tot de Efteling voor geen gewoon mens te betalen.
Maar waarschijnlijk weet je net als wij: wat je ook doet of laat, het resultaat is dat je gaat. Naar Kaatsheuvel. Naar dat pleurispark. Wij leven met je mee. Want wij weten Hoe Verschrikkelijk Het Is.

Keer om!

Moeten we er wel eerlijk bij vertellen, de Efteling doet er alles aan om je af te schrikken. Daaro, toegegeven: het sprookjespark speelt fair play. Het tegenwerken begint al bij het allereerste begin van je weg naar de hel, het aanschaffen van een entreeticket. Om je weg te jagen voordat je één stap in de Wereld vol Wonderen zet, zet de Efteling een meestertroef in. Let op. Je betaalt méér om binnen te komen naarmate het drukker is! Laat dit even op in je inwerken. En nog even. Hoe drukker = hoe duurder...

Als dat geen sardonische manier van denken is, weten wij het ook niet meer. Denk even mee. Als er meer mensen komen naar die duivelse hel te Kets, dan staan al die mensen langer in de rij voor de parkeerplaats, langer voor de entree, langer voor de attracties en langer voor de vreterij.

In plaats van het ‘laagtarief’ van 38 euro (geen geld!), tik je op drukke dagen 51 euro af. Per persoon, dus ook voor je kleuter van vier. Het is te hopen dat je niet buitensporig veel kinderen hebt, of zo’n niet te ontwarren samengesteld gezin. Boven op die dikke bedragen komt je dikke parkeerbon à raison van 12,50 euro voor een dagje Eftelingparkeren er nog bij.

Is er nog een uitweg der uitwegen? Zeker. Je kunt een maagzweer faken. Laat je baas bellen dat je ineens dringend nodig bent, op de zaak. De komende 2500 uur

Krijg je een hartinfarct van die prijzen? Terecht, maar geen nood. Vanaf 17.00 uur mag je, hoe sympathiek, voor een schamele drie tientjes de neus het park in. Dan heb je, als je geluk hebt, drie uur om je te vermaken, want om 20.00 uur gaan Sneeuwwitje en Assepoester naar bed en sluit de poort van het sprookjesachtige sprookjespark.
Kortom: nog voordat je binnen bent, in die o zo lieflijke sprookjeswereld waar geld zogenaamd niet bestaat, ben je al failliet.
Heb je toch nog wat euro’s over, vreest niet, ook die moet en zal de Efteling ook uit je portemonnee trekken. Bijvoorbeeld zodra je besluit om een pilsje of een frietje aan te schaffen in het rijk van oubollige volksverhaaltjes, Kijk uit, want je betaalt je richting de bedelstaf.

Friet = €3,30. Was in 2022 nog €3,20 en daarvoor €2,90. Let wel, zonder saus, dus voor een droge hap waar je dorst van krijgt. Daarom bestel je een: Biertje = €3,70. was in 2022 nog €3,15 en daarvoor €2,90 Liever iets ander, bijvoorbeeld: Wijn = €6,50. Was in 2022 nog €5,50 en daarvoor €3,95. Voor de kids een frikandel speciaal = €3,55. Was in 2022 nog €2,85. En daarvoor €2,50 en dat was ook al te duur voor een gefrituurde worst-rest met een kledder goedkope ketchup vol sprookjesachtige e-nummers

Een lullig plastic flesje met Ice Tea kost je anno 2024 €4,30. Ze zeggen, omrekenen mag niet meer. Maar wij doen het toch. Want in de Efteling ben je toch ook in het verleden met die ouderwetse sprookjes en vervaarlijke attracties met namen als Baron 1898. €4,30 is tien eerlijke Hollandsche gulden voor zes slokken mierzoet water.
Deze woekerprijzen voor een happie en een sappie maken dat de toonaangevende pretparkwebsite Loopings.nl onlangs nog met dikke chocoladeletters kopte: ‘Weer prijsverhogingen in de Efteling: frisdrank nu duurder dan in Disneyland Paris!’

Toch binnen

O o o, als je toch naar binnen gaat bij de Efteling... Dan ben je wel een ‘beetje dom’, zou Máxima zeggen. Een heel veel klein beetje dom. Tussen het infantiele ‘papier hierrr’ en ‘kleine boodschap, kleine boodschap!’ loop je in de zeikregen (zie kader) of in de bloedhete pleuriszon, want veel zogenaamde attracties staan niet tussen de bomen, maar op lege plekken ernaast – en het heet hier nog altijd Holland dus het is of veel te nat of veel te heet – van ellende naar nog grotere narigheid. Maar goed, jij bent in elk geval voorbereid.

