Een middelvinger naar die klotemaffia

Vanaf deze week zal er ook een gerestaureerde versie in de Nederlandse bioscopen draaien, bezoekers zullen dan net als in 1990 meeleven met hoofdpersoon Henry Hill, gespeeld door Ray Liotta. ‘As far back as I can remember, I always wanted to be a gangster.’

Misdaadschrijver Nicholas Pileggi kreeg in 1981 een telefoontje van een advocaat en zijn leven zou nooit meer hetzelfde zijn. In eerste instantie was hij nog niet heel enthousiast. De beller zei ‘een geweldig idee’ voor een nieuw maffiaboek te hebben, maar de 48-jarige Pileggi had al het grootste deel van zijn loopbaan over misdaad geschreven en was naar eigen zeggen ‘verveeld geraakt door professioneel te moeten luisteren naar het egoïstische geraaskal van analfabete gangsters die zichzelf presenteerden als goedaardige godfathers’.

Volgens de advocaat zou het in dit geval echt anders zijn. Zijn cliënt Henry Hill zocht een schrijver/journalist om zijn verhaal aan te vertellen en hij wilde van binnenuit een realistisch beeld van de Amerikaanse maffia schetsen. Pileggi geloofde de advocaat nog steeds niet helemaal, maar hij besloot Henry Hill toch te ontmoeten. Twee US Marshals haalden hem op bij zijn huis, ze reden in een gepantserde auto naar het LaGuardia-vliegveld van New York. Mocht Pileggi weten waar ze naartoe zouden vliegen? Nee. Die informatie zou kunnen uitlekken en tientallen maffiosi wilden Henry Hill door zijn kop schieten en zijn tong eruit snijden.

De gangster zelf werd overgevlogen vanuit een geheime locatie en er stonden meerdere bodyguards rond Henry Hill toen Pileggi hem voor het eerst ontmoette. Hij zag er volgens Pileggi niet uit als een doorsnee gangster: een klein, dun, beetje miezerig mannetje. Ze stapten in een auto met geblindeerde ramen en kogelvrij glas. Pileggi begon Henry Hill steeds interessanter te vinden. Hij had zelfspot en leek iedereen in de maffiawereld te kennen. Hij leek veel belangrijker dan Pileggi aanvankelijk dacht en zijn interesse nam alleen maar toe toen Hill een fijn oog voor detail en een fenomenaal geheugen bleek te hebben. Hij formuleerde zijn informatie ook nog eens in kleurrijk proza met grammaticaal kloppende zinnen en beschreef de maffiawereld alsof hij een antropoloog was.

Niets te verliezen

Waarom hij wilde praten? Nou ja, Henry Hill had levenslang gekregen voor drugshandel, matchfixing, lidmaatschap van een criminele organisatie en een overval waarbij zes miljoen werd gestolen. Hij besloot te gaan praten met de overheid, stuurde tientallen maffiosi naar de gevangenis en moest in getuigenbescherming met zijn vrouw Karen en hun twee kinderen Judy and Ruth. Ze kregen een nieuwe identiteit, Henry Hill was voortaan Alex Canclini. De onderbaas van de Lucchese-misdaadfamilie Paul Vario wilde hem dood hebben, de gevaarlijkste hitman van de Luccheses Jimmy ‘The Gent’ Burke wilde hem dood hebben, iedereen leek Henry Hill dood te willen hebben. Hij had niets meer te verliezen en daarom wilde hij zijn verhaal doen tegen Nick Pileggi. Zie het als een middelvinger naar die klotemaffia.

Pileggi en Hill spraken uren in een donkere kamer. Voor de deur stonden gewapende beveiligers. De schrijver vloog terug naar New York, Hill naar zijn schuilplek. Pileggi vertelde de advocaat graag een boek over Henry Hill te willen maken, het contract werd snel getekend. Het boek kwam uit in 1985, de titel werd: Wiseguy – Life in a Mafia Family. Op de achterkant kwam te staan: ‘Wiseguy is spannender dan welke roman ook.’ Eerste zin: ‘Op dinsdag 22 mei 1980 deed een man genaamd Henry Hill het enige verstandige dat hij volgens hem kon doen: hij besloot op te houden met bestaan.’

Wiseguy moest volgens Pileggi niet alleen een ‘insider’s look’ worden, maar ook het ultieme boek over het ware, rauwe maffialeven en Pileggi maakte al in het voorwoord duidelijk geen Vito Corleone-achtige man van eer van zijn hoofdpersoon te zullen maken. Op pagina 4 schreef hij: ‘Henry Hill was een gangster. Hij was een hustler. Hij speelde vals en brak hoofden. Hij wist hoe hij moest omkopen en wist hoe hij moest belazeren. Hij was een fulltime working racketeer, een welbespraakte misdadiger uit de georganiseerde misdaad.’

