Leon Verdonschot: 'Als je je werkster niet compenseert voor de inflatie, dan ben je een hypocriet, en moet je je mond houden'

Beste Teun van de Keuken,

Fascinerend en veelzeggend moment was dat, toen je afgelopen week te gast was bij Jinek. Het ging over Albert Heijn. Daar wordt momenteel gestaakt door de distributiemedewerkers. Dat zijn de mensen die zich tijdens de coronacrisis helemaal de tering werkten, en wier werk wordt beloond door hun nieuwe collega’s een lagere zondagstoeslag te geven. Zo worden toekomstige en huidige werknemers tegen elkaar uitgespeeld – ja, in Zaandam kennen ze hun Machiavelli wel.

Zie hier de Nederlandse omgang met systeemkritiek in een notendop. Spreek je je uit tegen uitbuiting van werkenden voor zelfverrijking van de top? Dan krijg je de vraag hoe je dat zelf eigenlijk doet, het betalen van je werkster. De bedoeling van die vraag is helder. Als je je werkster niet compenseert voor de inflatie, dan ben je een hypocriet, en moet je je mond houden. Zo doen we dat in Nederland. Ben je tegen een systeem dat met allerlei al dan niet verkapte subsidies luchtvaartmaatschappijen en luchthavens bevoordeelt? Dan krijg je de vraag wanneer je zelf voor het laatst hebt gevlogen. Recent? Hypocriet, mond houden. Spreek je je uit tegen de martelmethoden van de ruim gesubsidieerde bio-industrie in het meest veedichte land ter wereld? Dan is de vraag of je zelf weleens vlees eet. Ja? Hypocriet, mond houden.

De grootste ideologische overwinning van twaalf jaar Rutte is dat precies dit denken dominant is geworden in Nederland: iedereen is allereerst een consument. Verbeter de wereld, begin bij je eigen consumpties. Het probleem is dat de verandering in dit denken hier ook meteen eindigt. Alles is een persoonlijke keuze. Geen maatschappelijke. En maak je die persoonlijke keuze niet, dan wil je blijkbaar geen verandering.

De lachende derde bij al die mensen die elkaar de maat nemen, die wijzen op elkaars persoonlijke tekortkomingen en die hypocriet vinden, en daaruit concluderen dat je ‘dus’ geen recht van spreken hebt, zijn precies de partijen die geen persoon zijn, maar een bedrijf of branche met oneindig veel meer macht en impact. De bio-industrie dus, of de luchtvaartsector, of een internationaal concern als Ahold met een jaaromzet van 87 miljard euro. Waar jij dan niks van mag vinden, vanwege jouw 3 euro. Het is denken in grote veranderingen tegenover klein denken, en geen veranderingen.