Nieuwe Revu's Hete Herfst: van mono via open naar poly

Het is zomer 2023 en ik gooi het op tafel: ik wil niet langer monogaam zijn. Echt schrikken doet mijn man niet. Al aan het begin van onze relatie, 21 jaar geleden, vertelde ik hem dat ik niet zo’n monogaam typje ben. Hij was dat wel en ik paste me aan: monogamie was de enige relatievorm die we toen kenden. Jaren ging het goed, tot het verkeerd ging. Het begon met een keertje zoenen tijdens het uitgaan en een jaar later kreeg ik een heuse affaire. Mijn man ontdekte het en ik beloofde beterschap. Tevergeefs natuurlijk. Ik had aan mijn vrijheid geroken en wilde niet meer terug.

Mijn man stond niet te springen, maar zag ook wel dat het zo niet verder kon. Ik voelde me geblokkeerd en ongelukkig. Mijn verlangens naar seks buiten de deur had ik zo lang onderdrukt dat het helemaal niet meer stroomde in mijn lijf. Mijn man gunde me meer energie en levensvreugde. En hoopte misschien ook dat ik weer zin in seks met hem zou krijgen als ik me meer mezelf zou voelen.

Er zijn veel manieren om een niet-monogame relatie te hebben. Vreemdgaan is de meest voorkomende vorm. ‘Don’t ask, don’t tell’ is ook een variant die vaak gekozen wordt. Je spreekt dan af dat je allebei vrij bent om dingen met anderen te doen, maar hebt het er verder niet over wat je doet en met wie. Ga je voor volledige eerlijkheid? Dan heet dat ENM: ethische non-monogamie. Ook dat is in te vullen op verschillende manieren. Er zijn stellen die ervoor kiezen om samen op zoek te gaan naar manieren om hun seksleven te verrijken. Bijvoorbeeld door op een datingapp te zoeken naar een vrouw of man erbij voor een trio. Of naar een parenclub of seksfeest te gaan met elkaar. Je hebt natuurlijk ook swingers die met een ander stel van partner ruilen voor een avondje of meer.

Samen swingen

Roos (46) en Johan (50) kozen hiervoor. Een jaar geleden stapte zij af van hun monogame relatie. Ze hadden allebei meer behoefte aan seksuele prikkels. Eens per maand zien ze sindsdien een bevriend stel voor een hapje, een drankje en seks. Ze blijven tijdens het vrijen altijd bij elkaar in de kamer. Als Roos naar de wc gaat, stopt Johan met seksen en als Johan geen zin meer heeft, gaat Roos mee naar huis. Ze gaan ook weleens samen naar een parenclub of sekssauna. Soms vrijen ze daar alleen met elkaar terwijl ze bekeken worden. Soms nodigen ze iemand uit om mee te doen. Ze leven er tijden naar toe als ze zo’n date gepland hebben en na afloop genieten ze samen uitgebreid na. Alleen met anderen afspreken wil vooral Roos niet. ‘Ik zou toch jaloers worden als Johan seks heeft zonder mij. Daar komt alleen maar afstand van en dat wil ik juist niet. Seks is iets wat binnen een relatie thuishoort. Dat beleef je samen, wat mij betreft.’

Tja, dat was bij mijn man en mij anders. Swingen, naar parenclubs, trio’s, het hoefde voor hem allemaal niet. Dus spraken we af dat ik alleen op pad zou gaan. Ik zou hem van alles op de hoogte houden, na afloop altijd weer thuiskomen en geen relatie aangaan. Ik vond het helemaal prima. Het ging me om de vrijheid en de seks. Een relatie hoefde ik niet, die had ik thuis al.

Via een app had ik al snel mijn eerste ontmoeting. Mijn man gaf me condooms mee toen ik van huis ging en was heel ontspannen. Ik vertelde mijn date dat ik gelukkig getrouwd was en hij was zwaar onder de indruk van de vrijheid die ik kreeg. Ik was dat ook. Wat een lieverd was mijn man toch! En wat voelde ik me fijn en sprankelend. Ik ging vaker op date met verschillende mannen en mijn (seksuele) energie ging weer helemaal stromen. Ik kreeg weer zin in seks, ook met mijn man. Helemaal goed dus, zou je denken. Totdat...

Ik ontmoette weer een hele leuke man en we hadden een klik. Ik vertelde mijn man ook dit keer alles en toen ik naar hem toe ging, was mijn lief helemaal oké. Precies op de afgesproken tijd was ik weer thuis. Totaal in de wolken, want het was een heerlijke ontmoeting geweest. Daar wilde ik meer van en dat kreeg ik, want later die week ‘mocht’ ik weer naar hem toe. Heel lief, maar achteraf ook niet zo verstandig. De afspraak om alleen één keer met dezelfde man naar bed te gaan, was hiermee van tafel. Mijn man had het heel moeilijk toen ik weg was, vertelde hij later en dat kon ik me helemaal voorstellen. Ik hoorde soortgelijke ervaringen ook van vrienden, want inmiddels was monogaam zijn in onze vriendenkring allang de norm niet meer. We hadden nogal wat ervaringsdeskundigen om ons heen.