Tientallen maffiosi wilden Henry Hill door zijn kop schieten en zijn tong eruit snijden

De gesprekken tussen Nicholas Pileggi en zijn hoofdpersoon waren lang en prettig en ze bleken een vergelijkbare achtergrond te hebben. De schrijver woonde in zijn jeugd in het ruige Bensonhurst, Brooklyn, volgens Pileggi was die wijk ‘voor maffiosi wat het Vaticaan voor katholieken is’. Henry Hill werd op 11 juni 1943 geboren in het nabijgelegen Brownsville en dat noemde hij ‘het soort wijk waar succesvolle maffiosi werden toegejuicht zoals in West Point generaals werden toegejuicht’. Al Capone groeide op in de buurt, de jeugdhelden van Henry Hill waren gangsters Bugsy Siegel en Louis Buchalter.

Zijn vader Henry was op zijn twaalfde van Ierland naar Amerika geëmigreerd en werd een hardwerkende elektricien die zich geen auto kon veroorloven en met de metro naar zijn werk ging. Hij leerde zijn zoon op vroege leeftijd het belang van een deugdzaam leven en Henry Jr. moest een vak leren waar hij zijn familie mee zou kunnen ondersteunen. De vrouw van Henry Sr. heette Carmela en was geboren op Sicilië. Ze kookte Siciliaans, geloofde in Siciliaanse heiligen, voelde zich Siciliaans. Ze leek niet veel van haar man te houden en Carmela bleef altijd terugverlangen naar Sicilië.

Taxistandplaats

De Hills woonden tegenover een taxistandplaats. Henry Jr. had vanuit zijn raam uitzicht op Italiaans-Amerikaanse mannen die in Chevrolets en Cadillacs reden en de duurste zijden maatpakken droegen. Ze parkeerden hun auto’s waar ze wilden en kregen nooit een bon. In de winter veegde de stadsreiniging als eerste de sneeuw weg rond de taxiplaats, pas daarna waren de scholen en ziekenhuizen aan de beurt. Ze zaten de hele zomer lang te kaarten op de stoeprand en zetten bij blackjack achteloos briefjes van 100 dollar in. Henry was elf toen hij steeds vaker bij de taxistandplaats begon rond te hangen. De mannen begonnen hem te herkennen, hij mocht de taxi’s poetsen en kreeg daar dollars voor. Hij voerde zijn werk goed uit en ze gooiden de sleutels van hun Chevy’s en Caddies naar hem toe en dan mocht Henry ze parkeren. Hij imiteerde de handgebaren van de mannen en nam hun taalgebruik over. Uit Wiseguys: ‘Vanaf het eerste moment dat ik richting de taxistandplaats liep, wist ik dat ik een thuis had gevonden. Ik werd behandeld als een volwassene. Ik leefde in een fantasie.’

De taxistandplaats bleek eigendom te zijn van de Siciliaanse Amerikaan Paul Vario, in Goodfellas Paul Cicero genoemd en gespeeld door Paul Sorvino. Hij was kalend, droeg een bril en had een buik die een grote liefde voor pasta, wijn en tiramisu verried. Paul Vario kwam uit hetzelfde Siciliaanse plaatsje als zijn moeder, dat schepte meteen vertrouwen. Hij controleerde bijna alles in Brownsville en was de onderbaas van de Lucchese-misdaadfamilie. Henry werd zijn loopjongen en deed zijn boodschappen. Hij hoefde niet meer te wachten bij de bakker of de slager, buurtbewoners waren aardiger tegen hem. ‘Alles goed, Henry? Thuis ook?’ Oudere jongens waren ineens bang voor hem en stelden voor boodschappen voor Henry’s moeder te doen.

Carmela Hill vond het aanvankelijk geweldig dat haar zoon ging werken voor een ‘paesani’, maar daar kwam snel verandering in. Henry was wel heel vaak op die taxistandplaats, ging hij nog wel om met leeftijdsgenoten, wat deed hij daar eigenlijk, hoe kwam hij aan al dat geld? Henry ging ook nog eens van school af, alleen verliezers zoals zijn vader wilden een vak leren, alleen verliezers volgden regels. Hij kreeg een laag salaris van Paul Vario en ging na het ontvangen van zijn eerste loon naar de kledingwinkel van Benny Fields op Pitkin Avenue in Brooklyn. Wiseguys kochten daar hun kleren, Henry koos voor een donkerblauw pak met krijtstrepen. Hij stond thuis trots voor de spiegel toen zijn moeder binnenkwam en zei: ‘Je ziet eruit als een gangster.’ Henry voelde zich nog beter na die opmerking.

