‘Of we recht hebben op euthanasie? Damn right we do!’

Huisarts Rinske van de Goor beschrijft in haar column van 7 oktober in de Volkskrant haar worsteling met euthanasie: ‘Ik moet als arts oordelen en als mens voelen dat het goed is zo, dat de ander ondraaglijk en uitzichtloos lijdt en klaar is om te sterven. Want ik moet verder in de wetenschap dat iemand eerder stierf door mij.’ En dat is ‘loeizwaar’.

Die beslissing, aldus Van de Goor, ligt vooral moeilijk bij mensen met dementie. ‘Ze willen blijven leven, zolang ze nog zelf kunnen aangeven dat ze euthanasie willen, maar zodra ze dat niet meer kunnen zeggen, willen ze euthanasie. Maar juist dan wil ik dat als arts niet meer doen.’

Want, betoogt de huisarts: de mensen willen nog weleens van gedachten veranderen over wat ondraaglijk en uitzichtloos precies voor hen betekent. En een dement iemand kun je niet meer vragen of hij nog steeds uit zijn lijden wil worden verlost. Bovendien vraagt Van de Goor zich af in hoeverre demente mensen hun situatie nog wel bewust meemaken. En of zo iemand dan nog feitelijk wel lijdt.

Vraag dat maar aan wijlen mijn oom Jacques, levenslang voorvechter van het recht op een waardig levenseinde, hij ging bij wijze van spreken nooit de deur uit zonder kakelverse euthanasieverklaring, Toch gaf hij op het verkeerde moment het verkeerde antwoord aan de Scen-arts en in plaats van een mooi afscheid van zijn gezin kreeg hij een ongelukkige paar jaar verpleeghuis toebedeeld. Die hij nooit heeft gewild. Maar dit even terzijde. Waar Rinske van de Goor ook niet zo goed tegen kan: ‘Een bepaald slag mensen. Hoogopgeleid, vriendelijk, rond de 60’, die bij de kennismaking alvast even willen weten of de dokter er in geval van nood wél zonder tegensputteren de stekker uit komt trekken. Want ‘ze willen voorkomen dat ze onverhoopt in de situatie komen dat ze ernstig lijden en er dan achter komen dat hun dokter hen niet wil helpen’. En daarbij bekruipt Van de Goor geregeld het gevoel dat dit ‘slag’ mensen vindt dat ze ‘recht’ hebben op euthanasie.

Damn right we do, zeg ik hier dan even als vriendelijk mens van rond de 60, mede namens allen die – bijvoorbeeld – lijden aan een progressieve chronische ziekte die het leven na verloop van tijd best eens ondraaglijk zou kunnen maken. En voor wie het misschien een troost en een houvast zou zijn om te weten dat je er, als het echt niet meer gaat of als je echt niet langer wilt, altijd nog uit kunt stappen. Zonder dat iemand voor jou gaat uitmaken wat ondraaglijk is of plotseling weigert medewerking te verlenen. Rinske van de Goor vindt euthanasie een van de intiemste, meest zinvolle en dankbare onderdelen van haar werk als huisarts. Maar ze vindt het ook geen recht van de patiënt, en al helemaal geen verplichting voor de arts. Dat klopt vast allemaal. Maar met alle respect, Rinske, daar kunnen we dus niet op bouwen.