Wat gebeurt er toch allemaal in Kerkrade?

Vrijdag 18 oktober, rond 05.15 uur. Een auto met jerrycans rijdt in op een politiebureau, waarna er een klein brandje ontstaat. Er waren twee agenten in het pand, en er is al snel een verdachte aangehouden. Het is niet de eerste aanslag op de publieke sector in Kerkrade, waar dit jaar zo'n beetje alles mis gaat wat er mis kan gaan.

Burgemeestersbenoeming

Bij de benoeming van Petra Dassen-Housen (CDA) tot burgemeester van Kerkrade ging zo’n beetje alles mis wat er mis kon gaan. De baantjescarrousel draait op volle toeren als er geluiden komen over een vooropgezette benoeming. Wat volgt is het lekken van vertrouwelijke informatie, eigen straatjes die worden schoongeveegd, een aangifte en een rechtszaak én een verbijsterde buurgemeente – waar nog steeds onduidelijkheid heerst over een bombrief die op het stadhuis werd bezorgd.

Het is eind november 2018 als een bron binnen het stadhuis van Kerkrade me op een avond interessante informatie doorgeeft: ‘Petra Dassen-Housen zal bovenaan het lijstje komen te staan om burgemeester van Kerkrade te worden. Let maar op. En je hebt het niet van mij...’ Qua tijd een gesprekje van niks, maar de inhoud geeft dan in ieder geval wél stof tot nadenken. Dassen-Housen (CDA) is op dat moment burgemeester van Beesel, een gemeente 60 kilometer ten noorden van Kerkrade. Een uitspraak met een vooruitziende blik, zo zal later blijken.

Ter verduidelijking: het is dan drie maanden voordat er een nieuwe burgemeester in Kerkrade in het stadhuis gekozen zal worden door de gemeenteraad na een voordracht van de vertrouwenscommissie. Eerst stelt de Kerkraadse raad echter nog samen met gouverneur – zo noemen ze in Limburg de commissaris van de Koning – Theo Bovens (ook CDA) op 13 december vorig jaar het profiel samen. Een bekende formaliteit.

In de tijd daarna start de sollicitatieprocedure en gaat de Zuid-Limburgse stad officieel op zoek naar een vervanger voor de vertrekkende CDA’ er Jos Som, jarenlang de burgervader van het plaatsje aan de Duitse grens. De door de wol geverfde politicus wil het wat rustiger aan gaan doen. Op woensdagavond 27 februari 2019 besluit de gemeenteraad van Kerkrade dat, jawel, Petra Dassen-Housen het ambt in Beesel vanaf midden dit jaar mag gaan verruilen voor de burgemeestersketting in haar geboorteplaats Kerkrade. Nauwelijks een dag later spreek ik een bekend politicus uit het zuiden van het land. Deze persoon wil ‘even wat bespreken’, maar ‘noem alsjeblieft nergens mijn naam want ik wil geen gedonder met gouverneur Bovens en ik wil ook nergens in betrokken worden’.

De insider vertelt: ‘Ik wilde ook graag solliciteren voor de functie van nieuwe burgemeester van Kerkrade. Een mooie gemeente die voor mijn gevoel echt bij mij past. Maar op een bepaald moment heb ik besloten om het toch niet te doen, omdat ik iets gehoord had waardoor dat geen zin zou hebben. Mij was ruim voor haar voordracht, na wat rondbellen met verschillende contacten binnen de Limburgse politiek, verteld dat Dassen-Housen topkandidaat voor de vrijgekomen post was. Daarop heb ik zelf uiteindelijk maar besloten om af te zien van mijn sollicitatie.’