Dus je gaat niet in de Vliegende Hollander. Toegegeven, de Vliegende Hollander ziet er van de buitenkant best aardig uit, maar binnen is het een hel gelijk. Dan hebben we het niet over de zogenaamde wachtrij, want die is mooi, we geven het grif toe. Alleen is de Vliegende Hollander een kruising tussen een waterbaantje en een achtbaantje. Dus vanuit het attractiewater word je op een gegeven moment in je waterbootje op een achtbaantrack gepleurd. En dat gaat zo ruw en wild, dat je bijkans je ruggengraat breekt.

Ook niet doen. Een ritje in de Fata Morgana. Want dan ben je in deze tijd een racist. Op de website Reddit, het grootste onlineforum ter wereld, meldt een bezoeker van de Efteling die uit het Midden-Oosten komt, maar in Frankrijk woont: ‘Ik wil graag mijn absolute verontwaardiging en walging uiten over de Fata Morgana. Ik ben niet snel beledigd, maar wat ik tijdens de rit zag, was buitengewoon aanstootgevend, misselijkmakend en zeer verontrustend. Arabische mannen zijn angstaanjagend, vrouwen zijn buikdanseressen of dames van plezier. Weerzinwekkend.’

Tot voor kort moest je de Bobbaan ook overslaan, want daar stond altijd en eeuwig de langste wachtrij van het ellendige park. Wachten is overigens nog altijd de grootste attractie die het sprookjespark te bieden heeft. De Bob is gesloopt, maar je kunt je wachtlol nog altijd op bij tovenaarsrit Symbolica en achtbaan Joris en de Draak. Op warme dagen komt daar wildwaterbaan Piraña bij.

Pas ook op met het betreden van het Sprookjesbos. Dat lijkt allemaal lief en aardig, maar na de Indische Waterlelies kun je niet meer via een short-cut het sprookjesachtige bosje verlaten en moet je de hele sprookjesronde afmaken, alsof je in die andere hel bent, Ikea. Toch valt Ikea vergeleken met de Efteling reuze mee, want daar zitten de meeste kinderen streng gevangen in de ballenbak. En in het Sprookjesbos lopen ze krijsend los – en als er eentje al rennend op z’n smoeltje valt, is het gejank oorverdovend. Gezellig.

Van uitkijktoren Pagode krijg je de neiging om te springen, zeker gezien de omstandigheden waarin je inmiddels verkeert 

Eveneens links laten liggen: de bonte wereld van Carnival Festival. Daar struikel je bij de entree over de kinderwagens en de buggy’s die niet mee naar binnen mogen. En omdat de entree tevens de uittree is, struikel je er opnieuw over als je het pand verlaat. En dan zit ook de rest van de dag dat kutterige Carnival Festival ‘teuteuteuteuteuteututtere’ in je kop.

Ook niet doen, Vogel Rok. Dat is een achtbaan in het donker, dus daar kom je strontmisselijk uit. Kotsen moet je ook van schommelschip De Halve Maen die je 180 graden laat kantelen. De Gondoletta is geen reet meer aan (zie kader) en van uitkijktoren Pagode krijg je de neiging om te springen, zeker gezien de omstandigheden waarin je inmiddels verkeert. Het is maar dat je het weet. Ons kan je de schuld niet meer geven.

De Python

Gedurende zo’n leuk en hartstikke gezellig dagje Efteling is de kans groot dat je af en toe een bloedhekel krijgt aan je eigen schreeuwende bloedjes van kinderen. Gelukkig is horrorachtbaan de Python nooit ver weg, met een beetje fantasie staat het helse stalen monster zo’n beetje in het midden van het Brabantse droompark.

Tot voor kort kregen de kinderen een serieuze hernia in hun ruggetje als ze erin zaten. Dat komt omdat het kreng in bouwjaar 1980 in elkaar werd gelast in plaats van geschroefd. Voor het gemak begint de Nederlandse bouwer Vekoma, van huis uit eigenlijk een producent voor de keiharde Limburgse mijnindustrie, van twee kanten met bouwen van de track. Linksom en rechtsom. Dus de ‘twee’ banen komen er elkaar tijdens de bouw in het midden tegen, daar worden ze aan elkaar vastgezet. Alleen, dat zal je altijd zien, de twee stukken passen nét niet. En dat merk je. Nadat je door de twee loopings door bent gemangeld juist voordat je door de twee kurkentrekkers gaat worden gemangeld, wordt je bruusk gemangeld door de stalen track.

