Chelly Wilson: de WOII-vluchteling die de p*rn queen van New York werd

Het is een zomerdag in 1939 als Rachel Serrero, een 31-jarige vrouw en moeder van twee kinderen, op het dek van een groot passagiersschip tuurt naar de imposante skyline van New York. De ziltige zeelucht ruikt naar nieuwe kansen en hoop. Ruim een maand is Rachel onderweg geweest, samen met honderden landgenoten. De nazi’s waren al akelig dichtbij Griekenland gekomen, en dus besloot Rachel op de laatst vertrekkende boot te stappen vanuit Athene naar Amerika.

Vlak voordat Rachel op de boot stapte, nam zij afscheid van haar 4-jarige dochter Paulette. ‘Ze gaf me een kus, beloofde dat ze op een dag zou terugkeren en weg was ze’

Terwijl de zeewind haar gezicht streelt, staart Rachel vastberaden naar de hoge wolkenkrabbers van haar nieuwe thuisland. Een bedelaar, straatmuzikant of afwashulpje zal zij niet worden, zo belooft de oorlogsvluchteling zichzelf. Hier, in het land van de kansen, glamour en het grote geld, zal Rachel Serrero het gaan maken. Ze moet wel, want voor de American Dream heeft zij veel opgeofferd. Vlak voordat Rachel op de boot stapte, nam zij afscheid van haar 4-jarige dochter Paulette. ‘Ze gaf me een kus, beloofde me dat ze op een dag zou terugkeren en weg was ze.’ Het zijn de emotionele woorden van diezelfde Paulette, uitgesproken in de zojuist verschenen documentaire Queen of the Deuce. Die film gaat over het fascinerende leven van haar moeder, Chelly Wilson, de Griekse oorlogsvluchtelinge die zichzelf heruitvond als de pornokoningin van New York.

Ambitieus en eigenzinnig

Rachel Serrero, zoals Chelly werd geboren in 1908 in Thessaloniki, was altijd al een buitenbeentje. Helemaal op haar plek voelde zij zich nooit in de strenge Sefardische Joodse gemeenschap waarin zij opgroeide. Rachel was ambitieus en eigenzinnig. Op de dag dat haar vader thuiskwam met een Joodse Fransman, om deze aan zijn dochter uit te huwelijken, riep zij star: ‘Pa, ben je gek, ik ken deze gozer helemaal niet! Hij is kort, vies en spreekt geen woord Grieks. Hier trouw ik niet mee.’ Papa Serrero trok aan het langste eind, want Rachel moest en zou met een Joodse man trouwen. Van romantiek was, helaas voor Rachel, geen sprake. ‘Toen hij mij bij het altaar wilde zoenen, waarschuwde ik hem: “Luister klootzak, als jij mij hier nu gaat lopen kussen, maak ik je ter plekke koud. Echt waar, ik kon hem wel vermoorden, elke keer als hij mij aanraakte. Iedere kus was een marteling,’ aldus Rachel in Queen of the Deuce.

Toch kreeg zij met hem een zoon, Dino, en dochter Paulette. Na de scheiding eindigde Dino bij zijn vader en Paulette bij haar moeder. Kort daarna, toen de Tweede Wereldoorlog op het punt stond van losbarsten, vluchtten vader en zoon naar Israël. Rachel besloot haar dochter Paulette onder te brengen bij een niet-Joodse familie. In haar toekomstplannen was, voorlopig althans, geen ruimte voor kinderen. De keuze om haar dochter af te staan aan een niet-Joods gezin was een heel bewuste. ‘Mijn moeder had duidelijke instructies meegegeven: lever mijn dochter NIET aan Joodse familieleden uit. Zelfs toen mijn oom mij wilde ophalen, weigerde mijn nieuwe gezin mij aan hem af te staan. Het heeft hoogstwaarschijnlijk mijn leven gered,’ aldus de inmiddels 89-jarige Paulette. Het was toen 1939. In Rachels geboortestad, Thessaloniki, leefden destijds zo’n 56.000 joden. Na de inval van de nazi’s in april 1941 bleven daar slechts 2000 van over. Het grootste deel van de Griekse, Joodse gemeenschap – ook Rachels familie – werd als slachtvee in overvolle treinen afgevoerd naar vernietigingskampen, verspreid over heel Europa. Paulette werd bij haar nieuwe gezin nooit gevonden en overleefde.