Naar de klok kijken

Zoals Anne (38) en haar vriend Joost (41). ‘Ik zal je eerlijk zeggen dat ik in het begin helemaal gek werd als Anne een date had. De dag ervoor was ik al nerveus en hoe dichterbij de date kwam, hoe chagrijniger ik werd. Ik zat er tegenaan te hikken en als ze eenmaal weg was, keek ik om de drie minuten op haar WhatsApp of ze alweer online was. Dan wist ik dat het “klaar was” en kon ik weer een beetje ademhalen. Het was verschrikkelijk. Ik heb pas na een tijdje geleerd dat ik beter iets anders kan doen als zij weg is, mezelf een beetje afleiden. Dan trek ik het beter.’

'Ik was echt bang dat hij haar uiteindelijk leuker zou gaan vinden en mij zou verlaten'

Anne herkent dat: ‘Ik bleef maar naar de klok kijken. Ik had beelden in mijn hoofd, zag voor me hoe hij haar aan het nemen was en hoe leuk ze het dan samen hadden en hoe knap zij vast was. Ik was ook echt bang dat hij haar uiteindelijk leuker zou gaan vinden en mij zou verlaten. Inmiddels heb ik veel meer rust gevonden en gebruik ik de tijd dat hij met een ander is als me-time. Ik lak mijn nagels, ga lekker in bad, masturbeer. Gewoon genieten van mezelf. Als hij dan thuiskomt, ben ik weer helemaal opgeladen en ben ik oprecht blij voor hem als hij het leuk gehad heeft.’

Compersion heet dat: Je partner oprecht gunnen dat hij of zij plezier of genot heeft, ook als dat niet met jou is. Want ja, het is natuurlijk lastig en pijnlijk als je liefje buiten de deur neukt, maar het is ook fijn en lekker voor hem of haar. Dat hebben Joost en Anne ook ervaren. ‘Elke sekspartner maakt weer iets anders in je wakker, belicht een andere kant van jou waardoor je uiteindelijk een rijker mens bent. En, niet onbelangrijk, de seks met je eigen partner wordt er ook beter van. Je seksuele energie stroomt meer door je nieuwe contact(en). Joost en ik doen het veel vaker met elkaar dan toen we nog monogaam waren. We doen ook meer nieuwe dingen. Als ik buiten de deur een nieuw standje gedaan heb, bespreek ik dat met Joost en proberen wij het ook. Het is echt een verrijking dus voor ons allebei.’

Veel stellen maken afspraken over hoe ze omgaan met een open relatie (zie kader voor do’s and don’ts). Joost en Anne hadden bijvoorbeeld afgesproken dat ze het nooit met vrienden doen, altijd een condoom gebruiken en alleen maar eenmalig seks met iemand mogen hebben om te voorkomen dat er gevoelens ontstaan. Door die laatste afspraak weten ze zeker dat de seks thuis altijd beter is dan die buiten de deur. ‘Seks met Joost voelt vertrouwd en fijn. Hij weet natuurlijk precies wat ik lekker vind en hoe mijn lijf werkt. Daar kan een onenightstand nooit tegenop. Vergelijk het met een vijfgangenmenu in een sterrenrestaurant, het is hemels. Alleen heb ik af en toe ook weleens zin in een kroketje.’

Voor Joost is het een stuk lastiger om aan een kroketje te komen, geeft ook Anne toe. Zij kan in principe iedere avond een nieuwe date hebben, terwijl hij alleen heel af en toe een match heeft. Dat liep op een gegeven moment zo scheef dat ze de afspraak om alleen eenmalig contact te hebben, overboord gooiden. Sinds een paar maanden ‘mogen’ zowel Anne als Joost vaker met dezelfde persoon afspreken. Joost heeft inmiddels een vaste vrouw die hij bijna wekelijks ziet.

En zo zijn Anne en Joost de grens van open relatie naar polyamoreus aan het oversteken. Bij een open relatie of swingen ligt de nadruk vooral op seks. Bij polyamorie ontwikkel je echt een liefdesband met iemand anders dan je partner. Vaak komt daar ook seks bij kijken, maar het hoeft niet. Polyamorie is er ook in verschillende vormen. Je kunt een primaire partner hebben, met één of meerdere liefjes ernaast. Je kunt ook meerdere gelijkwaardige verbintenissen of relaties naast elkaar hebben of één relatie met drie of meer personen. De basis in alle polyconstructies is niet zozeer de seks, maar de verbinding.