Tot 2018, want dan wordt de baan herbouwd, goddank. Maar het was en blijft een vervaarlijk kreng. Zo lopen de achtbaantreinen nog weleens vast. Bij een evacuatie in juli 2007 worden, hoe slim, de achterste zitjes eerst ontruimd, waardoor de trein ineens weer begint te rijden. De achtbaangangers die nog in de karretjes zitten weten net op tijd hun veiligheidsbeugel weer over hun hoofd te trekken. De media koppen: ‘Bijna dodelijk ongeluk Python!’

En onlangs nog, afgelopen december, zitten mensen een uur lang in de gietende regen en ijzige wind vast in het ijzeren gezwel. ‘Sja,’ zegt het Efteling-pr-meisje Laura van den Bos met haar kinderstemmetje in de krant, ‘het gaat om een technische storing die vaker voorkomt. Net als een computer die een keer vastloopt, gebeurt dat ook met zo’n achtbaansysteem.’

Voer je kinderen aan de Python, zeg ze vaarwel en rij zo snel mogelijk terug naar je stamkroeg

In januari vorig jaar moesten de pubers en de kinderen vanaf het hoogste punt van de helse baan bevrijd worden, omdat de stroom was uitgevallen. Studente Julia Beerkens die op dat moment in het duivelse apparaat zit, vertelt later: ‘Toen begonnen sommige wel mensen te huilen. Er zaten ook best veel kinderen in.’

Eerder valt er een achtbaantrein ruim 3 meter achterwaarts naar beneden. Boem. Daarom. Voer je kinderen aan de Python, zeg ze vaarwel en rij zo snel mogelijk terug naar je stamkroeg.

Heb je een hele dag Efteling overleefd – had dan ook de eerste twee stukken van dit artikel goed gelezen – dan ben je er nog niet. Want net als alle andere duizenden onnozelaars moet je met de auto weer huiswaarts. Ben je eindelijk van al die wachtrijen voor de attracties af, sta je eindeloos in de rij voor de laatste attractie, de slagboom van het parkeerterrein. En daarna is het aanschuiven bij de files op de Europalaan, de beruchte toegangslaan naar de helm vol wonderen, die heel slim berekend is op maximaal 1200 voertuigen per uur. Terwijl jij stopt of als een slak vooruitgaat, maakt je kroost op de achterbank elkaar in een aanzwengelend gegil elke afgelegen meter verder af. Leuk hè, de Efteling. Volgend jaar nemen ze maar genoegen met dat lekke zwembadje. En die pleuris stacaravan.

Er was eens... een Wereld vol Wonderen

Die ellende in Kaatsheuvel is allemaal de schuld van pastoor – het zal eens niet – Franciscus de Klijn en kapelaan Emile Rietra.

Zij zijn het brein achter de oprichting van R.K. Sport- en Wandelpark, anno 1935. Een jaar later wordt dat park opgevrolijkt met een speeltuin en in 1951 komt er een theehuis. In 1952 opent er, o rampspoed, een klein Sprookjesbos. Dat Sprookjesbos wordt langzaam groter, er komt een zwembad met een ligweide bij en, we springen even door de tijd, in 1978 opent de eerste echte attractie: het Spookslot.

Omdat de Hollandse pubers niet langer tevreden zijn met wat schommels, een wipkip, een natuurzwembad zonder waterglijbaan en een sprookjesloopspookhuis zonder karretjes, gooit de Efteling het in 1981 over een andere boeg. Het park opent achtbaan Python die vier keer over de kop gaat, zodat er hopelijk wat pubers van schrik het leven laten. Dat gebeurt niet, sterker nog, de duivelse stalen ros wordt een megasucces.

Omdat het jonge schorem de Python na tien misselijke rondjes wat beu is, verkennen de raddraaiers de rest van het kinderpark, wat niet zo’n daverend succes is. De kabouters blijken leuk om op te zitten en het huisje van Vrouw Holle maar wat leuk om te kraken. Daarom gooit de Efteling, het ooit zo rustieke kleuterpark, de beuk erin en bouwt het grootste schommelschip van Europa, De Halve Maen en wildwaterbaan Piraña. Nu is de Efteling het grootste themapark van ons continent dat 5,5 miljoen bezoekers per jaar ontvangt. En jij bent er één van...

Een Wereld vol Ellende

Wie ‘Efteling’ zegt, denkt meteen aan een fantastische sprookjestuin. Alleen: sprookjes bestaan niet, ook niet in Kaatsheuvel. Welk leed heeft De Efteling door de jaren heen allemaal veroorzaakt? Hou je vast.