Oorlog

Even terug naar de avond van 27 februari, als de Limburgse CDA-coryfee Petra Dassen-Housen tijdens een besloten vergadering door de gemeenteraad gekozen wordt tot nieuwe burgemeester van Kerkrade. Het is dan vooral de plaatselijke fractie van de SP die juicht en ‘yes’ roept als de uitslag van de stemming in de raadszaal bekend is gemaakt, iets wat volgens ingewijden tot verbaasde gezichten leidt bij de andere partijen in de raad. Wat ook voor de nodige verbijstering zorgt, is dat naast Dassen-Housen ook Ralf Krewinkel (PvdA) gesolliciteerd blijkt te hebben. Hij eindigt uiteindelijk op plek twee, zo vindt een oplettende verslaggever van De Limburger nog tijdens dezelfde ‘kiesavond’ in het stadhuis uit, niet veel later staat het nieuws op de website van het dagblad. De kandidatuur van Krewinkel is saillant, want hij is op dat moment nog burgemeester van buurgemeente Heerlen.

Nog pikanter: de PvdA’er zit dan al dertien maanden ziek thuis. Als zijn sollicitatie naar buiten is gekomen, lijkt het alsof er een bom ontploft binnen het politieke toneel met een zachte G. In Heerlen en Kerkrade natuurlijk, maar ook in de provincie. De politiek in Kerkrade staat op de achterste poten omdat, maar vooral ook hoé de kandidatuur van Krewinkel is uitgelekt. De messen worden vakkundig geslepen. De beschuldigende vingers wijzen in Kerkrade naar de regionale krant die fout gehandeld zou hebben, en de gemeente doet zelfs aangifte bij de politie. De betreffende journalist had niet aan de deur van de raadszaal mogen luisteren naar wat er binnen tijdens het besloten overleg besproken werd, zo klinkt het.

Gouverneur Bovens, die heimelijk met Krewinkel sprak over zijn sollicitatie, doet daar in eerste instantie aan mee. Bovens is kennelijk ook niet blij en noemt het tegenover regionale zender L1 ‘zeer kwalijk’ dat de beslotenheid van de raadsvergadering rondom de burgemeestersbenoeming in Kerkrade is geschonden. Volgens hem was de verslaggever ‘onder valse voorwendselen’ in het stadhuis geweest en ook beticht de gouverneur de betreffende journalist van ‘afluisterpraktijken’.

Verbijstering

Terwijl Petra Dassen-Housen in Beesel aan haar laatste maanden als burgemeester bezig is, blijft het in haar nieuwe gemeente dus lang onrustig na haar benoeming. De verbijstering is nog altijd groot in Heerlen, waar de bok helemaal vet is door de Krewinkel-affaire. Geruime tijd hoort de raad niks van hun ziek thuiszittende burgemeester, maar in de tussentijd solliciteert hij wel naar een plek op het pluche in buurgemeente Kerkrade. In het Heerlense stadhuis is men verbolgen over de hele gang van zaken, blijkt uit een rondgang binnen de gemeenteraad.

Raadslid Roel Leers, fractievoorzitter van partij Hart-Leers, is nog altijd verbijsterd: ‘Ik vind het niet normaal wat hier gebeurd is. In september 2017 meldde Krewinkel zich voor het eerst ziek in verband met de ziekte van zijn zoontje. Dat laatste is verschrikkelijk natuurlijk. Wij waren als gemeenteraad niet lastig en gaven hem alle kansen om zich daarop te richten. Nooit hebben we hem echter hier gezien, terwijl we herhaaldelijk hebben gevraagd wat de stand van zaken was in verband met zijn terugkeer. Niks kon blijkbaar, want wij kregen hem niet te spreken. Maar Krewinkel had kennelijk wél tijd om met de vertrouwenscommissie in Kerkrade te gaan praten. Waarom dan ook niet even tien minuutjes met ons als fractievoorzitters in Heerlen spreken?’

