'De Jumbo voelde zich "als Marco van Basten" na alle ophef op het moderne schavot dat Twitter heet'

Beste Jan en Brigitte van Wincoop van de Jumbo in Leusden,

Dat was een leerzame rel. U stelde in een brief aan uw personeelsleden dat als er serieuze rijen dreigen voor de kassa, ze zelf voor extra mankracht moeten zorgen. Wie bij de Jumbo-supermarkt de vierde in de rij is, krijgt namelijk zijn boodschappen gratis. U schreef dat die boodschappen dan moeten worden betaald door uw personeel. Die brief hing u op in de personeelskantine. Een van uw werknemers maakte er een foto van. In sommige kringen heet zo iemand een ‘snitch’, hier is ‘klokkenluider’ de terechte term. 

Die foto ging vervolgen via social media het land rond, en u kreeg een bak bagger over u heen. In de praktijk heeft Nederland sinds een paar jaar immers het schavot heringevoerd, alleen heet het schavot 2.0: Twitter. De bewijslast is vaak even gammel als in de 19de eeuw: geregeld zie ik in filmpjes en foto’s mensen langskomen die al aan de schandpaal hangen voor duidelijk is wat er nou precies is gebeurd.

Ikea-gasten die zich irriteren aan mensen die twee vakken gebruiken voor het parkeren van hun auto, zetten die auto inclusief kenteken op Twitter, terwijl een foto van deze auto op diezelfde plek een uur geleden misschien duidelijk had gemaakt dat iemand anders verkeerd had geparkeerd, en daardoor iedereen moest opschuiven. 

Ik zag laatst een filmpje langskomen, gedeeld door mensen met honderdduizenden followers, van een zwarte vrouw die in de trein een ouder echtpaar uitschold omdat ze haar kind ‘Zwarte Piet’ hadden genoemd. Dat stond natuurlijk niet op het filmpje, dus dat moeten we dan maar allemaal aannemen. PSV-fan ‘Thijs’ die bij FC Den Bosch op de tribune de Hitlergroet maakte, was al met zijn volledige naam én adres op alle virtuele schavotten gehesen, toen het OM na bestudering van de camerabeelden concludeerde dat hij helemaal geen nazigroet bracht.

Geregeld zijn er over zulke gevallen al Kamervragen gesteld, want populistische partijen zijn net zo hijgerig als hun boze achterban, en hebben geen geduld om de feiten af te wachten, want die komen pas morgen, en morgen is er alweer een nieuwe rel. 

Eveneens leerzaam is de herinnering aan het feit dat dit soort groteske acties van bedrijven om consumenten te behandelen als verwende prinsjes, altijd een prijs hebben. Een hoofdkantoor in Veghel besluit zoiets, vervolgens hebben al die lokale franchisers dat maar uit te voeren, en de rekening komt uiteindelijk, figuurlijk en nu zelfs bijna letterlijk, bij het personeel terecht, dat, let wel, als 18-jarige slechts netto 6,60 per uur verdient. 

In het geval van uw schavot klopten de feiten een keer wél. Geschrokken heeft u de brief ingetrokken. We hadden het allemaal verkeerd begrepen: het was slecht een ‘statement’. U voelde zich na al die ophef ‘als Marco van Basten’, las ik ook. Dát is pas een statement.