De bewoners
Menige inwoner van Kaatsheuvel is de Wereld vol Wonderen liever kwijt dan rijk. De eeuwige files in het dorp, vooral in de lente en zomer, zijn een bron van ergernis, net zoals de groepjes jongeren die ’s avonds uit het pretpark banjeren en nog even de boel buiten de hekken op stelten gaan zetten. Blowen, drinken, muziekje erbij. Stichting Behoud Natuur en Leefomgeving Kaatsheuvel is niet te spreken over de expansiedrift van het avonturenpark.

De huidige grond van de Efteling mag maximaal voor 11 procent vol gekwakt worden met attracties, de rest moet groen blijven. En dus zoekt de Efteling naar uitbreidingsmogelijkheden buiten de bestaande hekken. En laat daar nu allemaal natuur en agrarische grond liggen. En stukjes Kaatsheuvel, natuurlijk. Arie Vogel, voorzitter van de stichting Behoud Natuur en Leefomgeving Kaatsheuvel: ‘Toen we hier kwamen wonen, wisten we natuurlijk al dat de Efteling niet ver van ons afligt, maar we zien dat het park steeds verder het dorp inkomt. Wij vragen ons af: waar stoppen die groeiambities van de Efteling eigenlijk?’

De dieren
Vegan Strike Group – ja, je weet wel – demonstreert bij tijd en wijle bij de paardenshow van de Efteling omdat de paarden in aanraking komen met open vuur. Soms schrikken kinderen van de acties van de Vegan Strike Groep, wat activist Peter Janssen er niet van weerhoudt om te blijven protesteren. ‘Ik vind het vervelend dat wij ervan worden beschuldigd kinderen aan het huilen te maken. Er is een filmpje waar een paard valt door de schuld van de ruiter. Dáár schrikken kinderen juist van!’ En: ‘De Efteling heeft in het verleden ook vogels geverfd. Ze hebben ook roofvogels. Wij vinden dat het pretpark daarmee moet stoppen. Tot de dag dat dat gebeurt, blijven wij actievoeren.’

Bouwvakkers
Omdat er constant en eeuwig en altijd in de Efteling wordt gebouwd, verbouwd en herverbouwd, zit een bouwongeluk in een klein hoekje. In 2015 valt een bouwvakker van een 4 meter hoge steiger bij het bouwen van waterachtbaan de Vliegende Hollander. Hij overleeft het niet. In 2017 komt een bouwvakker bij het opbouwen van de Winter Efteling onder een heftruck, hij overlijdt ter plekke.

Ouders
Ook vaders en moeder zijn niet altijd even blij met de Efteling. Zo ontvangt Annemieke van Brenk uit Bruchem in 2023 een mailtje waarin ze op feestelijke wijze wordt gefeliciteerd met de verjaardag van haar zoon. “Wat leuk dat Joey jarig is! Komen jullie een klein feestje in de Efteling vieren? De Sprookjesbosbewoners kunnen niet wachten om jullie te feliciteren!” De zoon van Annemieke is echter in 1994 al overleden.

Een Wereld vol Ongelukken

Eerder las je in Panorama over de meest gruwelijke pretparkongelukken ter wereld. De Efteling kan er ook wat van. De gruwelen over de Python hebben we je al verteld, hier volgt een deel van de rest.

Bekijk ook

De gevaarlijkste en meest bizarre pretparken ter wereld | Panorama

De Efteling noemt zich ‘een wereld vol wonderen’. Nou, dat valt dus reuze mee want er zijn pretparken op de wereld waar je mond écht van wonderlijke verbazing openvalt. Pretparken die zelden open zijn, pretparken die levensgevaarlijk zijn, pretparken die lijken op een bekend pretpark – maar het niet zijn... En een pretpark met levende kabouters? Jawel, het bestaat! Of nu ja, in het laatste geval, het bestond.

14 september 1996 Een arme 63-jarige man die bijna van zijn pensioen kan gaan genieten, overlijdt in de Wereld vol wonderen. Hij wordt gegrepen door een treintje van de Efteling Stoom Maatschappij ter hoogte van het Carrouselpaleis. Het laatste paleis van de bijna pensionado wordt een eikenhouten kist, want hij overleeft de aanvaring niet.

24 september 1997 Twee rijtuigen van de stoomtrein kantelen. Zeven mensen raken gewond.

12 augustus 2000 Een 6-jarig meisje wordt geschept door, daar is ie weer, de stoomtrein van de Efteling.

30 november 2000 Een 53-jarige vrouw valt bij het instappen in een bootje van Fata Morgana. Ze loopt naar eigen zeggen een zware kneuzing en schade aan haar knieband op. ‘Het was een verschrikking.’