En die verbinding kreeg ik ook met mijn extra man. Ik zag hem elke week. En ik had hele fijne seks met hem, maar af en toe hadden we ook even tijd nodig om bij te komen. En dan lagen we naakt op bed een beetje te knuffelen. We luisterden muziek, hadden goede gesprekken en lachten. De band werd steeds intenser en was niet meer alleen op seks gebaseerd. Na een paar maanden bleef ik ook bij hem slapen en deelden we meer dan alleen maar het bed. Van mijn oorspronkelijke behoefte aan simpele, platte seks buiten de deur was niks meer over. Ik had eigenlijk gewoon twee relaties. Eentje met mijn man waar ik een huishouden, kinderen en rekeningen mee deelde en eentje met iemand waar ik niks anders mee hoefde dan te genieten. Geen wonder dat ik daar steeds meer naar begon te verlangen.

New Relationship Energy

En geen wonder ook dat mijn man het steeds minder leuk begon te vinden allemaal. Waar ik in het begin van onze zoektocht nog vol energie en seksdrive thuiskwam van afspraakjes, zocht ik nu vooral naar gaatjes in de agenda om te vluchten naar die andere man. Niet omdat hij zoveel leuker was, maar vooral omdat het daar zoveel leuker was. Het werd een soort uitje, een nachtje weg waarbij ik even helemaal kon opladen. New Relationship Energy (NRE) heet dat en het is een groot risico bij polyamorie.

Dat merkten Anne en Joost ook. Joost wilde steeds vaker naar zijn vriendin toe en Anne voelde zich steeds vaker ‘de babysitter’ die thuis de afwas stond te doen. De balans was scheef en daarom zijn ze pas weer om de tafel gegaan om de afspraken over hun non-monogame relatie nog eens door te nemen. Nu mogen ze allebei maximaal eens per week met iemand anders daten, blijven ze dates met elkaar organiseren om hun relatie te voeden en hebben ze opnieuw afgesproken dat hun primaire relatie altijd op één staat. Ze hebben ook allebei een veto over de date van de ander. Als ze net ruzie gehad hebben en Joost wil niet dat Anne naar een lover gaat, belt zij die af. Als Anne ongesteld is en zich kwetsbaar voelt, blijft Joost bij haar onder een dekentje liggen in plaats van naar die ander te gaan.

Zo proberen ze voor elkaar te zorgen. Als ze een date hebben, gaan ze vooraf altijd bij elkaar ‘inchecken’. Ook zo’n term uit de ethische non-monogamie. Het betekent dat je voelt en kijkt hoe het met je partner gaat. ‘Natuurlijk is er pijn en jaloezie, dat mag er ook zijn en daar praten we over,’ zegt Joost. ‘Deze manier van leven vraagt veel zelfreflectie en openheid. Wat maakt dat je het moeilijk vindt dat je partner weggaat? Of dat je jezelf met die ander gaat vergelijken? Wat heb je nodig van die ander of van jezelf? Als je dat aankijkt en uitspreekt, heb je een kans om te groeien en te helen. Maar dan moet je het wel aangaan. Het is voelen, voelen, voelen en praten, praten, praten. Deze relatievorm is niet voor watjes.’

Mijn man is geen watje, zoveel is duidelijk. Voor hem hoefde die ethische non-monogamie niet, maar hij was open en liefdevol en ging het aan. Het watje was ik in dit verhaal. Uit angst pijn of onzekerheid te voelen, ging ik gesprekken uit de weg. Ik checkte niet in bij mijn man, hield me niet aan onze oorspronkelijke afspraken en voelde ook niet meer bij mezelf of bij hem wat nodig was. Ik was op de vlucht en schuilde bij die ander. Dat is geen goede basis voor een relatie, of die nu monogaam is of niet.

'Elke sekspartner maakt weer iets anders in je wakker, belicht een andere kant van jou waardoor je uiteindelijk een rijker mens bent'

Liefde genoeg

Ik voelde genoeg ruimte in mijn hart voor allebei de mannen. Net als ik genoeg ruimte had voor mijn tweede kindje, terwijl ik al zo vreselijk dol op de eerste was. Gebrek aan liefde was het probleem niet. Het probleem was mijn angst om het echt aan te gaan. Want waarom was ik zolang niet mezelf geweest in onze relatie? En waarom koos ik ervoor om te schuilen bij een ander in plaats van het aan te gaan met mezelf en mijn lief? Vragen die ik pas begon te beantwoorden toen het voorbij was. Met allebei de mannen, want zo kán het ook aflopen als je voor ethische non-monogamie kiest. Trouwens ook als je daar niet voor kiest. Veel relaties stranden nu eenmaal.

