‘Google grijpt in tegen de misdaad tegen de menselijkheid die wij kennen als Zwarte Piet’

In de DDR werd alle briefpost langs de censor van de staat gestuurd, tegen het licht gehouden of opengestoomd om te kijken of de verzonden berichten, boodschappen of pakketten binnen de dogma’s van de Oost-Duitse ‘democratie’ bleven. Zo ja, dan werd het verzonden naar de eindbestemming. Zo nee, dan verdween het in het beste geval in het grote ronde archief en in het slechtste geval kreeg de afzender een ongevraagd huisbezoek.

In 2020 sturen mensen elkaar nauwelijks besloten brieven meer, we gebruiken sociale media om in alle openheid onze dagelijkse beslommeringen te delen – van plezier tot pijn, van ontspanning tot aanstoot. De één kan niet ophouden over zijn ongenoegen over de ‘dictatuur’ van de coronamaatregelen van dit kabinet, een ander update de ombouw van een rommelkamer tot thuiswerkplek. Iemand beschrijft dagelijks de ontwikkeling van z’n kersverse tweeling, een ander deelt – na maandenlange updates over het ziekteverloop – het overlijden van haar zoontje. Schaamte en terughoudendheid in onze correspondentie is verdampt in een verlangen om gehoord, bekeken, gezien of getroost te worden.

Vrij land, dus je bent vrij om over jezelf te delen wat je wilt, wat je vindt, hoe je kind groeit of hoe je een tragisch verlies beleeft. Maar al die openbare uitingen gaan óók langs censors. Moderators van sociale media bekijken berichten, statussen, foto’s en linkjes die je vrijelijk deelt, en oordelen of ze toelaatbaar zijn of niet.

In het geval van kinderporno, onthoofdingsvideo’s, oproepen tot terreur of geweld of bepaalde vormen van zelfbeschadiging is dat allemaal heel rationeel en logisch, niet in de laatste plaats omdat eigenaren van online briefwisselbedrijven de sfeer in hun eigen huis (-regels) mogen bepalen.

Maar geldt dat ook nog op het moment dat ongekozen techbedrijven zonder democratisch mandaat, die statutair en juridisch opereren vanuit andere landen dan Nederland, gaan bepalen welke collectieve moraal en culturele tradities in ons land (of in andere landen) toelaatbaar zijn of niet? In navolging van Bol (Duits moederbedrijf), Amazon, Instagram en Facebook (Amerikaans), gaat nu ook het Amerikaanse Google ingrijpen en een strenger restrictief beleid handhaven wanneer er sprake is van de misdaad tegen de menselijkheid die we hier ten lande kennen als Zwarte Piet, een cultureel traditionele figuur die bij een overgrote meerderheid van de Nederlanders warme gevoelens van gezin, gezelligheid en geborgenheid oproept.

Het publieke debat over het vermeende (en mijns inziens niet-bestaande) ‘racisme’ van Zwarte Piet is nog lang niet beslecht, maar het doet er niet meer toe wat het grote publiek wil. Een paar mensen op centrale posities in de communicatie-infrastructuur bepalen wat nog wel of niet meer ideologisch toelaatbaar is. Net zoals in de vroegere DDR.

Briefgeheim op legale publieke uitingen zou een collectief digitaal grondrecht moeten zijn.