Hij stond voor de spiegel toen zijn moeder binnenkwam en zei: ‘Je ziet eruit als een gangster.’ Henry voelde zich dan nog beter

Hij was dertien toen hij werd voorgesteld aan de 24-jarige Jimmy ‘The Gent’ Burke, in Goodfellas gespeeld door Robert De Niro. Iedereen in Brownsville werd ‘wild’ als Jimmy zijn Cadillac bij de taxistandplaats parkeerde, vertelde Henry veel later aan Nicholas Pileggi. Zelfs de zwaarste criminelen adoreerden The Gent en ze waren ook bang voor hem. Hij pleegde roofovervallen en stal trucks als hijacker. Hij kreeg zijn bijnaam door zijn charme en voorkomendheid en The Gent deed veel goeds voor de mensen uit de buurt.

Paul Vario en Jimmy The Gent leidden Henry op tot crimineel en hij was nog voor zijn achttiende overvaller en bookmaker. Hij leende geld uit tegen woekerrentes en werd een professionele matchfixer die honkballers en basketballers bedreigde om wedstrijden te beïnvloeden. The Gent stelde Henry voor aan Tommy DeSimone, in de film gespeeld door Joe Pesci. Hij had een gevreesd temperament en was gespecialiseerd in gewapende overvallen. In Wiseguy zegt Henry Hill: ‘Als Tommy over straat liep, dacht je eerder dat hij je een sandwich zou komen brengen dan dat hij je overhoop zou schieten met een .38.’

Het waren mooie tijden voor overvallers. Vooral vliegvelden waren eenvoudig te beroven. In 1978 kreeg Henry de tip van zijn leven. Een gokverslaafde werknemer van Lufthansa genaamd Louis Werner had een schuld aan bookmaker Marty Krugman, in Goodfellas gespeeld door Robert de Niro’s huisbaas. Hij kon de 20.000 dollar niet terugbetalen en verzon een plan om zijn werkgever Lufthansa op Kennedy Airport in New York te beroven. In een kraakbare kluis lag zeker 2 miljoen dollar en Louis Werner vertelde dit aan Marty Krugman, die het doorvertelde aan Henry Hill, die het doorvertelde aan Jimmy The Gent. Jimmy The Gent, Tommy DeSimone en vijf andere maffiosi reden op 11 december 1978 naar Kennedy Airport. De kluis werd opgeblazen, Tommy DeSimone schopte twee dozen open. Hij keek en schrok: er lag nog veel meer geld dan Henry had gezegd. Tommy DeSimone stopte zijn handen in een doos, haalde er bundels geld uit en stal juten zakken met gouden kettingen, kratten vol horloges en metalen laden vol diamanten, smaragden en robijnen. Er werden vijftig dozen in vluchtauto’s geladen. Waarde van de buit: rond de 6 miljoen dollar, een Amerikaans record.

Jimmy The Gent had volgens Daniel Simone, auteur van The Lufthansa Heist, bij nader inzien toch geen zin de buit te delen en ruimde iedereen uit de weg die tegen hem kon getuigen. In Goodfellas worden de dertien moorden in vijf minuten uitgebeeld terwijl het nummer Layla van Eric Claptons Derek & The Dominos te horen is. Jimmy’s dochter werd de eigenaresse van een juwelierswinkel op Canal Street die vlak na de Lufthansa Heist werd geopend. Henry Hill moest daar erg om lachen en Nick Pileggi lachte met hem mee.

Rauw en realistisch

Martin Scorsese was in Chicago bezig met de opnames van The Color of Money toen hij in december 1986 een New Yorks telefoonnummer belde. ‘Spreek ik met Nick Pileggi? Mijn naam is Martin Scorsese. Ik ben een filmregisseur.’

‘Ik weet wie je bent.’

‘Ik heb net je boek gelezen. Ik heb mijn hele leven naar zoiets gezocht.’

‘En ik heb mijn hele leven op dit telefoontje gewacht.’

Scorsese wilde het script samen met Pileggi schrijven en hij begon bijna manisch aan de film te werken. Scorsese was opgegroeid in Little Italy en de mannen uit Wiseguy waren ‘iets dat ik kende vanuit mijn eigen ervaring’, zou hij later zeggen. De boekverfilming zou een ander soort maffiafilm moeten opleveren, minder romantisch dan The Godfather, rauw en realistisch zoals het boek.

