Longread | Hoe werkt Sky Radio? 'Drank en Drugs zal je bij ons niet horen'

Sky Radio is misschien wel de eerste playlist van Nederland. Sinds 1988 op de ether te horen met dezelfde formule: non-stop muziek. Maar wie draait die muziek eigenlijk? Een computer of een dj? ‘Extremen hoor je niet op Sky Radio, hoe populair ze ook zijn. Daar zijn we niet voor.’

Fotografie Ilja Meefout

De studio van Sky Radio ligt op een bedrijventerrein aan de rand van vestingstad Naarden. De zender deelt het gebouw met Radio Veronica, dat sinds 1 oktober samen met Radio 538 en Radio 10 tot hetzelfde bedrijf behoort. Met een marktaandeel van 9,4 procent (cijfers juli-augustus 2016) is Sky Radio de derde zender van Nederland, achter marktleider Radio 538 (12,2 procent) en de gezamenlijke regiozenders (10,5 procent).

Uunco Cerfontaine is radio director van Sky Radio en Frans van Dun is zijn music director. Samen met het programmateam zijn deze twee heren verantwoordelijk voor de muziek op 101 FM.

De muziek die we op Sky Radio horen, wie kiest die uit? Van Dun: ‘Wij werken met het muzieksamenstelprogramma Music Master. We waren een van de eersten die het gebruikten, nu doet bijna iedereen in Nederland dat. In dat programma staan alle platen die we willen draaien, voor al onze stations zijn dat er een paar duizend. Alle nummers hebben een songcard met alle kenmerken, zoals genre, tempo, geslacht. Je kunt 265 verschillende parameters aan de plaat hangen, maar in de praktijk zijn dat er veel minder.’

Cerfontaine: ‘Daar voegen we regels en criteria aan toe, die samen het recept voor Sky Radio vormen. Binnen een uur willen we bijvoorbeeld niet meer dan drie keer een vrouwelijke artiest achter elkaar, of drie keer een danceplaat. We willen zoveel procent ballads, dance, singer/songwriter en pop/rock. In elk uur moet die balans er zijn. De computer doet op basis daarvan een voorzet voor 24 uur uitzending, bestaande uit driehonderd nummers. We stellen het programma heel strikt af, met als gevolg dat de computer er ook af en toe niet uitkomt. Dan moet daar toch een mens naar kijken om een oplossing te bedenken. Alle lijsten worden handmatig nabewerkt en gecontroleerd. Daar is Frans huisspecialist in. Je kunt niet alles zo coderen dat het gevoelsmatig klopt. Soms werken twee liedjes na elkaar gewoon niet, ook al klopt het met alle regels. Dan is het net niet Sky en passen we dat aan. Eigenlijk zou je op basis van drie nummers die je achter elkaar hoort altijd moeten weten dat je naar Sky luistert.’

Zit er ook een filter over de muziek heen waardoor je meteen al weet dat het Sky is? Cerfontaine: ‘Klopt, dat heet soundprocessing. Elk radiostation gebruikt technische apparatuur om een bepaalde klank te maken. Bij de een is dat wat warmer, harder of agressiever.’ ‘Of meer pompen’, vult Van Dun aan. Cerfontaine:

‘Het is een soort super-equalizer, die er ook voor zorgt dat alle platen even hard klinken. Omdat veel mensen naar ons luisteren terwijl ze aan het werk zijn, kunnen we niet te agressief klinken. Bij ons hoor je geen oversturende bassen, zoals bijvoorbeeld op Slam, maar dat is dan ook een dancestation, dus die willen dat. We willen dat mensen lang kunnen luisteren, dus het moet warm klinken zodat het prettig doorluisteren is.’ Van Dun: ‘Van hele drukke muziek kun je onbewust echt heel moe worden.’ Cerfontaine: ‘Als er weleens iets wordt veranderd aan de instellingen, wat altijd ’s nachts gebeurt, ga ik hier buiten in de auto zitten luisteren of ik het mooi vind klinken. Het is dan zoeken naar het sausje wat we bedoelen. Dat veranderen we maar eens in de zoveel jaar.’

