Binnenspel

‘Ik heb ook weleens Fortnite gespeeld, en ging alleen maar dood. Daar zit voor mij dus geen carrière in.’

1. E-sporters, FIFA, eDivisie: wat houdt het allemaal in?

De term FIFA kennen de meeste mensen wel, wat officieel staat voor de Fédération Internationale de Football Association. Maar in dit artikel hebben we het niet over de wereldvoetbalbond, maar over het computerspel FIFA, dat wordt ontwikkeld door EA Sports en op de PlayStation 4 en Xbox One gespeeld kan worden. Als je in je vrije tijd af en toe een potje speelt, ben je een gamer; als je goed genoeg bent zodat je met de echte toernooien mee kunt doen, mag je jezelf e-sporter noemen. De ‘e’ staat in dit geval voor electronic. In Nederland hebben we inmiddels aardig wat van die e-sporters. Afgaande op de huidige ranglijst zijn dat er – even slordig geteld – honderdvijftig. Een sterke impuls voor velen was de oprichting van de eDivisie in 2016. Alle eredivisie clubs, van ADO Den Haag en Ajax tot Vitesse en Willem II trokken jongeren aan die misschien niet handig met de voeten zijn, maar wel met de vingers. Achterliggende gedachte: als we die moeilijke doelgroep niet naar het stadion krijgen, moeten we ze op een andere manier aan de club binden.

2. Hebben die e-sporters een contract bij een club?

In sommige gevallen wel. Ajax spant in Nederland de kroon met liefst vijf e-sporters onder contract, onder wie Dani Hagebeuk. Hij won de eerste twee edities van de eDivisie, in 2016 en 2017. PSV heeft drie e-sporters, Feyenoord net als veel andere clubs twee. Om die jongens heen zit tegenwoordig een heel begeleidingsteam, van een coach en teammanager tot mensen op de marketingafdeling.

Maar niet alle spelers die uitkomen voor een club staan daar ook daadwerkelijk onder contract. Dani Visser, die vorig jaar de landstitel won namens De Graafschap en dit seizoen voor AZ uitkomt, ontvangt zijn salaris via Team Gullit, dat zich ’s werelds eerste onafhankelijke FIFA-academie noemt. Ze leiden daar ‘de sterren van de toekomst’ op. Op het gebied van e-sports dan.

Tony Kok, die in februari 2020 met teamgenoot Jonas Ghebrehiwot de landstitel won met PEC Zwolle, staat weer onder contact bij Home of Esports, waarmee de Zwolse club ook een e-sports jeugdopleiding gaat beginnen. En zo zijn er meer van dit soort managementbureaus te vinden die spelers contracteren en uitlenen. Want net als in Nederland zijn in veel andere landen inmiddels vaderlandse e-competities, zoals de ePremier League (Engeland), de eLaLiga (Spanje) en de Virtual Bundesliga (Duitsland).

3. Maar de eDivisie bestaat dus al bijna vier jaar?

Inderdaad. Koen Weijland was in 2016 overigens de eerste e-sporter met een contract bij een Nederlandse club: Ajax. Een jaar eerder hadden Endemol en de Eredivisie CV al geprobeerd een competitie van de grond te krijgen, met Weijland als een van de spelers, maar ze kregen geen toestemming van EA om de wedstrijden uit te zenden. In 2016 gaf EA wel groen licht voor een Nederlandse competitie. ‘De eredivisieclubs hadden zichzelf verplicht allemaal een e-sporter in dienst te nemen, daardoor kwam het meteen goed van de grond,’ aldus Weijland. ‘Al was het vooral improviseren en pionieren. We begonnen met drie wedstrijden die tegelijk werden gespeeld in een kleine studio, waarbij de commentatoren naast de spelers in hun oren aan het tetteren waren. De wedstrijden werden soms pas dagen later uitgezonden op Fox Sports en YouTube.’ Spannend was het eerste seizoen niet. Weijlands teamgenoot, Dani Hagebeuk, won al zijn zeventien duels en werd met overmacht kampioen. ‘Het spel lag me meer dan de editie van dit jaar,’