Scorsese ging als eerste op bezoek bij Joe Pesci om de rol van Tommy DeSimone aan te bieden. Een Warner Brothers-CEO wilde Val Kilmer voor de rol van Hill, Scorsese zei: ‘Ik wil fucking Batman niet in mijn fucking film.’ Tom Cruise dan als Hill en Madonna als Karen Hill? Ook fucking Cruise en fucking Madonna mochten niet in zijn fucking film en hij vroeg Ray Liotta als Henry Hill. Zijn vrouw Karen zou worden gespeeld door Lorraine Bracco, de psychiater van Tony Soprano in The Sopranos. De Warner-bazen stemden toe met de keuzes onder voorwaarde dat er ook een A-ster zou worden aangetrokken en Scorsese belde Robert De Niro om Jimmy The Gent/Jimmy Conway te worden.

Henry Hill werd adviseur en was zoveel mogelijk op de set. Aanvankelijk was dat lastig. Hij zat nog in getuigenbescherming en moest extra worden beschermd. Hij had veel moeite op het rechte pad te blijven en kreeg zo nu en dan een nieuwe naam. Hij was Martin Lewis en Peter Haines en nog veel meer gewone mannen met een klotebaan. Henry Hill bleef zoveel mogelijk in de buurt van De Niro. Hij coachte hem en werd vijf tot zes keer per dag door De Niro gebeld.

‘Bob hier. Hoe hield Jimmy eigenlijk zijn sigaret vast?’

‘Jimmy dronk graag whisky toch, Henry? Hoe pakte hij dat glas van de tafel en hoe zette hij het aan zijn mond?’

‘Hoe keek Jimmy als hij zijn slachtoffers kapotschoot?’

Scorsese had in de jaren 80 een paar aardige films gemaakt zoals After Hours, maar geen klassiekers meer als Taxi Driver of Raging Bull en er werd ook niet veel verwacht van Goodfellas. Volgens Scorsese behoorden de eerste drie voorvertoningen tot de ‘ergste ervaringen’ in zijn leven, in de eerste tien minuten van de eerste preview liepen er veertig mensen weg. De testcijfers waren zo laag dat de bazen van Warner Brothers eisten dat er minstens een half uur geweld en gescheld uit moest. Scorsese en Pileggi luisterden niet. Een paar uur na de première gingen ze tevreden over hun ongeschonden film naar hun favoriete Italiaanse restaurant in de New Yorkse wijk Tribeca. De eigenaar zei dat ze niet meer welkom waren omdat ze ‘een zekere etnische groep denigrerend hadden afgebeeld’.

De eerste recensies vielen tegen, maar Goodfellas won een week na de release de hoofdprijs op het filmfestival van Venetië en ook in Amerika nam de waardering elke week een beetje toe. Bij de Oscars van 1991 was Goodfellas genomineerd in zes categorieën, Joe Pesci kreeg de prijs voor ‘best supporting actor’. Pileggi kreeg in hetzelfde jaar een BAFTA-award voor beste filmscript, de hoogste Engelse onderscheiding.

Henry Hill-de-gewone-burger was kettingroker, gokte graag in Vegas, dronk te veel en belandde zo nu en dan in bargevechten

Henry Hill was een jaar eerder uit de getuigenbescherming gestapt en had zijn eigen naam weer aangenomen. Hij was gescheiden van Karen, ontmoette een veel jongere autoverkoopster genaamd Lisa en ging met haar samenwonen in Malibu. Lisa werd zijn manager toen ze zagen hoe populair Goodfellas werd en ze organiseerde lezingen met Henry Hill en hij was de eregast bij Goodfellas-evenementen. Vertel nog eens Henry, hoe was je samenwerking met De Niro, kon je goed opschieten met Martin Scorsese? Fans vroegen zijn handtekening en citeerden Goodfellas-quotes: als ‘I’m a little fucked up maybe, but I’m funny how, I mean funny like a clown, I amuse you? I make you laugh, I’m here to fuckin’ amuse you? What do you mean funny, funny how? How am I funny?’ (Joe Pesci tegen Ray Liotta) En uiteraard: ‘As far back as I can remember, I always wanted to be a gangster.’