15 september 2003 Een bootje van wildwaterbaan Piraña gedraagt zich inderdaad nogal wild. Het slaat om. Vijf mensen moeten naar het ziekenhuis, waaronder twee bloedjes van kinderen. Ze hebben snij- en schaafwonden, kneuzingen en/of een hersenschudding.

30 april 2007 Er breekt brand uit in topattractie Droomvlucht. Voor de bezoekers wordt het een traumatische vlucht, want ze zitten vast terwijl het vuur om zich heen grijpt. Wonder boven wonder – is de Efteling dan toch écht een Wereld vol wonderen – vallen er geen gewonden.

16 maart 2015 Een jongetje stapt uit zijn karretje van de jolig vrolijke attractie Carnival Festival en breekt zijn voet en zijn scheenbeen.

25 augustus 2015 Je denkt misschien, wat een lullige attractie, die Gondoletta. Als je plaatsneemt in de Gondoletta dan word je in een uiterst traag bootje door de vijver van de Efteling gevaren. Maar ook hier schuilt gevaar! In de zomer van 2015 valt er een boom op een bootje, drie mensen raken gewond, een daarvan breekt z’n been.

30 mei 2023 Het decor van de live-paardenshow in Eftelingtheater Ravelijn vliegt in de hens. Gelukkig blijft het bij het decor.

15 januari 2024 Ook op het parkeerterrein van de Efteling ben je niet veilig. Op deze koude maandagavond botsen rond 19.00 uur twee auto’s op elkaar. Voor een van de inzittenden komt een ambulance ter plaatse.

Een Wereld vol Klachten

Op diverse fanwebsites op internet wordt geklaagd en nog meer geklaagd over de Efteling. Over het halfbakken onderhoud. Over de service. Over gesloten attracties. Een greep.

Niet meer te zien: het iconische Waterorgel in het Carrouselpaleis.

Niet meer te bezoeken: in het ooit zo sfeervolle kleine kroegje het Lurk en Limoenhuys stroomt het bier sinds de zomer van 2003 al niet meer.

Niet meer geplant: de mooie kleurrijke (water)bloemen en bolgewassen rondom de ooit zo sfeervolle vaartocht Gondoletta. ‘Lang voeren de sierlijke bootjes van de Gondoletta door een binnenzee van bloemen.’ Tegenwoordig vaar je langs een ‘kunstmatige ecozone vol blubbereilandjes en stilstaande zijkreekjes’. Want de Efteling geeft liever geen cent te veel meer uit om haar bezoekers een sprookjesachtige ervaring te bieden.

Niet meer plassen: om gebruik te maken van de 250 wc’s van de Efteling moet je op tijd zijn. ‘De grote schoonmaak van de toiletten, zélfs die bij de uitgang, begint vaak al ruim een half uur voordat het park dichtgaat.’ Fijn als je kroost net zindelijk is en je moet van Kaatsheuvel nog naar Meppel karren.

Niet meer schuilen: regent het, en wanneer regent het niet in Nederland, dan kun je in de Efteling nergens meer schuilen, ergo, je regent zeiknat. ‘Verspreid door de Efteling waren jarenlang verschillende overkappingen te vinden waaronder bezoekers konden schuilen tegen de regen.’ Deze verdwenen tot er nog maar eentje over was. ‘Een smal dak met wat bankjes naast het huisje van Vrouw Holle.’ Maar ook die moest het veld ruimen. Waarom? Waarschijnlijk om de bezoekers in de zeikregen naar de horeca te dwingen alwaar een klein kopje lauwe slappe koffie in een lekkend kartonnen bekertje meer dan 3 euro kost.

Niet meer klaterend: de watervallen die de ‘doos’ moeten verhullen waarin jubileumattractie Symbolica is gebouwd. ‘Helaas staat de waterval nu al lange tijd droog en in plaats van aangenaam gekletter rest op deze plek nu nog een stilstaand poeltje vol muggen.’

Niet meer feestelijk met de bus naar huis: ‘Sinds de renovatie van eind 2013 doet het Efteling-busstation niet onder voor de troosteloosheid van een busstation naast een penitentiaire inrichting. Standaard bushokjes, lelijke (hoge) stalen hekken zonder coating, maar mét prikkeldraad en werkelijk overal betontegels.’

Tja, als je die entree toch al hebt betaald en je aan ’t einde van de lange dag huiswaarts keert, dan doet de Efteling niets meer voor je. Want dan is het sprookje uit: je levert vandaag immers geen euro meer op. En niemand is zo gek om een tweede keer... toch... toch?!