Leers geeft aan dat de fractievoorzitters van Heerlen zich op dinsdag 26 februari, daags vóór de burgemeestersbenoeming in Kerkrade, plotseling op het Heerlense stadhuis moesten melden. ‘Daar kregen we te horen van waarnemend burgemeester Emile Roemer (SP) dat twee dagen later bekend zou worden gemaakt dat Krewinkel zijn werk in Heerlen zou gaan hervatten. Dat werd ons nadrukkelijk in vertrouwen meegedeeld... “Wat een flauwekul, waarom is dat?” vroegen we nog. Nou, dat is inmiddels wel duidelijk: Krewinkel was met Kerkrade bezig. Nogmaals: had hij beter gecommuniceerd, dan was er niks aan de hand geweest. Gewoon wat transparanter zijn, zo had het spel gespeeld moeten worden. Let wel: we hebben hier met een gouverneur en een burgemeester te maken met professionele bestuurders, hè. Een heleboel mensen in Heerlen voelen zich door Krewinkel in deze kwestie niet serieus genomen. Ik had hier een vieze nasmaak over in mijn mond en die smaak is er nog altijd.’

Motie van treurnis

SP-raadslid Ron Meyer, tevens landelijk voorzitter van de socialisten, geeft aan dat volgens hem vooral gouverneur Bovens in deze kwestie ‘een volstrekt gebrek aan leiderschap heeft getoond’. Meyer vervolgt: ‘Hij was in vergelijking met het voetbal een soort van coach van Ralf Krewinkel en had als scheidsrechter het overzicht over lopende sollicitaties, maar hij heeft niet ingegrepen. Dat neem ik Bovens kwalijk. Hij liet het allemaal gebeuren. Hij heeft ons als gemeenteraad van Heerlen beschadigd achtergelaten, maar op een uitnodiging van ons en later zelfs een motie van treurnis, weigert de gouverneur in te gaan. Dat noem ik duiken voor je leiderschap en is zeker niet chic, want wij moeten immers op zoek naar een opvolger voor Krewinkel. Dat zal ik hem nog eens persoonlijk gaan vertellen.’ Dat mag Meyer op 25 april gaan doen, als alle Heerlense fractievoorzitters bij Bovens op het provinciehuis worden verwacht.

‘Hoe kan dat nou?’

Gouverneur Theo Bovens vindt ondanks de forse kritiek aan zijn adres dat hem geen enkele blaam treft in deze kwestie. Hij kón gezien zijn functie niet anders, zegt hij. De CDA’er stelt als reden voor zijn wegblijven in Heerlen in een brief aan de gemeenteraad: ‘De commissaris van de Koning is voor het beleid en de uitvoering van zijn Rijkstaken, waaronder de procedures voor burgemeesters vallen, enkel verantwoording schuldig aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De burgemeester (Krewinkel, red.) heeft zelf besloten de sollicitatie door te zetten, en ik heb de geschiktheid én beschikbaarheid vastgesteld. Ik stel tegelijkertijd vast dat er geen enkele wettelijke grondslag is om de sollicitatie tegen te houden. (...) Op grond van mijn ambtsinstructie ben ik gehouden aan de vertrouwelijkheid bij de benoemingsprocedure van een burgemeester. Dit gegeven maakt het dat ik u nu niet diepgaander, maar ook niet eerder over de sollicitatie van de heer Krewinkel mag/mocht informeren,’ aldus Bovens.

Waarvan akte. Had de vertrouwenscommissie in Kerkrade Ralf Krewinkel, wetende dat zijn sollicitatie sowieso tot heibel met de gemeente Heerlen zou zorgen, dan niet gewoon moeten laten afzien van een mogelijk burgemeesterschap in de stad waar hij in het verleden nog wethouder was? Had dit niet veel problemen voorkomen? ‘Ja misschien wel,’ zegt een ervaren politieke insider. ‘Krewinkel had sowieso nooit moeten solliciteren. Punt. Hij had gewoon moeten terugkeren op zijn post in Heerlen. Maar die vertrouwenscommissie in Kerkrade had misschien beter tegen hem kunnen zeggen: “Hier gaan wij niet aan beginnen meneer Krewinkel, want dit leidt tot problemen in Heerlen.”’

