De ontelbare gedaanten van Neil Young

Fox News zou Fox News niet zijn als ze niet meteen stront zochten om naar Neil Young te smijten na diens besluit om Spotify de rug toe te keren. De 76-jarige rockster had zich gestoord aan een podcast waarin Joe Rogan uitgebreid een antivaxxer aan het woord had gelaten. Young, die als kind ternauwernood polio overleefde, noemde Spotify het ‘tehuis voor levensbedreigende covid-desinformatie’ en stelde de streamingdienst voor de keuze: Rogan of Young. Spotify koos voor het geld en daarmee voor Rogan, die per podcast gemiddeld 11 miljoen luisteraars trekt. En zo verdween de muziek van Spotify’s 277ste best beluisterde artiest van het platform, gevolgd door een aantal andere muzikanten die zich solidair toonden.

Als hoeder van rechtse standpunten ging Fox News in de tegenaanval en stuitte op een interview met Young dat op 7 september 1985 in het Britse muziektijdschrift Melody Maker was verschenen. Neil verkeerde toen in zijn reactionaire country fase: family man en Amerikaans patriot (ook al was hij Canadees) die onder meer ageerde tegen de Japanse economische expansiedrang. ‘There’s already too many Datsuns in this town,’ zong hij boos. De bewapeningswedloop had zijn zegen, zeker na de Sovjet-inval in Afghanistan. Het ging om vrijheid en die vrijheid had een prijs – Amerika moest grommen en zijn tanden tonen.

Tegen het einde van het gesprek werd het relatief recente fenomeen van aids aangekaart. Neil zei: ‘Je gaat naar een supermarkt en je ziet een faggot (poot) achter de fucking kassa. Je wilt niet dat hij aan je aardappelen zit. Echt waar! Het is heel paranoïde, maar zo is het. En ook al zijn het niet alleen homoseksuelen, zij zijn wel de klos. En er zijn natuurlijk een hoop religieuze lui die het als Gods werk zien. Geen buttfucking meer want je bent de lul.’

Bot en onnadenkend, maar passend bij zijn nieuwe imago van boerenkinkel. Voor zover bekend heeft hij er nooit openbaar zijn spijt over betuigd. Wel verscheen acht jaar later zijn nummer Philadelphia op de soundtrack van de gelijknamige film, een pleidooi voor begrip voor aids-slachtoffers. ‘City of brotherly love,’ fluisterzingt Neil, die de royalty’s aan aids-gerelateerde doelen schonk. En nog weer later, in 2015, nadat het Amerikaanse hooggerechtshof het homohuwelijk had goedgekeurd, schreef hij op Facebook: ‘Love between two people is a human thing.’

Meer dan hippie

Het moge duidelijk zijn: Neil Young is veel meer dan een kwetsbare hippie die hunkert naar een gouden hart. Hij heeft ontelbare gedaanten. Als kunstenaar is hij afwisselend de gevoelige folkie, de melancholieke loner, de cynische misantroop, de conservatieve countryzanger, de ouwe chagrijn, de bevlogen milieuactivist, de dromer, de patriot en de prikkelbare punk die zich verliest in oorsuizende feedback.

Fysiek en geestelijk heeft hij een en ander meegemaakt. Afgezien van de polio die hij op zijn vijfde opliep en waartegen toen nog geen vaccin bestond, werd hij ook geplaagd door suikerziekte en epilepsieaanvallen. Rond de opnamen van zijn meest succesvolle album Harvest (1972) moesten enkele ruggenwervels worden verwijderd. In 2000 werd hij geopereerd vanwege een hersenbloeding. Hij is drie keer getrouwd. Zijn eerste en tweede vrouw, met wie hij in totaal 36 jaar samen was, schonken hem drie kinderen van wie er twee ernstige hersenverlamming hebben en de derde epilepsie.

‘Neils spel is hakkelend en gierend, altijd op en over het randje van de feedback, uit duizenden herkenbaar en eindeloos geïmiteerd’

Neil Young heeft het allemaal doorstaan en bleef muziek maken. De man met de priemende blauwe ogen bleek over een stalen kern te beschikken. Hij is wispelturig, eigengereid, impulsief, overtuigd van zijn eigen gelijk en vooral tegendraads – de nieuwssectie op zijn website neilyoungarchives.com heet niet voor niks The NYA Times-Contarian. Neil Young is een curieuze mix van idealist en libertariër.

Tekenend voor zijn recalcitrante houding was een interview dat hij in 1984 gaf aan twee journalisten van het persbureau AP. Die vroegen hem naar zijn mening over Ronald Reagan, de zittende president die niet bekend stond om zijn progressieve denkbeelden. Ze hoopten op wat smeuïge anti-Reagan-citaten. Maar Young vertikte dat. In plaats daarvan zei hij positieve dingen over Reagan. ‘En ze schreven een verhaal waarin ik overkwam als overtuigd Reagan-aanhanger,’ noteert hij in zijn autobiografie Waging Heavy Peace (2012). Zijn fans konden het niet geloven. De man die samen met Bob Dylan de sixtiesdroom van liefde en protest symboliseerde toonde zich aanhanger van een rechtse Republikein. Het kon Young niks schelen. Hij had de pest aan de zelfgenoegzame, vooringenomen houding van de AP-journalisten, die dachten te weten met wie ze te maken hadden, een politiek correcte zanger die de pakkende protestsongs Ohio (over vier studenten die tijdens een betoging in 1970 door de National Guard waren doodgeschoten) en Southern Man (over racisten in de zuidelijke staten van de VS) had geschreven.

Neil speelde een spel, maar hij was ook oprecht – iedereen heeft zijn goede en slechte kanten, iedereen heeft een ziel. Ook Reagan. Hij kon zich vinden in diens ideeën over Amerika weer sterk en weerbaar maken en het aanwakkeren van gemeenschapszin. ‘Ik heb geen standpunt, ik heb een opinie en die verandert want elke dag is anders. Ik ben geen liberal en geen conservatief,’ verduidelijkte hij in een interview uit 1989.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het op Blendle.

In het artikel lees je meer over Neil Young. ‘De bewondering voor Neils obsessieve hang naar integriteit had ook een schaduwkant: sommigen namen zijn boodschap te serieus. Een van hen was Nirvana-zanger Kurt Cobain, die in 1994 met een pistool na 27 jaar een einde aan zijn leven maakte. Op het zelfmoordbriefje stonden regels uit Neil Youngs My My, Hey Hey (Out Of The Blue): ‘It’s better to burn out than to fade away.’’