Tijdens de gruwelijkheden van de Holocaust was Rachel Serrero druk bezig met heel andere zaken. Het is 1939 als de 30-jarige vluchtelinge voet zet in de haven van New York, met in haar hand een koffer met kleding en in haar broekzak een briefje van vijf dollar. Op de boot had Rachel, die in Amerika haar naam omdoopt tot Chelly Wilson, vrienden gemaakt. Gelijkgestemden die, net als Chelly, dingen voor elkaar kunnen krijgen. Ondernemende types. En dus staat Chelly al een week na haar aankomst hotdogs en Pepsi te verkopen, vanuit een voedselkarretje, aan de oevers van de Hudson, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Met haar mondige karakter, vlijmscherp gevoel voor humor en no-nonsense werkmentaliteit past zij naadloos in de New Yorkse straatcultuur. Binnen no time bouwt Chelly een kring van vrienden en kennissen om zich heen. Filmmakers, producenten, geluidsmensen, distribiteurs; mensen die later nog weleens van pas konden komen.

Chelly’s inkomen als hotdogverkoopster is absoluut geen vetpot, maar voldoende om een deel te kunnen investeren in de meest recente nieuwsbeelden uit Griekenland. Chelly heeft namelijk een plan: een film maken over het oorlogsverloop in haar thuisland, zodat de Amerikanen kunnen zien welke verschrikkelijke dingen er gebeuren in Europa. Hiermee hoopt Chelly geld op te halen voor het Griekse leger. In 1941 verschijnt haar eerste film, Greece on the March, en dankzij haar connecties lukt het Chelly de film tussen de speelprogramma’s van enkele bioscopen te ritsen. Op die manier ontmoet zij Rex Wilson, een Joodse filmprogrammeur die onder de indruk is van de film, maar nog veel meer van Chelly zelf. Met Rex stapt Chelly voor de tweede keer in het huwelijksbootje. In Queen of the Deuce roemt Chelly vooral zijn kwaliteiten om haar te voorzien van sigaretten. Liever steekt Chelly haar tijd en energie in het verwezenlijken van haar American Dream en met één voet tussen de deur bij de filmindustrie lijkt zij daarin te gaan slagen.

Dochter Bondi Walters: ‘Mijn moeder rook waar de kansen lagen en maakte daar erg goed gebruik van. Daarom hield zij zo van Amerika’

Onderwereld

Chelly’s eerste jaren als ondernemer verlopen vooralsnog stroef. Haar eerste grote zet is het tekenen van een huurovereenkomst van The Squire, een smoezelig theaterpand aan de 42nd Street in Manhattan. Die straat, ook wel bekend als The Deuce, bevindt zich dan wel middenin het dure gedeelte van een van ’s wereld grootste en belangrijkste steden, toch lijkt dit stukje New York in helemaal niets op het Manhattan zoals men dat kent. ‘Dat gedeelte van Times Square was destijds als de onderwereld,’ schetst Valerie Kontakos in een eerder interview. Als maker van Queen of the Deuce, maar vooral als de kleindochter van Chelly Wilson die voor haar oma werkte als kassaverkoopster in haar theaters, weet Kontakos waar zij het over heeft. ‘Je had daar drugs, prostitutie en daarna porno. Het was echt heel extreem.’ Daar, in het wetteloze hart van de New Yorkse rosse buurt, toont Chelly in die beginjaren voornamelijk Griekse drama- en comedyfilms. Dat loopt steeds minder en dus zet Chelly vanaf de jaren 60 vol in op porno, een genre dat destijds amper in theaters werd getoond, maar snel aan populariteit won. ‘Mijn moeder rook waar de kansen lagen en maakte daar erg goed gebruik van,’ blikt dochter Bondi Walters terug in de documentaire. ‘Daarom hield zij zo van Amerika. God bless America, riep zij altijd.’ Inderdaad: de skin flicks van Chelly worden van meet af aan goed bezocht. Haar klandizie bestaat voor een groot deel uit jonge soldaten, hitsige zakenlui en ‘mannen in lange regenjassen en met grote paraplu’s’.

Gedurende de jaren 60 en 70 breidt het aantal sekstheaters in New York, met name op The Deuce, zich flink uit. Een groot deel daarvan is te danken aan Chelly Wilson zelf. Na haar overname van The Squire breidt de Griekse immigrant haar imperium uit met nog eens vijf theaters, allemaal op of rondom 42nd Street. Haar eerste aankoop is het Tivoli Theatre. Dan nog een walhalla voor kakkerlakken en ratten, onder Chelly’s bewind omgetoverd tot de Adonis, een bakermat voor homo’s uit New York en later heel Amerika (waarover later meer). Net zoals de Adonis vernoemt Chelly ook haar andere sekstheaters naar figuren uit de Griekse mythologie, maar dan wel die figuren met een erotisch tintje in hun naam, zoals de Eros I, Eros II en Venus. De één is nog winstgevender dan de ander. Dat is geen toeval: de periode tussen 1969 en 1984 wordt alom beschouwd als ‘The Golden of Porn’, met kaskrakers als Dracula Sucks (1978) en Deep Throat (1972) als het aanstootgevende bewijs daarvoor. Films die voorheen als ordinair en vulgair werden weggezet, worden dan ineens bloedserieus genomen. Niet alleen door het grote publiek, maar ook door de filmwereld zelf: recensenten, uitgeverijen en producenten. De zeer winstgevende pornosector is dan een volwaardige concurrent van Hollywood geworden en daar plukken gedurfde ondernemers als Chelly Wilson de vruchten van.