zegt Hagebeuk. ‘FIFA 20 is wat trager dan FIFA 17, waardoor je geduldig moet spelen, op balbezit, om dan op het juiste moment toe te slaan. Ik houd meer van lekker snel spelen, de aanval te zoeken met tiki-taka en trucjes. Dat gaat nu minder gemakkelijk. Ik heb daar echt maanden aan moeten wennen, daar moet ik mee leren omgaan. Elk jaar verandert er wel iets aan het spel. Soms ten goede, soms niet.’

In dat eerste jaar moesten de e-sporters net als de gewone gamers hun eigen team samenstellen en kopen. Want zo gaat het in de FIFA Ultimate Team-modus: wie wil beschikken over de allerbeste spelers ooit – zoals Ruud Gullit, Maradona en Eusébio – moet deze kopen. De clubs moesten daar budget voor vrijmaken. Dat ging bij Ajax net wat gemakkelijker dan bij een kleine club als Go Ahead Eagles. ‘Ik was echt niet de enige met een goed team,’ verzekert Hagebeuk. ‘Maar vanaf het tweede seizoen krijgen we van EA alle spelers tot onze beschikking, waardoor de teams gelijkwaardiger zijn. Het draait meer om je eigen keuzes en kwaliteit dan om geld. En zo hoort het ook.’

We vroegen ons wel af of we de AFAS Live gevuld konden krijgen, maar de zaal zat bijna vol. We hebben in Nederland echt iets neergezet

4. Is er nog meer veranderd in die vier jaar?

Zeker. De eDivisie besloot voor dit seizoen de opzet zelfs drastisch te veranderen. Waar de e-sporters afgelopen jaren op individuele basis acteerden namens hun club, vormen ze dit seizoen een team. Stel dat Ajax-Feyenoord op het programma staat, dan spelen van beide ploegen de PlayStation-specialisten tegen elkaar, en ook de twee Xbox-specialisten. Beide uitslagen worden bij elkaar opgeteld. De eDivisie is hiermee een voorloper in het FIFA-landschap, want internationaal is dit een nieuwe benadering.

Deze opzet was voor de e-sporters enorm wennen. Zij zijn immers gewend om puur voor zichzelf te spelen. ‘In het begin kon het wel even frustrerend zijn als ik zelf mijn wedstrijd had gewonnen en dat Jonas dan verloor,’ vertelt Tony Kok. ‘Maar andersom gold dat net zo goed. We hebben nu juist een extra goede band met elkaar, voelen ons echt een team. Deze opzet maakt het dus leuker.’

Hagebeuk herkent het gevoel van zijn concurrent. Hij stond samen met teamgenoot Curtis
Poole na vier speelronden ergens onderaan. ‘Ik kende Curtis helemaal niet. Ineens stonden we samen op kantoor voor een fotoshoot en een week later moesten we samen in de eDivisie spelen. We moesten echt even wat teamgeest opbouwen en erachter komen hoe we elkaar mentaal konden ondersteunen. Na onze eerste zege, in de vijfde speelronde, gingen we als een speer. Toen werd het leuk. Alleen jammer dat we eDivisie Finals verloren van PEC Zwolle, na strafschoppen.’

5. Wat zijn de eDivisie Finals?

De wedstrijden werden dit seizoen voor het eerst live uitgezonden op het YouTube-kanaal van de eDivisie. Daarnaast werden de eDivisie Finals in het leven geroepen, een groot event in AFAS Live, waar de beste acht ploegen zich voor plaatsten. Zij maakten op 15 februari uit wie zich landskampioen mocht noemen. Met PEC Zwolle-Ajax dus als finale. Online trok het event meer dan tachtigduizend unieke kijkers, van wie ruim twintigduizend de finale live volgden. Naderhand keken nog aardig wat liefhebbers een deel van de opgenomen livestream terug, want de teller staat inmiddels op meer dan driehonderdduizend views.