Oldfella

Lisa promootte hem als ‘Oldfella’ of ‘The Real Goodfella’. Er werd een fanclub voor Henry Hill opgericht, hij kreeg een Facebookpagina, het Twitteraccount @realgoodfella en een website genaamd Got Henry Hill met een Original Gangster-shop. T-shirts met het hoofd van Hill werden voor 30 dollar per stuk massaal besteld. Hij schilderde scènes uit zijn vorige leven na op grote doeken en verkocht het resultaat op eBay. Hij hield van penne en tagliatelle en stelde op Lisa’s aanraden een kookboek samen met de titel: The Wiseguy Cookbook – My favorite recipes from my life as a Goodfella to Cooking on the run. Dat kon commerciëler en Lisa en Henry kwamen op het idee een door hem verzonnen pastasaus op de markt te brengen met de naam Goodfella Henry Hill’s. Op de voorkant van de potjes staat een getekende gangster in pak, in zijn rechterhand heeft hij geen pistool, maar een bord spaghetti met gehaktballen, in zijn linker zit geen mes om een keel mee door te snijden, maar een vork om de pasta mee naar binnen te proppen. De sauzen waren volgens de website www.goodfellafoods.com slow gecooked door Henry zelf en ze waren gemaakt volgens de recepten van ‘Henry’s Siciliaanse mama’.

Hij was beroemd en rijk, maar bleef altijd last hebben van demonen, zegt zijn weduwe Lisa Schinelli-Caserta. ‘Toen hij in de getuigenbescherming ging, zeiden de agenten die hem bij het proces moesten begeleiden: “Henry, je moet wel de waarheid spreken, anders kunnen we niks voor je doen. Dan ga je uit het programma.” Dat bleek een zeer groot probleem voor hem. Hij moest zich hertrainen in het vertellen van de waarheid. In zijn wereld was liegen normaal.’

Henry Hill-de-gewone-burger was kettingroker, gokte graag in Vegas, dronk te veel en belandde zo nu en dan in bargevechten. Soms zette hij de dvd van Goodfellas op. Henry zei tegen Lisa dat de film voor 95 procent de werkelijkheid benaderde. Hij belde zo nu en dan met Nick Pileggi. Hij had meer dan een half miljoen dollar voor Goodfellas gekregen en klaagde dat hij nog miljoenen dollars tegoed had van Warner Brothers. Hij werkte met meerdere auteurs samen voor meerdere boeken en was in 2012 de hoofdpersoon in de documentaire The Real Goodfella.

Een paar maanden later kreeg hij een hartaanval en hij werd met spoed naar het LA West Hill-ziekenhuis gebracht. Lisa zat naast zijn bed toen hij daar op 12 juni 2012 stierf. Henry Hill werd 69 jaar. Ze zei tegen CBS News dat hij ‘vreedzaam’ was gestorven. Nou ja, voor een Goodfella dan. Het was een wonder dat hij een natuurlijke dood was gestorven.

Henry Hill bleef ook na zijn dood een superster. Lisa is nog steeds zijn manager, ideeën voor een zoveelste boek of film over de echte Goodfella kunnen bij haar worden gepitcht. Nicholas Pileggi werd door zijn samenwerking met Scorsese multimiljonair en hij werd nog rijker en succesvoller door het boek dat hij na Wiseguys schreef: Casino – Love and Honour in Las Vegas dat ook werd verfilmd door Scorsese. Hij is nu 87 jaar en een grote naam in Hollywood.

Goodfellas staat tegenwoordig op nummer 17 van meest gewaardeerde films op IMDb en op nummer 94 van de American Film-institute-lijst van beste films aller tijden, één plek boven Pulp Fiction. Volgens New York Times-journalist Glenn Kenny, auteur van het dit jaar verschenen Made Men – The Story of Goodfellas, komt dit omdat Goodfellas het genre van ‘de maffiafilm herdefinieerde’. Het haalde ‘gangsters van het wiebelige voetstuk af dat was opgericht uit eerbied voor de Godfather-films en maakte “regular guys” van hen’. Henry Hill leidde uiteindelijk ‘tot Tony Soprano’, Sopranos-maker David Chase gaf dat ook toe en Goodfellas werd ‘een culturele mijlpaal met grappige en verschrikkelijke quotes die tot op de dag van vandaag worden geciteerd’.

Dit laatste gebeurde ook op een recente terugblik op de film met de hoofdpersonen. Joe Pesci’s geïmproviseerde You think I’m funny?-quote kwam het meest voorbij en het ging vaak over de vraag waarom Goodfellas na dertig jaar nog steeds zo aanspreekt. Ray Liotta gaf het enige juiste antwoord: ‘Het is goed.’