Heuse revolutionair

Het omarmen van porno door de Amerikanen is niet de enige verklaring voor haar succesverhaal. In de door mannen gedomineerde wereld van bikkelharde ondernemers en op geld beluste filmproducenten bewijst deze New Yorkse immigrant zich een heuse revolutionair. Chelly is bijvoorbeeld de allereerste die, in de jaren 70, het aandurft een hardcorefilm te vertonen op Times Square. Sexual Freedom in Denmark is vanzelfsprekend een groot succes en dan niet vanwege het script: ‘een sluwe slaaf die een maagdelijke courtisane en zijn jonge, verliefde meester moet verenigen om zijn vrijheid te verdienen’. De film ging voornamelijk de geschiedenisboeken in vanwege een voice-over die compleet nutteloze informatie deelde, een personage dat akelig veel weg had van Vladimir Lenin en een bevallingsscène waarin een babyvoetje uit de vagina van diens moeder scheurt. God bless America.

Nog zo’n voorbeeld: Chelly is in de seventies een van de eersten in de filmwereld die zich aan homoporno waagt. Onder haar bewind groeit The Adonis, een van haar theaters, uit tot een van de meest beruchte seksbioscopen én ontmoetingsplaatsen voor homo’s. De vraag in New York voor zo’n plek blijkt levensgroot als Chelly in 1978 de film A Night at the Adonis in première brengt, vernoemd naar het gelijknamige theater. De film, die toont hoe mannen de beruchte bioscoop gebruiken als cruiselocatie, groeide uit tot een klassieker in het genre en kreeg in 2019 de volgende recensie: ‘A Night at the Adonis is een behoorlijk fascinerend document, omdat het super-meta was: een homopornofilm opgenomen op dezelfde plek waar iedereen deze film even later bekeek (en waarschijnlijk seks had)’.

Veertig jaar na haar vertrek uit Griekenland is Chelly Wilson uitgegroeid tot de onbetwiste pornokoningin van New York

Veertig jaar na haar vertrek uit Griekenland is Chelly Wilson uitgegroeid tot de onbetwiste pornokoningin van New York. Een pornokoningin die niet vanuit een luxe penthouse of riante villa opereert, maar haar zaakjes regelt vanaf haar zitbank in een rommelig appartementje boven de Eros I, een van haar eigen sekstheaters. ‘Als we van het theater naar boven richting haar appartement liepen, was het alsof wij een andere wereld betraden,’ schetst haar kleindochter in Queen of the Deuce. ‘Er waren altijd mensen, de mafste figuren. Collega-pornoleveranciers, adult movie stars, maffiatypes. Karikaturen van karikaturen. Je wist nooit wie een vriend, een minnaar, een ex of een zakenpartner was. In de hoek van de kamer lagen altijd zakken vol contact geld. Aan één kant van de woonkamer hingen beveiligingscamera’s van al haar sekstheaters. Als een soort godmother runde ze de boel, liggend op haar bank.’

Chelly, steevast met sigaret of sigaar in haar hand, lacht zelden, maar is wel geliefd. Althans, bij de meesten. Collega’s, concurrenten en medewerkers zetten met regelmaat hun vraagtekens bij Chelly’s werkwijze. In een eerder interview vertelt filmproducent Arthur Morowitz hoe Chelly ooit misbruik zou hebben gemaakt van zijn onervarenheid door van hem een ​​exorbitante prijs te vragen om reclame te maken voor de film waarin hij had geïnvesteerd. En in Queen of the Deuce vertelt haar schoonzoon Don Walters hoe het Chelly ‘niets kon schelen wat de inhoud van haar films was’. Als ze er maar aan kon verdienen. ‘Ik denk dat zij er meer van hield om deals te sluiten dan datgene waar de deal uiteindelijk toe leidde.’ Sterker nog: om bezoekers te trekken zou Chelly actief naar de meest expliciete seksuele scènes speuren. Ook nadat zij in de jaren 80 kritiek krijgt vanuit de feministische beweging, die porno als een van de grootste kwaden bestempelen in de strijd voor vrouwenrechten. ‘Mijn moeder verontschuldigde zich nooit. Voor niets en niemand’, aldus haar dochter.