‘Onze doelgroep wil als eerste weten wat er gebeurt, en sneller dan live kan niet,’ zo legt Arnoud Schonis, projectmanager eSports van de Eredivisie CV, de keuze uit. ‘Dit heeft geresulteerd in meer kijkers, die ook langer blijven hangen. Het is dus spannender. Dit is voor ons het bewijs dat we als eDivisie voorloper moeten blijven door te blijven pionieren.’

AFAS Live zelf zat overigens bijna vol. Om 12.00 uur, twee uur voor de eerste wedstrijd begon, stond er al een rij op de Arena Boulevard. In totaal waren er meer dan zestienhonderd bezoekers, het gros tussen de 12 en 18 jaar.

Koen Weijland was die finaledag een van de commentatoren op het grote podium. De voormalige e-sporter was positief verrast door de opkomst. ‘We vroegen ons als commentatoren en e-sporters vooraf wel af of we de AFAS Live goed gevuld konden krijgen, want zoveel bezoekers trekken de FIFA-events wereldwijd niet. Maar ik stond er echt van te kijken dat de zaal bijna vol zat. Ik kende dat alleen van andere games, zoals League of Legends en Counterstrike, die écht heel populair zijn. Ik had dit niet eerder gezien bij FIFA. We hebben in Nederland echt iets neergezet.’

6. Waarom worden er eigenlijk twee wedstrijden gespeeld?

FIFA kan op twee consoles worden gespeeld: de pen.’ PlayStation en de Xbox. Niet iedereen heeft beide thuis staan. Sterker: bijna elke speler heeft wel een duidelijke voorkeur. Een hele groep buitensluiten omdat ze liever op de andere console spelen, kan in een tijd van zoeken naar ultieme gelijkheid niet.

Iedere speler heeft zo zijn eigen voorkeur voor console, van jongs af aan. Zo is Kok verknocht aan de PlayStation. ‘Ik heb kleine handen, en de controller van de PlayStation is wat kleiner dan die van de Xbox. De manier van spelen is op beide consoles ook anders. Zo is de drag back, een bepaalde schijnbeweging, op de PlayStation effectiever dan op de Xbox.’

Hagebeuk heeft weer een voorkeur voor de Xbox. ‘Ik heb juist grote handen,’ grapt hij. ‘En ik heb het gevoel dat het spel op de Xbox iets sneller gaat, wat voor mijn eigen spel gunstig is. Maar ik speel ook vaak op de PlayStation. Op grote internationale toernooien speel je eerst op je eigen console, maar in de grote finale spelen de beste van beide consoles tegen elkaar, op beide consoles. Dan is het wel belangrijk dat je ook op je niet-favoriete console goed kan presteren.’

7. Als je zo’n toernooi wint, verdien je dan een beetje geld?

Je herinnert je misschien nog het verhaal van Dave Jong, die een half jaar geleden in menig praatprogramma zat. Hij was tweede geworden bij een groot toernooi van het spel Fortnite en werd in één klap miljonair. Nou, dat kunnen de winnaars van de eDivisie Finals niet zeggen. Kok en Ghebrehiwot kregen samen 25.000 euro. Ook niet slecht voor een dagje gamen natuurlijk. Of gaat dat prijzengeld naar PEC Zwolle, om een (deel van een) nieuwe spits te kopen? ‘Nee hoor, we mogen het zelf houden,’ vertelt Kok. ‘Al gaat een deel naar mijn management, en natuurlijk een deel naar de Belastingdienst. Ik wil mijn rijbewijs halen, dat moet toch wel lukken van wat er voor mij overblijft.’

