'In moreel opzicht defect in het hoofd'

Beste FIFA,

Als je heel cynisch bent, zou je het verfrissend kunnen noemen. Over heel de wereld laten bedrijven en commerciële organisaties blijken dat ze heus niet alleen op aarde zijn om geld te verdienen, maar ook om – JEUKALARM – De Wereld Een Stukje Beter Achter Te Laten Voor Onze Kinderen. Soms menen ze het, soms niet. Soms doen ze in dat laatste geval geloofwaardig alsof, soms niet. Álle bedrijven en commerciële organisaties? Nee! Want een organisatie van onverzettelijke geldwolven biedt koppig weerstand aan het idealisme. FIFA!

De geschiedenis van de wereldvoetbalbond is er een van synoniemen: al jaren gaan krantenberichten over de FIFA over alle varianten op de termen ‘steekpenningen’, ‘omkoping’, ‘corruptie’, ‘smeergeld’ en ‘fraude’. In 2010 kreeg Qatar het WK toegewezen, na een procedure die alle vakjes op de FIFA-bingokaart afvinkte. De vorige voorzitter wilde het WK ook eens naar nieuwe regio’s brengen, zoals de Arabische wereld, en wat is nou een geschikter land in die nieuwe regio dan een woestijnstaatje, vier keer zo klein als Nederland, dat zelf nog nooit op een WK heeft gespeeld, en dat maar 300.000 inwoners heeft? O ja, en 2,9 miljoen arbeidsmigranten, die nauwelijks rechten hebben, net als vrouwen. 6750 van die arbeiders stierven tijdens het bouwen van de WK-infrastructuur, volgens de overheid in alle gevallen een natuurlijke dood. Wie de neiging heeft zijn minstens zo natuurlijke seksualiteit te volgen, verdwijnt voor zeven jaar in de gevangenis wanneer die seksualiteit anders dan heterofiel is.

Het leek vooraf interessant te zien hoe de FIFA om zou gaan met een ander type schandalen dan ze al sinds 1973 gewend zijn. In een wereld waarin het grootste mijnenveld voor menig bedrijf De Publieke Opinie lijkt, je winkel opzetten in een land dat evenveel mensenrechtenschendingen als zandkorrels telt: welke windowdressing ga je uit de kast trekken in een poging dat te rechtvaardigen? Al snel bleek het antwoord: geen enkele.

Toen Amnesty International voorstelde om die arbeidsmigranten dan op zijn minst financiéél te compenseren, stonden niet alleen alle voetbalbonden (van UEFA tot KNVB) in de rij om dat voorstel te ondersteunen, maar ook grote sponsors als Coca-Cola, McDonald’s en Adidas. Want die weten wat het kan kosten als het publiek je uitkotst – niet voor niets stopte Adidas met Kanye ‘slavernij is een keuze’ West. Die kan zo aan de bak bij de FIFA, want niet alleen steunde de bond die oproep van Amnesty International níét, maar toen WK-ambassadeur Khalid Salman vorige week stelde dat homo’s ‘mentaal defect in het hoofd’ zijn, bleef het stil vanuit de FIFA.

Nu Deense spelers willen voetballen in een shirt met de tekst ‘mensenrechten voor iedereen’, heeft de FIFA dat verboden. Want het uiten van politieke boodschappen is niet toegestaan. Mensenrechten zijn immers een politieke boodschap, homofobie niet. In een brief aan alle deelnemende landen stelde de FIFA: ‘Laat ons ervoor zorgen dat voetbal niet wordt meegesleept in alle ideologische en politieke gevechten die in de wereld bestaan.’

Het voetbal als vacuüm dat vreet uit de ruif van de wereld, maar er verder buiten staat – dat is de visie van de FIFA. Het is in moreel opzicht defect in het hoofd, maar ook verpletterend coherent: waarom zou je maatschappelijk verantwoord ondernemen als je vindt dat je buiten de maatschappij staat?