Marianne Laumann, SP-fractievoorzitter in Kerkrade en in die hoedanigheid lid van de vertrouwenscommissie, is opvallend openhartig over de gevolgde procedure van de veelbesproken burgemeestersbenoeming. ‘Toen ik de naam van Krewinkel op de kandidatenlijst zag staan, dacht ik heel even: hoe kan dat nou? Daarna hebben wij één sollicitatiegesprek met hem gehad, net zoals met Dassen-Housen.’ Laumann: ‘Er is binnen de vertrouwenscommissie nooit gesproken over de eventuele problemen of gevolgen die de sollicitatie van Krewinkel kon gaan hebben. Achteraf gezien denk ik dat wij als vertrouwenscommissie Krewinkel misschien beter niet bij de twee topkandidaten hadden moeten zetten.’

Oer- en oerstom

Ralf Krewinkel zelf, die binnen de Zuid-Limburgse politiek door verschillende mensen wordt verweten ‘oer- en oerstom gehandeld te hebben’ in deze kwestie, besluit daags na de onthulling in De Limburger op te stappen als burgemeester van Heerlen. Van enige kritische noten over zijn eigen doen en laten is in zijn brief aan de collega-politici in Heerlen opvallend genoeg echter geen enkele sprake. ‘Het beeld dat is ontstaan dat ik stiekem solliciteerde, is voor mij onverteerbaar,’ schrijft de Pvdaprominent. ‘Een sollicitatieprocedure is geheim en dat maakte het voor mij onmogelijk om de situatie te bespreken. Deze beperking geldt overigens voor alle kandidaten bij elke burgemeestersvacature in dit land. Hoe had ik het anders kunnen doen?’

Krewinkel rept met geen woord over het feit dat hij deze stap, het solliciteren naar het burgemeesterschap in Kerkrade, beter niet had kunnen zetten en lijkt met de brief zijn eigen straatje schoon te vegen. Dit terwijl enige zelfkritiek op zijn minst wel gepast zou zijn geweest. Een gemiste kans, temeer omdat hij later desgevraagd ook aan Nieuwe Revu geen commentaar meer wil geven op vragen over de ontstane affaire rondom zijn persoon. ‘Ik heb ervoor gekozen om voorlopig geen interviews te geven,’ aldus de bekritiseerde ex-burgemeester van Heerlen.

Andy Rossel, lid van Provinciale Staten in Limburg en afkomstig uit Kerkrade, betitelt de keuze van Krewinkel om geen verdere openheid van zaken te geven als ‘de grootste flauwekul’. De GroenLinkser: ‘Dat had hij vooraf moeten doen en ook achteraf nog steeds. Ik vind dat hij de Heerlense gemeenteraad heeft voorgelogen. Het had een sierlijke aftocht van Krewinkel in Heerlen kunnen worden, maar uiteindelijk werd het een dramatische afgang. Zo is het als je het mij vraagt.’

En dan was er nog die bombrief...

Ralf Krewinkel was eind 2016 onderwerp van een andere geruchtmakende kwestie: de bombriefzaak. Er was een verdacht pakketje afgeleverd in het stadhuis van Heerlen met daarbij een brief gericht aan de PvdA-burgemeester. Daarin werd 1 miljoen euro geëist. Het stadhuis werd ontruimd en de raadsvergadering werd gestaakt. In het pakketje zat de springstof TNT, maar de ontsteking ontbrak. Ook was er een mobiele telefoon in het pakketje gestopt. Krewinkel zelf heeft nooit willen reageren en verwees altijd door naar het Openbaar Ministerie.

Een dag na de vondst van het pakketje werd in Hulsberg Eric L. opgepakt. Hij zat enkele dagen vast, maar later bleek hij helemaal niets met de zaak te maken te hebben. De zaak tegen hem werd geseponeerd. Justitie staakte uiteindelijk het onderzoek naar de afzender van de bombrief. Eric L., die altijd heeft volgehouden dat hij er in deze zaak werd ingeluisd, wil dat het onderzoek weer wordt geopend.