Leon Verdonschot: 'Kwakzalvers dienen met inhoud te worden bestreden, zoals huisarts Jojanneke Kant nu doet'

Beste Jojanneke Kant,

U bent huisarts, en afgelopen week deelde u een veelgelezen bericht op LinkedIn over ‘de gezondheidsgoeroes’. Daarmee doelt u op zelfverklaarde gezondheidsdeskundigen op sociale media. Op TikTok, Instagram en Facebook wemelt het van kwakzalvers die met grote stelligheid hun vaak tienduizenden volgers vertellen dat ze de pil niet mogen slikken, omdat het ‘een misdadig hormonaal experiment is’. Of dat ze onder geen enkele voorwaarde antibiotica moeten nemen, omdat dat ‘gevaarlijk voor hun darmflora’ is.

En dus zit u nu in uw praktijk geregeld tegenover jonge, ongewenst zwangere meiden, of tegenover mensen met ernstige infecties, die dringend antibiotica nodig hebben. Maar ze geloven u niet, want u bent maar een arts, en wat weten die nu van gezondheid, in vergelijking met veel stelligere zelfverklaarde experts, met een enorm bereik – 130.000 followers can’t be wrong, dat idee. (Hét antwoord blijft de wedervraag: ‘weet je wie ook veel volgers had?’)

Dat er inderdaad veel kritische vragen vallen te stellen over de hormonale werking van de pil of het grof geschut van een antibioticakuur, maakt het nog ingewikkelder: de claims van sommige gezondheidsgoeroes zijn geen volledige onzin, maar juist een bonte mix van kritische vragen, veel klok, weinig klepel, een vleug waanzin en een ongepaste stelligheid. Bij anderen overheersen wel degelijk die waanzin, de commerciële motieven of de combinatie van beide, en druipt de kwakzalverij ervan af. Onder de naam @devragendokter bent u op Instagram een offensief begonnen, met betrouwbare medische informatie. Dat uw aantal volgers een fractie is van die van veel kwakzalvers is een wrang teken de tijds.

Kwakzalvers in al hun vormen dienen met inhoud te worden bestreden, zoals u nu doet. En vol venijn gelukkig ook al jaren de Vereniging tegen de Kwakzalverij, die onlangs nog de Germaanse Geneeskunde aanpakte, die kankerpatiënten vertelt dat hun tumor voortkomt uit een trauma, en ze waanzinnige teksten voorhoudt als: ‘vergeet de diagnose, ga plezier maken’.

Kwakzalvers dienen daarnaast ook volstrekt belachelijk te worden gemaakt. Het fantastische Twitter- en Instagram-account Sjamadriaan doet dat. Opgezet door wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack, die zichzelf kwalificeert als ‘holistische sloopkogel’. De hoeveelheid warhoofdige waanzin over onze gezondheid die Ter Braack uit de krochten van sociale media weet te dreggen is werkelijk verbijsterend. Welness-influencers, zo maakt hij feilloos duidelijk, zijn zélf een ziekte, en nog een besmettelijke ook. Het bio van Sjamadriaan is de best mogelijke sneer ernaar: ‘Wetenschap is geen mening – vind ik.’ Deze zomer heeft hij het druk met het bestrijden van de waanzin over het nieuwe onderwerp van ‘vitaliteitstokkies’: zonnebrandcrème. Want daar krijg je kanker van, volgens de gezondheidsgoeroes. Zonnebrandcrèmes zijn het nieuwe vaccin.

Wat zou er nog meer moeten gebeuren, naast het inhoudelijk bestrijden van de gezondheidsgoeroes en ze ontmaskeren als idioten? Ze niet meer aan het woord laten als experts. Talkshow Op1 voerde Fajah Lourens op als gezondheidsexpert, Renze Charlotte Labee als hersenexpert. Waarom? Uiteraard: omdat ze bekend zijn, er goed uitzien en gemakkelijker praten dan de échte experts: wetenschappers met al hun moeilijke woorden en tv-onwaardige voorbehouden.

Zoals ze op deze manier de glans krijgen van een expertise die ze volstrekt ontberen, moeten echte artsen als u tegen de stroom inroeien. De stroom van modder.