Op internationale toernooien valt meer te verdienen. Zo won de Duitser MoAubemeyang (zijn gamenaam) 250.000 euro door de eWorld Cup te winnen. Maar ook dat bedrag valt in het niet bij het door Dave Jong gewonnen miljoen met Fortnite. Jaloezie kent Kok niet ten opzichte van e-sporters van andere games. ‘Het zijn heel andere spellen. Ik heb ook weleens Fortnite gespeeld, en ging alleen maar dood. Daar zit voor mij dus geen carrière in.’

Het prijzengeld in FIFA neemt wel steeds iets meer toe, stelt Koen Weijland, die kritisch kijkt naar de rol van ontwikkelaar EA bij het uitblijven van echt grote bedragen. ‘EA kan gemakkelijk zeggen: we stellen een miljoen beschikbaar aan de winnaar van bijvoorbeeld de eWorld Cup. Het is bizar hoeveel ze verdienen aan het spel. Dat is ook wel een veelgehoorde kritiek in het wereldje, dat EA een beetje zuinig is wat het prijzengeld betreft.’

In 2019 pakte EA alleen al met het verdienmodel achter het FIFA Ultimate Team een netto-omzet van 1,38 miljard dollar. Daar een miljoentje van afstaan om het WK onder e-sporters extra cachet te geven, moet dus wel lukken. Maar EA doet het niet. Waarom niet? Weijland kan alleen maar gissen. ‘Ze verdienen al genoeg aan het spel, dus een extra boost geven, is blijkbaar niet nodig.’

8. Kunnen we als Nederland in deze tak van voetbal wél wereldkampioen worden? 

Sterker, we hebben al een wereldkampioen. Andries Smit pakte in 2006, in Amsterdam, de wereldtitel. Hij is tot nu toe de enige, al staat op de Wikipedia-pagina van Weijland dat hij de WK-titel ook drie keer won; in 2010, 2011 en 2016. ‘Dat klopt niet,’ zegt Weijland. ‘Ik heb in die jaren bovenaan de online ranking gestaan, maar verder dan de halve finale ben ik op het WK helaas niet gekomen.’

Maar hebben we de mogelijke opvolger van Smit in de eDivisie rondlopen? Weijland: ‘We doen nog wel onder voor Duitsland, Frankrijk en Engeland. We zijn heel goed, maar op een of andere manier komen we op de echt grote toernooien niet ver genoeg. De landen die ik noemde, leveren wat meer echte topspelers af. Hoe dat komt? Misschien omdat er meer jongeren wonen. Wat je wel ziet, zeker in Engeland, is dat de echt goede jongens elkaar sterker willen maken, door veel tegen elkaar te spelen. In Nederland doen bepaalde jongens dat ook, maar is dat toch nog iets minder.’

De e-sporters kunnen zich voor de eWorld Cup (die in juli of augustus wordt gespeeld) plaatsen door punten te scoren voor de wereldranglijst. Dit kan door bijvoorbeeld de eDivisie te winnen, maar ook door het spelen van FUT Champions Cups, een soort grand slams (zoals in het tennis). Daarvan zijn er zes. De top-zestien per console plaatst zich uiteindelijk voor het virtuele WK. Hagebeuk deed in februari mee aan de FUT Champions Cup in Atlanta, waar hij in de groepsfase strandde. Nederlands beste speler op de Xbox sluit niet uit dat hij ooit een WK op zijn naam kan zetten. ‘Ik heb drie keer op het WK gestaan en drie keer verloor ik in de kwartfinales. Als ik dan zie wie er kampioen werd... Voor die jongen deed ik echt niet onder, dus ik heb wel het gevoel dat het op een goede dag zomaar kan gebeuren.’

Op 9 mei zijn overigens de volgende eDivisie Finals in AFAS Live, waar weer de nodige punten en het nodige geld bijeen gespeeld kan worden. Deze week begint het reguliere seizoen weer. Wij hebben in elk geval al een stuk minder vragen.