Maar niet allemaal gelukkig. Roos en Johan zijn helemaal blij met hun relatie en hebben het gevoel dat het swingen hun relatie juist gered heeft. ‘In eerdere relaties verveelde ik me snel, waardoor ik om me heen ging kijken en er uiteindelijk een punt achter zette en doorging met een ander,’ zegt Roos. ‘Nu is er nog zoveel te ontdekken met elkaar, dat ik nog lang niet uitgekeken ben. Ik heb eindelijk gevonden wat werkt voor mij.’

Anne en Joost willen het voorlopig ook echt niet anders. Anne: ‘Ik voel me rijk en vol liefde. Als hij bij haar geweest is, gaat hij eerst even douchen en tandenpoetsen. Daarna geven we elkaar een dikke knuffel en voel ik de liefde stromen tussen ons. Meer nog dan hiervoor, denk ik soms wel. Liefde is niet iets dat opraakt als je het “weggeeft”. Er komt alleen maar meer bij.’

Stellen die monogaam willen zijn, kunnen angstig en soms zelfs boos reageren op mensen die voor een andere vorm kiezen

Praat
Ga het gesprek aan over je behoeftes aan seks of verbindingen buiten de deur. Ook als je denkt dat je partner die behoefte niet heeft, is het belangrijk je te uiten. Censureer jezelf niet. Jouw geluk is net zo belangrijk als dat van je partner. Schuld en schaamte horen niet thuis in een relatie. Jij bent wie jij bent en daar heb jij zelf ook niet voor gekozen.

Betrek het niet op jezelf
Als jij behoefte hebt aan meer variatie of nieuwe contacten zegt dat niks over wat je voelt voor je partner. En als je partner andere behoeftes heeft, zegt dat dus niets over jou. Betrek het niet op jezelf. Het zegt alleen maar iets over zijn of haar behoeftes, niet over dat jij iets wel of niet goed doet. Als ik morgen met een vriendin naar de film ga, betekent dat ook niet dat ik vandaag geen leuke avond had met die vriend in de kroeg.

Bewaak je tijd en energie
Liefde en seks raken kunnen niet opraken, tijd wel. Maak in elk geval met jezelf afspraken over hoeveel tijd en energie je aan anderen besteedt. Dat zit hem niet alleen in het aantal uren dat je daadwerkelijk bij die ander doorbrengt, maar ook in de tijd dat je aan het appen of swipen bent. Zorg voor voldoende qualitytime met je partner. Als jullie samen zijn, is er geen contact met een ander.

Investeer in elkaar
Wees beducht op de new relationship energy die maakt dat je een nieuwe date leuker gaat vinden dan de oude. Dat is heel logisch. Je deed met je partner de eerste maanden ook niks anders dan de hele nacht vrijen en kletsen, maar ja, daar heb je nu een hypotheek en kinderen mee. Vergelijk partners dus niet met elkaar en wees vooral dankbaar voor wat is er is. Blijf investeren in je ‘oude’ partner. Heb date nights, kleed je leuk aan en praat over seks. Dat is niet alleen handig, maar kan ook heel opwindend zijn.

Maak afspraken
Bespreek welke afspraken voor jullie belangrijk zijn als je een ethische non-monogame relatie wilt proberen. Dit kan gaan over de plek waar je seks hebt, de tijd die je eraan besteedt, de mensen met wie je het wel en niet doet, safe sex, hoeveel je deelt met elkaar na afloop, enzovoorts. Bespreek vooraf en stel bij als nodig. Het is helemaal niet gek om zeker in het begin minstens eens per maand te evalueren en bij te stellen. Veel dingen voel je pas als je het eenmaal in de praktijk brengt.

Doe het rustig aan
Ga stapje voor stapje en forceer niets. Dwing een ander of jezelf nooit iets te doen wat echt niet goed voelt. Maak hierbij het onderscheid tussen iets wat uit je comfortzone is en spannend voelt en iets wat voor jou echt een grens overgaat. Schrik niet als je je onzeker of jaloers voelt, dat is helemaal oké. Praat er over met elkaar en schakel indien nodig een stapje terug.

Zoek steun
Onze maatschappij is nog steeds heel erg op monogame relaties ingericht. Stellen die monogaam willen zijn, kunnen angstig en soms zelfs boos reageren op mensen die voor een andere vorm kiezen. Laat je hier niet door uit het veld slaan en zoek contact met mensen die ook voor een andere vorm kiezen. In parenclubs en op erotische feesten zul je veel gelijkgestemden tegenkomen, maar er zijn ook clubs en bijeenkomsten voor mensen die bijvoorbeeld poly zijn.