Grof, giftig & geniaal: South Park bestaat 25 jaar

Wat dag 1 van de bijbelse kalender is voor christelijken, dat zal 13 augustus 1997 voor altijd zijn voor pubers en jongvolwassenen. Op die bewuste dag maakt de wereld kennis met Stan Marsh, Kyle Broflovski, Eric Cartman en Kenny Mccormick, vier slecht getekende poppetjes uit het fictieve bergdorpje South Park. De gelijknamige tvserie mag dan wel een cartoon heten; voor kleine kinderen zijn de duistere humor, het vulgaire taalgebruik en de pikante thema’s van dit nieuwe fenomeen geenszins bestemd. Vandaar ook de waarschuwing voorafgaand aan iedere aflevering: ‘Het volgende programma bevat grof taalgebruik en mag vanwege de inhoud door niemand worden bekeken.’

Op die zomerdag in 1997 wordt al direct de toon gezet. In de eerste aflevering probeert een wanhopige Cartman zijn vriendjes ervan te overtuigen dat de buitenaardse wezens die hem ’s nachts ontvoerden geen anale sondes bij hem inbrachten. Als hij scheten van vuur begint te laten en er later ook nog een gigantische satelliet uit zijn anus schiet, gelooft niemand hem nog.

Opmerkelijk genoeg wordt die eerste aflevering volledig afgebrand. ‘Het zou misschien helpen als de South Park-kinderen een persoonlijkheid hadden, maar ze zijn net zo eendimensionaal als de knip-en-plak-animatie zelf,’ oordeelt Entertainment Weekly. ‘Gemeen, grof, ziek, potentieel gevaarlijk en kinderachtig,’ schrijft de San Francisco Examiner. De Houston Chronicle: ‘Gemaakt door en voor kinderachtige volwassenen.’ The Washington Post: ‘South Park is niets meer dan grappen over winderigheid, herhaaldelijk gebruik van het woord dildo en een algemene sfeer van kwaadaardige onaangenaamheid.’

Al na twee maanden degradeert South Park wegens onophoudelijke klachten van televisiekijkers in de programmering van primetime naar het holst van de nacht. Wie naar de recensies kijkt, geeft South Park nog geen jaar de kans. De kijkcijfers vertellen echter een ander verhaal.

‘Het volgende programma bevat grof taalgebruik en mag vanwege de inhoud door niemand worden bekeken’

Ongekend succes

South Park blijkt vanaf het startschot een ongekend commercieel succes. De kijkcijfers op Comedy Central exploderen van 889.000 kijkers voor de eerste aflevering tot 5 miljoen kijkers rondom het einde van hetzelfde seizoen. Stan, Kyle, Cartman en Kenny sieren de covers van de grootste tijdschriften en kranten. In het eerste half jaar verkoopt de serie een miljoen T-shirts en 30 miljoen dollar aan merchandise. ‘South Park is de Michael Jordan van de televisieseries,’ roept Comedy Central-directeur Doug Herzog over zijn nieuwe paradepaardje.

Met terugkerende thema’s als ongeremde winderigheid, homoseksuele huisdieren, een geile soulzanger als schoolkok, buitenaardse anale sondes, een hoofdpersoon die in bijna elke aflevering sterft, een pratende drol, Jezus als realityster en volwassenen als volslagen idioten, hebben bedenkers Trey Parker en Matt Stone een winnende formule in handen. ‘Kinderen vragen ons steeds hoe we het allemaal bedenken. Wij reageren dan steeds met: “Uhm, lsd, lsd, lsd.” ’

Het idee voor ’s werelds meest aanstootgevende cartoon ontstaat ergens in de vroege jaren negentig, als Stone en Parker elkaar leren kennen. Die laatste is al op jonge leeftijd begonnen met het maken van shockerende filmpjes. Na het tonen van The Dentist, een van zijn eerste dubieuze bedenksels, aan zijn medeleerlingen op de basisschool, krijgen zijn ouders een belletje van de schooldirecteur. ‘De kleuters waren allemaal aan het huilen en in paniek. Ze waren echt overstuur,’ erkent hij later tegenover talkshowlegende David Letterman. ‘Het filmpje ging over alles wat er vreselijk mis kan gaan bij de tandarts. Het eindigde met veel bloed en het ontploffen van het hoofd van de patiënt.’

Tegen de tijd dat hij Stone tegen het lijf loopt, is Parker net klaar met een budgetfilm over Godzilla, maar dan met een gigantische vagina. Giant Beaver of Southern Sri Lanka wordt nooit het gedroomde succes voor Parker, zijn samenwerking met Stone wordt dat wel.

Het duo leert elkaar kennen op de universiteit van Colorado, waar zij elkaar uit verveling vermaken met gekke kinderstemmetjes. Uit die vriendschap vloeit in 1992 de voorloper op South Park voort. Het provisorische filmpje Jesus vs. Frosty duurt 3 minuten en 52 seconden en gaat over een psychopathische sneeuwpop die zijn eigen makers, vier kleine jongens, een voor een vermoordt. De twee nog levende jongens krijgen hulp van Jezus, die de sneeuwpop een kopje kleiner maakt met zijn aureool. Niemand in de entertainmentindustrie weet wat ze met het filmpje van Parker en Stone aan moeten.