Hoe wordt bepaald wanneer een nummer geschikt is voor Sky Radio? Van Dun: ‘Dat is zo moeilijk te omschrijven, het is een gevoel. De nieuwe Adele en de laatste Armin van Buuren lijken helemaal niet op elkaar. Toch is het allebei pop, waar de harde randjes vanaf zijn. Als je naar ons luistert, zit er nooit een uitschieter tussen. Je hoort nooit ineens een enorme gitaar- of danceplaat. Elke donderdagochtend komen mensen van platenmaatschappijen langs om platen te pluggen, dat zijn er tientallen. Volgens hen zijn dat allemaal hits, maar meer dan drie of vier hits worden er per week niet geboren. Eigenlijk is een ideaal Sky-nummer een liedje dat je over vijf jaar nog hoort: een instant classic.’ Cerfontaine: ‘Les nummer één als je ons vak doet, is je eigen smaak zoveel mogelijk uit te schakelen en je af te vragen waar je onze luisteraars het meeste plezier mee doet. Natuurlijk ben je nooit helemaal neutraal, daarom kiezen we in overleg de meest geschikte nummers.’ Van Dun: ‘We kunnen zelf inmiddels redelijk goed inschatten wat onze luisteraars goed vinden. We zitten er ook bijna nooit naast, maximaal twee of drie keer per jaar. Maar als controlemiddel hebben we een muziekpanel van tienduizend luisteraars waar we nieuwe nummers kunnen testen. Daarin is het belangrijk dat we liever een breed gedragen plaat hebben dan een plaat die extreme scores oplevert. Liever veel zevens dan tienen en vieren.’

Zijn er platen waarvan de uitkomst verrassend was? Cerfontaine: ‘One Dance van Drake was er zo een. Echt een gigantische hit en wij dachten: dit past helemaal bij Sky, maar die komt bij ons niet door het muziekpanel heen. Mensen vinden het helemaal niks. Dat nummer stond op nummer één, maar we hebben hem toch eerst getest omdat we twijfelden. Dat was ook zo met de laatste Borsato, Breng me naar het water. Die hebben we een paar weken gedraaid, maar het panel vond het verschrikkelijk, dus zijn we ermee gestopt. Daar zaten we er echt helemaal naast.’

Zijn er ook dingen die jullie pertinent niet draaien? Cerfontaine: ‘Ja. Drank en drugs van Lil’ Kleine vind ik een coole plaat, maar zal je op Sky nooit horen, of het op nummer één, twee of honderd staat. Broederliefde idem dito. Het is helemaal te gek, maar het past niet bij ons. Je formule bestaat ook uit de dingen die je niet doet. Je kunt erop rekenen dat je dat bij ons niet te horen krijgt, dat is onderdeel van onze belofte. Extremen hoor je hier niet, hoe populair ze ook zijn. Daar zijn we niet voor.’

Van Dun: ‘Vroeger waren we rustiger en draaiden we meer classics. Die radioformule heet soft a/c. Je ziet wereldwijd dat stations die dat vroeger draaiden, verschoven zijn naar moderne muziek: adult contemporary. Twintig jaar geleden was soft a/c met Whitney Houston op zijn hoogtepunt. Je hebt tegenwoordig wel Adele, maar dat is toch een ander type ballad. Mensen hebben een bredere smaak en kunnen zowel rustige muziek als Calvin Harris waarderen. Vroeger was het of rustig óf heel druk. Op 538 hoorde je in de jaren negentig de hele dag happy hardcore en op Sky Radio voornamelijk soft pop. Het loopt nu allemaal veel meer door elkaar heen.

We doen nog wel enkele classics, onze doelgroep vindt Billy Jean van Michael Jackson nog steeds te gek, maar veel andere jarentachtigmuziek vinden ze niks meer. Radio 10 gold draait eigenlijk wat Sky eind jaren tachtig draaide, toen we net begonnen.’

In hoeverre is herkenbaarheid en herhaling onderdeel van Sky Radio? Cerfontaine: ‘Dat is een moeilijke scheidslijn.’ Van Dun: ‘Het is een slap koord waarop je balanceert. Je wilt herkenbaarheid, maar niet dat mensen het idee hebben dat ze veel hetzelfde horen. We weten hoelang mensen naar de radio luisteren, gemiddeld drie uur. In die tijd wil je ze de beste platen bieden.’

Cerfontaine: ‘Je gaat altijd uit van een gemiddelde. Dus als iemand acht uur in een winkel werkt, kunnen ze Adele, onze populairste artiest, zomaar drie keer voorbij horen komen. Trouwens: als je een artiest slecht vindt, ben je veel gevoeliger voor herhaling, daarom hebben we liever platen die allemaal zevens scoren.’

Van Dun: ‘Superhits draaien we elke vier uur, gewone hits hoor je elke zeven uur. Daarmee zijn vijftig van de driehonderd plekken per dag al ingevuld, dat is ook wel makkelijk.’

Is er met de explosie aan internetradio en playlists nog genoeg markt voor non-stop radio? Cerfontaine: ‘Het leuke van online is dat je uren zoet kunt zijn met playlists maken. Maar mensen zijn druk en hebben daar niet altijd tijd voor of zin in. Wij zorgen voor convenience, waarin je niets anders hoeft te doen dan de knop aan of uit te zetten. Dat kan prima naast elkaar bestaan. Iedereen kent tegenwoordig het woord playlist, vroeger was dat een vakterm voor radiomensen. Je ziet dat Spotify en Apple momenteel veel mensen aannemen die bij de radio vandaan komen. Apple heeft net een van de beste muzieksamenstellers van de BBC weggehaald. Ze zien dat playlists samenstellen meer is dan een algoritme. Het is mensenwerk om zo’n lijst een kloppend gevoel mee te geven, een computer kan dat nooit helemaal overnemen. Wij maken al sinds 1988 playlists, dat is het bestaan van Sky geweest en dat bouwen we nu uit met online spin-offs.’

