De belastingvlucht van Willem-Alexander

Minister Melanie Schultz van Haegen zoekt een vervanger voor het regeringsvliegtuig PH-KBX. Met negentig miljoen euro op zak shopt de bewindvoerder naar een tweedehandsje, dat zonder onderweg te tanken naar de Antillen moet kunnen vliegen. Wat wordt de opvolger van de huidige Fokker-70?

Tekst: Jonathan Ursem

Het huidige regeringsvliegtuig, de PH-KBX, wordt hoofdzakelijk (88 procent van het totale gebruik in 2015) ingezet door leden van het kabinet en hun delegaties. De overige vlieguren – in 2015 twaalf procent, en in de Rijksbegroting over 2016 geraamd op 75 uur – worden gemaakt door het koninklijk paar en prinses Beatrix, de naamgever van het toestel.

De Fokker Executive Jet 70 komt uit 1996 en hoewel het ding technisch in goede staat is en nog wel een paar jaartjes meekan, zoekt het kabinet onder aanvoering van Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu toch een opvolger. Aanleiding voor de exit is het feit dat KLM gefaseerd afscheid van de Fokker-70 neemt, en om die reden het contract met de Staat der Nederlanden per 1 juni 2017 heeft opgezegd. KLM Cityhopper, de uitvoerder van regeringsvluchten, heeft door de uitfasering niet voldoende personele capaciteit om het vliegtuig na medio 2017 te kunnen bemannen en onderhouden. Maakt ook niet uit trouwens, want de PH-KBX ‘is aan het einde van zijn economische levenscyclus gekomen,’ aldus minister Schultz van Haegen in een brief aan de Tweede Kamer. Kortom, het toestel is afgeschreven en eind 2017 moet er vervangend vervoer geregeld.

Tweedehandsje

Het nieuwe regeringstoestel zal net als de huidige kist 24 zitplaatsen krijgen, of wellicht meer aangezien de kans reëel is dat het nieuwe vliegtuig een slag groter is dan de KBX. Het nieuwe toestel moet de overzeese Koninkrijksdelen namelijk zonder tussenstop kunnen bereiken, wat al gauw betekent dat het vliegtuig een slagje groter wordt. Hoe dan ook: ‘Bij de aanschaf van een vervangend regeringsvliegtuig wordt een zo kostenefficiënt mogelijke oplossing gezocht,’ zo schrijft de minister aan de Kamer. ‘Daarbij heeft het kabinet een sterke voorkeur voor een gebruikt toestel.’

Dat tweedehandsje had de minister al op het oog op een veiling in India, maar ‘specifieke risico’s die ten nadele zouden zijn voor de Nederlandse Staat’ gooiden roet in het eten. Schultz van Haegen doelt hier op de Airbus A319 van miljardair Vijay Mallya, India’s grootste drankhandelaar en eigenaar van het Force India Formule 1-team, die zijn zakenjet van de rechter moet laten veilen om met de opbrengst een belastingschuld aan de Indiase staat af te kunnen lossen. De Nederlandse overheid schijnt de enige bieder op de veiling te zijn geweest, maar het bod zou niet in de buurt van de gehoopte opbrengst voor de Indiase schatkist komen.

Lees ook: De koninklijke familie in 10 schandalen

Een zakenjet klinkt als een prijzige aangelegenheid en dat is het met een verwachte aankoopprijs van vijftig à negentig miljoen euro ook wel, maar toch is een eigen vliegtuig ten opzichte van een lijndienst helemaal niet zo’n gek idee. Met een regeringsvliegtuig koop je nogal wat flexibiliteit; binnen twee uur kan de kist klaar staan, en je hoeft niet in de rij te staan op Schiphol Oost, waar de PH-KBX een vaste parkeerplaats heeft in hangar 73.‘Gezien de aard van de passagiers vormt veiligheid een andere belangrijke overweging,’ voegt Schultz van Haegen toe. Ook niet onbelangrijk inderdaad, good thinking. En dan de centen; uit de Rijksbegroting over 2016 blijkt dat één vlieguur in het regeringsvliegtuig 5.590 euro kost. Dit lijkt een hoop geld, maar als je met een klein gezelschap een beetje comfortabel wil vliegen, kan een lijndienst hier nooit tegenop.

Het ligt voor de hand dat het nieuwe vliegtuig het callsign PH-KWA krijgt. PH is de landcode van Nederland, KWA zou dan staan voor Koning Willem-Alexander, wiens initialen in opvolging van zijn moeder voor het eerst op de staart van het regeringsvliegtuig lijken te gaan prijken. Willem-Alexander is, net als opa Bernhard, een fervent vlieger. De vorst is geschoold in een Fokker-70 en mag zodoende in geen ander toestel de stuurknuppel ter hand nemen, tenzij hij zich laat omscholen.

Boeing 737

En zowaar: koning Willy is momenteel zijn type-rating voor een Boeing 737 aan het halen, wat de geruchten voedt dat minister Schultz van Haegen haar oog heeft laten vallen op een 737. Hoewel een 737 beduidend groter is dan de Fokker-70 en zodoende meer stoelen heeft, ligt het voor de hand dat er voor onze hoogwaardigheidsbekleders wat zetels uit de cabine geschroefd worden. De kist krijgt ongetwijfeld een eigen configuratie, met plenty ruimte voor, zeg, vergadertafels.

Wereldwijd staan er tientallen gebruikte 737’s te koop, allen ruim binnen budget. Eentje laten bouwen bij Boeing kan ook; voor zo’n zeventig miljoen euro vlieg je al een 737-700, volgens luchtvaartwebsite Aviation Watch het meest voor de hand liggende toestel.

Even leek een Embraer Lineage 1000 Executive in beeld als opvolger van de Fokker, maar aangezien een directeur van Boeing tegenover de NOS heeft bevestigd dat de Nederlandse overheid al ‘een verzoek om informatie’ heeft ingediend bij de vliegtuigbouwer, lijkt de keuze reeds gemaakt. Een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Milieu ontwijkt desgevraagd de vraag of Wim-Lex alvast zijn nieuwe kist aan het invliegen is, en volgens de Rijksvoorlichtingsdienst staan de vlieglessen los van de vervanging van het regeringsvliegtuig, dus you do the math.