Zal er ooit een moment komen dat Kevin Spacey weer kan?

Beste Kevin Spacey,

Ik was net klaar met House of Cards seizoen 6, toen de wereld klaar bleek met jou. Het rare is dat ik vond dat de serie over een narcistische psychopaat in het Witte Huis een andere en geringere impact had gekregen sinds de werkelijkheid de fictie had ingehaald. Maar toen bleek dat de werkelijkheid de fictie nog veel verder kon inhalen.

Het is een even interessante als oneindige discussie: kan kunst lijden onder de gebrekkige moraal van de kunstenaar? In Frankrijk ontstond laatst een fel debat toen een muziekblad Bertrand Cantat op de cover zette – de ex-zanger van Noir Désir die in 2004 de gevangenis in ging nadat hij zijn vriendin met negentien vuistslagen doodsloeg. Hij werd niet alleen veroordeeld tot gevangenisstraf; hij mocht ook niet zingen over zijn daad. In 2013 kwam hij terug met een plaat. Die erg goed was. Maar ja. Het was een erg goede plaat van een man die het land was gaan haten. De plaat werd gedeeltelijk genegeerd en gedeeltelijk de hemel ingeschreven, maar dan wel in recensies waar het ongemak vanaf droop.

Nu hij enkele jaren later opnieuw een plaat heeft gemaakt, kan hij wel weer gepresenteerd worden als een ster, dacht een muziektijdschrift nu, maar dat bleek een verkeerde inschatting. Het nummer verscheen midden in de #metoo-discussie, en het blad moest diep door de knieën. In Frankrijk, het land van de geliefde schrijver Céline, die tevens een uitgesproken Jodenhater was.

Zal er ooit een moment komen dat jij weer kan? Dat jij in een grote serie of film speelt, of mag spreken op een ING-evenement in Ahoy? Ik denk het niet. Is dat tragiek, rechtvaardigheid of beide? Ik neig toch naar een nadruk op het tweede. Er zijn nou eenmaal slachtoffers en er zijn daders. En hoewel veel daders tegelijk slachtoffer zijn, zijn ze uiteindelijk vooral dader.

Je speelt in enkele van mijn favoriete films. In The Usual Suspects speel je een meesterlijke leugenaar. In American Beauty speel je een seksueel gefrustreerde man in een midlifecrisis, die heimelijk geilt op jeugdigheid. Kunst moet in theorie misschien los kunnen staan van de kunstenaar, maar in de praktijk kan ik die films nooit meer zien zonder dat de realiteit er doorheen sijpelt.

Als dat laatste, grotendeels al opgenomen seizoen van House of Cards er nog komt, dan wordt het onmogelijk bij elke scène te denken aan het ongemak op de set. Aan al die momenten waarop de crew kennelijk eerst had te maken met een acteur vol donkere geheimen die zich schuldig maakte aan psychologische oorlogsvoering en intimidatie, om vervolgens een president te spelen vol donkere geheimen, die zich schuldig maakte aan psychologische oorlogsvoering en intimidatie.

Ik ben eigenlijk best benieuwd wat het effect daarvan is. Om niet te zeggen: ik verheug me daar wel op. Maar de scène waarin Frank Underwood zich rechtstreeks tot mij richt en zegt dat ik daarmee eigenlijk medeverantwoordelijk ben voor zijn daden, die zal de serie niet meer halen.