Pas drie jaar later komt er een soort van vervolg:

Jesus vs. Santa, in feite een hevige knokpartij tussen de goede heer en de kerstman, aangevuld met een flinke dosis antisemitische grappen. Wederom is er geen omroep die zich waagt aan het publiceren van de filmpjes, maar achter de schermen zijn de voorlopers van South Park een gigantische hit. Zelfs grote namen als George Clooney kopiëren honderden exemplaren, om te delen met vrienden. Het wachten is op een netwerk dat zijn reputatie op het spel wil zetten voor vier kleine jongetjes met een ziekmakend gevoel voor humor.

Comedy Central

Dat wordt Comedy Central, mid-jaren negentig nog een kleine omroep zonder veel budget. En zo ontstaan in 1996, in een klein ontwerpkamertje in Denver, Colorado de allereerste animaties van Cartmans anale alien-incident. Nog zonder televisiecontract en met zeer beperkte middelen. Naast de vulgaire en riskante inhoud is er weinig reden tot optimisme. De cutout-animatie van uitgeknipte figuurtjes oogt amateuristisch en goedkoop. Comedy Central-directeur Doug Herzog in een interview met Entertainment Weekly: ‘Ik was zo nerveus over de première, dat ik in de nachten ervoor in koud zweet wakker schrok en uit bed sprong. Ik dacht steeds: kan ik gearresteerd worden voor dit? Is dit legaal?’

Gelukkig blijkt het niet illegaal om tekenfilms van vloekende kinderen te vertonen. Integendeel: South Park groeit uit tot een wereldwijd succes. Een jaar na de première waait de cartoon over naar Groot-Brittannië. ‘Voor het publiek dat ’s avonds terugkomt uit de pub met kebab,’ aldus Channel 4 destijds. Nederlandse zenders Net 5 en Canal+ volgen, evenals de rest van de wereld.

In het kielzog van The Simpsons, Beavis & Butthead en King of the Hill weten bedenkers Stone en Parker precies welke kant zij op willen met South Park: keiharde grappen camoufleren in een toegankelijke tekenfilmsetting. ‘Kleine kinderen op een grappige manier laten doodgaan is best lastig,’ verklaart Stone in een interview in 1998. ‘Maar in het geval van een tekenfilm kun je met veel meer wegkomen dan met echte acteurs. Als dit geen cartoon was geweest, zouden wij allang de homogemeenschap achter ons aan hebben gekregen.’ Anno 2022 kun je daar gerust alle christelijken, moslims, jehova’s, Scientology-aan-hangers, beroemdheden, politici, dictators, Canadezen, sekten, Zuid-Amerikanen, transgenders, films en series, Afro-Amerikanen, rednecks, priesters, vrouwen, immigranten en nog een hele riedel minderheidsgroeperingen bij optellen.

Blij is ze er allerminst mee, maar Barbara Streisand is in 1997 de allereerste beroemdheid die door South Park te grazen wordt genomen. In de aflevering Mecha-Streisand steelt de zangeres een mystiek object van de jongens, om zichzelf daarmee te transformeren tot een kwaadaardig, dino-saurus-achtig wezen. In de eerste South Park-sei-zoenen worden de beroemde doelwitten van Parker en Stone willekeurig gekozen, maar Streisand is de uitzondering op die norm. ‘Haar zangstem is gewoon enorm vervelend,’ licht Parker destijds toe. Ook hekelen de makers de zangeres vanwege haar publieke afkeer tegen Colorado, de geboortestaat van Parker. De zangeres moet en zal zo ‘ziek en walgelijk mogelijk’ voorbijkomen in hun fictieve wereld. Met die aflevering hebben de makers hun eerste beroemde vijand gemaakt. ‘Ik was niet eens op de hoogte van deze show totdat ik in Time Magazine las dat ze me op een zeer negatieve manier hadden gebruikt,’ reageert Streisand jaren later. ‘Brengen programma’s als South Park niet alleen maar cynisme en negativiteit?’ Die uitspraken waren voor Parker en Stone weer aanleiding om de zangeres jaren later nog maar eens stevig door de mangel te halen.

De parodieën, persiflages en bikkelharde grappen over actuele gebeurtenissen, waarvan Parker en Stone gaandeweg hun handelsmerk maken, krijgen pas echt vorm in het derde seizoen. Tot op dat moment, zo rond de eeuwwisseling, duurt het minstens drie maanden om een enkele aflevering te maken. Nog altijd indrukwekkend voor die tijd, gezien de gemiddelde productietijd van acht maanden tot een jaar voor een vergelijkbare cartoon. Maar nog altijd te traag om te kunnen inspelen op de absurditeit van het laatste nieuws. Gesteund door de technologie wordt het creatieve proces teruggeschroefd naar slechts zes dagen. Die upgrade geeft Stone en Parker vrij baan om alles en iedereen in de zeik te nemen die er op dat moment ook maar om vraagt. Geen artiest, politicus of hondentrainer is nog veilig.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Je leest het op Blendle.

In het artikel lees je meer over South Park. ‘Er heerst een vreemd idee dat onze kinderen zo onschuldig en puur zijn. Onzin. Kinderen zijn kwaadaardige klootzakken. Als ze even de kans krijgen, maken ze alles en iedereen kapot. Ze zeggen elk slecht woord dat ze kunnen bedenken.’