'De uitdrukking "ik betreur de ontstane ophef" wil ik in 2020 niet meer horen'

Beste Michael van Praag,

In mijn lange lijst van uitdrukkingen die ik niet meer wil horen in 2020 (van ‘oké boomer’ via ‘chill’ tot ‘woke’) staat er één fier bovenaan, en dat is de uitdrukking: ‘Ik betreur de ontstane ophef.’

Ik weet niet precies wanneer het is begonnen en wie toen hoofdverantwoordelijk was, maar sinds een paar jaar is het gebruikelijk dat wanneer je iets heel doms zegt (opvallend vaak is dat een historische vergelijking, in die zin is deze ontwikkeling, zoals zovele, een hartstochtelijk pleidooi voor grondig geschiedenisonderwijs), je dan niet zozeer excuses aanbiedt voor je domme uitspraak, maar vooral benadrukt dat je het effect van die uitspraak op ánderen zo jammer vindt. Je betreurt niet zozeer je eigen onnozelheid, maar de kennelijke lichtgeraaktheid van anderen. Kortom, je verlegt de verantwoordelijkheid van jezelf naar de ander, en verpakt dat als een daad van introspectie.   

De overtreffende trap ervan bestaat inmiddels ook, en dat is dat je helemáál geen excuses aanbiedt voor je eigen domme uitspraak, maar die zelfs herhaalt in combinatie met een uitleg waarom hij wel degelijk terecht was, en toch tegelijk zegt de ophef te betreuren.

De actieclub Farmers Defence Force deed dat onlangs nog. Die spraken over het ‘deporteren’ van boeren, in combinatie met de waarschuwing: ‘75 jaar geleden hebben we gezien waar het decimeren van een kleine bevolkingsgroep toe leidt.’ Want zoals bekend werden ook Joden bedolven onder de subsidies, en mochten ze 75 jaar geleden al straffeloos wegen blokkeren en zendtijd eisen bij de publieke omroep om uit te kunnen leggen hoe geweldig ze waren. Toen de Farmers Defence Force het deel van Nederland dat wél oplette bij geschiedenis over zich heen kreeg, was hun reactie: we betreuren de ophef. Maar we hadden wél gelijk. 

Inmiddels denk ik dat Farmers Defence Force in werkelijkheid bestaat uit radicale dierenactivisten, die zich als boeren verkleden om het draagvlak voor boeren uit te hollen. Hoe dan ook, in diezelfde week vergoelijkte u op de radio de dood van honderden jonge mannen bij het bouwen van de WK-stadions in Qatar. Ook hier: ophef. Maar u betreurde niet die ophef, u betreurde uw eigen uitspraak. Die was dom, had u niet moeten doen, zei u, en u bood uw excuses aan. 

Het deed bijna ouderwets aan, in de beste zin van het woord. Mijn wens voor 2020: nog maar twee opties. Mensen die spijt hebben van een domme uitspraak, die terugnemen en sorry zeggen, of mensen die staan voor hun uitspraken en alle consequenties daarvan voor lief nemen. Ook ophef.