Zal radio overleven in de toekomst? ‘Sinds de komst van televisie in de jaren vijftig wordt al geroepen dat het gedaan is met radio. Toen internet eind jaren negentig kwam, riepen mensen het weer. Tot nu toe hebben we alles overleefd omdat radio een medium is dat altijd past in de mix van media die mensen gebruiken. Radio heeft nog steeds een heel hoog bereik onder mensen, behalve onder kids van tien tot vijftien jaar, die zijn voornamelijk bezig met Youtube. De vraag is of zij op den duur meer radio gaan gebruiken. Maar voorlopig zie je dat de meest gezochte nummers op Shazam hits zijn die je op de radio hoort. Daarin zie je dat het medium een belangrijke bron blijft om muziek te luisteren en te ontdekken. Ik denk dat radio nog een lang leven voor de boeg heeft, maar je moet wel meebewegen en bijvoorbeeld zorgen dat er veel keus is. We hebben nu vijftien online kanalen, ik verwacht dat het er over vijf jaar honderd zijn, met het DNA en de kwaliteit van Sky. Voor ons zal het alleen maar meer werk worden. Geen enkele lijst wordt random gemaakt. Er wordt gekeken of er wel een bepaalde mood of energie in zit zodat het lekker is om naar te luisteren. Het is niet dat je een bak platen in een jukebox gooit en op shuffle drukt. Dan krijg je de kans dat je vijf dezelfde soort platen achter elkaar krijgt, of platen die niet lekker klinken samen. Elke lijst wordt met de hand nagekeken.’

Richt Sky Radio zich eigenlijk op een specifieke doelgroep? Cerfontaine: ‘Je wilt eigenlijk van acht tot tachtig, wat vroeger op de spelletjesdozen stond, maar je moet je toch focussen. In ons geval is dat young professional-vrouwen van 25 tot 45 jaar. Ondanks die focus is 45 procent van de luisteraars van Sky man, dus we willen ze zeker niet uitsluiten. Maar de acties die we doen en de sfeer die we maken hebben net iets meer een vrouwelijke insteek. We zullen bijvoorbeeld eerder een vakantie weggeven dan een auto. Alle doelgroepen voor commerciële radio of tv zitten overigens tussen de 20 en 49, omdat in die categorie de advertentiegelden worden besteed door mediabureaus. Daar kun je over discussiëren, maar dat is de praktijk. In die categorie moet je dus als radiostation een aandeel hebben. We bereiken drie miljoen mensen, waarvan 1,9 miljoen vrouwen. In onze markt zijn we leidend.

Die doelgroep willen wij het meeste pleasen. We zijn net zo blij met een luisteraar van 18 of 65, maar vrouwen tussen de 25 en 45 zijn onze specialiteit.’ Van Dun: ‘Vroeger was de radiomarkt minder competitief en kon je wat meer uitwijken en denken: het is ook wel lekker om er wat mannen bij te hebben.

Nu hebben we de heren al in huis, oftewel een zender die het speciaal voor de mannen doet: Veronica. Als we het goed doen, kunnen wij de markt onderling verdelen, dat betekent ook dat je elkaar niet in de wielen rijdt.’ Cerfontaine: ‘Zo’n poster van 538 met een halfnaakte vrouw achter een ventilator zou bij ons niet passen, maar dat is per station verschillend. Ieder kiest zijn eigen niche. 3FM vindt het bijvoorbeeld belangrijk om te kunnen roepen dat zij de eersten waren die een nummer draaiden, dat is hun positionering. Dat heeft Sky helemaal niet, wij draaien non-stop goede en bekende hits. Dat je die eerst ergens anders gehoord hebt, maakt ons niks uit. Als mensen wakker worden willen ze trouwens graag een discjockey horen, daarin is Edwin Evers veruit de populairste. Je ziet veel mensen die zodra hij is afgelopen naar Sky toekomen. Stations met dj’s hebben hun beste presentatoren in de ochtend zitten. Tussen hen zit de sterkste concurrentie op dat tijdstip. Daarna gaat het meer tussen de muziekformules, waarin wij het voordeel hebben dat er niet gepraat wordt.’

Van Dun: ‘Ik ken dj’s van andere radiostations die op weg naar huis Sky opzetten, omdat ze dan lekker tot rust komen.’

Cerfontaine: ‘Elke maand komt het Nationaal Luister Onderzoek uit. De nacht daarvoor slaap ik altijd wat slechter. Dat is toch net een wedstrijdje van hoe we het die maand hebben gedaan. Zij meten het bereik per zender en hoe de percentages onderling verdeeld zijn. Voor ons is dat net een rapportcijfer.’