Meerdere hartaanvallen

Aan elk sprookje komt een einde. Halverwege de jaren 90 blijkt er geen ruimte meer voor pornotheaters in het opgeschoonde Manhattan. De gouden eeuw van de porno is allang voorbij en veel van Chelly’s klanten zijn het almaar duurdere New York ontvlucht. In 1994 overlijdt Chelly Wilson op 86-jarige leeftijd na meerdere hartaanvallen. Op de tafel in haar woonkamer, van waaruit zij haar imperium runde, laat zij een notitiebriefje achter voor haar kinderen. Er staat een boodschappenlijstje op, met alle benodigdheden voor haar afscheidsdienst. Maar ook specifieke instructies over hoe die dag exact moest verlopen. ‘Ze zei dat mensen naar mijn appartement moesten komen en op haar moesten proosten,’ aldus Bondi. ‘En ze zei dat ze haar plicht hier op aarde had gedaan en dat ze was teruggekeerd naar God. Ik heb haar nooit als religieus gezien, maar ze had duidelijk een aantal eigenschappen die zij voor zichzelf hield.’

Waar Chelly op zakelijk vlak onaantastbaar was, leidde zij privé een complexer leven. Met haar man Rex Wilson had zij een ‘vriendschappelijke’ relatie. Spanning en intimiteit vond zij bij vrouwen. Chelly’s seksuele identiteit was een ‘open geheim’. Toen zij een relatie aanging met twee vrouwen, deelde zij haar appartement met hen, haar man Rex én haar drie kinderen: Paulette en Dino, die zij respectievelijk uit Griekenland en Israël naar New York smokkelde toen de Tweede Wereldoorlog was geëindigd, en haar jongere dochter Bondi. Kerstmis werd steevast gevierd in een van de sekstheaters en alle kinderen werden op katholieke scholen gezet. Haar Joodse achtergrond hield Chelly namelijk lange tijd voor zichzelf. ‘Ik moest van mijn zus Paulette, die ik pas ontmoette toen zij naar New York kwam, horen dat ik Joods was’, vertelt Bondi in de film. ‘Dat heeft mijn moeder altijd voor mij verzwegen. Had ik geweten dat ik Joods was en had ik haar achtergrond gekend, dan had ik haar veel meer vragen gesteld. Van de antwoorden had ik nog eens versteld kunnen staan. Dat vind ik eeuwig zonde.’

‘Meer dan een selfmade vrouw’

‘Toen ik als 16-jarig meisje voor Chelly Wilson ging werken, was ik direct door haar gefascineerd,’ verklaarde Valerie Kontakos recent in een interview. Zij is de kleindochter van Chelly en wist al heel lang dat zij een documentaire over haar excentrieke oma wilde maken. ‘Toen ik als kassameisje in het Tivoli Theatre op 8th Avenue begon, vertoonden we op zondag Griekse, familievriendelijke films. De rest van de week vertoonden wij porno.’

Met een mix van archiefbeelden, audio-interviews, geanimeerde sequenties en getuigenissen van familieleden, vrienden en collega’s vertelt Kontakos met Queen of the Deuce het onorthodoxe levensverhaal van haar oma. ‘Elk interview dat ik voor deze film afnam, was onthullend. Ik dacht dat ik alles al wist over Chelly, maar mijn onderzoek bracht een persoonlijkheid aan het licht die vol tegenstrijdigheden zat, ergens tussen emancipatie en uitbuiting.’

Ondanks de dubieuze titel van pornokoningin geldt Chelly Wilson voor haar kleindochter als dé belichaming van de onafhankelijke vrouw. ‘Zij was meer dan alleen een selfmade vrouw. Zij deed alles op haar eigen voorwaarden en dan ook nog eens zonder over de benodigde uitrusting te beschikken. Daar is veel lijden voor nodig. Ik denk dat Amerika bevrijdend was na haar leven in Griekenland. Ze omarmde het. Ze kon dingen doen die zij in Griekenland nooit kon of mocht.’ Met name het Holocaustverhaal was voor Kontakos een belangrijke reden om de film te maken. ‘De geschiedenis van de vervolging van Griekse Joden is niet zo bekend als die van andere Europese Joden. Ik heb het gevoel dat er nog steeds niet zo openlijk over wordt gesproken als zou moeten. Maar bovenal hoop ik dat het publiek de film bekijkt met een gevoel van de vreugde van het leven, ongeacht de ontberingen.’

Queen of the Deuce is vanaf 24 mei te zien op Amazon Prime & Apple TV.