Luuk Koelman: 'Klagen én kopen, dat is wat consumenten doen'

Op TikTok is nogal wat te doen over een 3,29 euro kostende komkommer, ergens in een supermarkt net over de grens. De Duitser die het bordje met de prijs filmt, mompelt in ongeloof: ‘Is dit een grap of zo?’

Inflatie. We doen altijd alsof het ons zomaar overkomt. Vette pech, het is wat het is. Hooguit mopperen we wat, voordat we die komkommer tóch in ons karretje gooien. We leggen ons erbij neer, alsof er niets te kiezen valt.

Officieel zijn groenten zo duur vanwege de oorlog in Oekraïne. Zogenaamd omdat de gestegen energiekosten nu eenmaal overal in doorwerken. Daarmee insinuerend dat elke prijsstijging, waar dan ook, sowieso redelijk is. Maakt niet uit hoeveel procenten erbovenop worden gegooid. De oorlog in Oekraïne als de grote vrijbrief. De reden voor alles.

Nou, ik geloof er geen zak van. Het verleden leert ons dat supermarkten élke gelegenheid aangrijpen om de prijzen op te drijven, legitiem of niet. Of zijn we het ‘afronden naar boven’ bij de overstap van de gulden naar de euro alweer vergeten? Geen grootgrutter die daar in retrospectief met enige gêne op terugkijkt. Het geweten ontbreekt hen simpelweg.

En nu maakt de oorlog in Oekraïne groentes ook nog eens kleiner! Komkommers ter grootte van een flinke augurk (‘zelfs mijn lul is groter,’ hoorde ik een klant naast me mompelen) en ijsbergsla die je als een tennisbal in je hand kunt houden.

Maar weinig klanten trekken een grens. Ze zijn nu eenmaal gewend om elke week een komkommer te kopen. Blijkbaar is voor hele volksstammen een maaltijd zonder een groente die voor 97 procent uit water bestaat, simpelweg ondenkbaar. Dáárom kost een komkommer wat ie kost.

En die prijs stijgt verder, want als genoeg ‘klanten met geld te veel’ 3,29 euro overhebben voor een komkommer, zo redeneert de supermarkt, dan zal 3,49 ook wel lukken. En daarna 3,79 euro. Je kunt grootgrutters bijna geen ongelijk geven. Het is gewoon een kwestie van tijd. Als uiteindelijk voldoende klanten, al dan niet mopperend, ook een komkommer van 5 euro afrekenen, dan wordt dát de prijs.

Klagen én kopen, dat is wat consumenten doen. Niet begrijpend dat ze onderdeel zijn van het systeem – en het dus ook kunnen veranderen. Maar blijkbaar zit tussen al dat gemopper en het idee om dan maar géén komkommer meer te kopen, een gapend gat van besluiteloosheid. Zie jezelf eens wat meer als burger, in plaats van consument. Ik bedoel, als je in het stemhokje de boeren aan de macht kunt helpen, dan heb je toch ook invloed in de supermarkt?

Zo moeilijk is dat niet. Stijgende prijzen zijn gewoon het gevolg van menselijke keuzes. Plaats in gedachten achter elke prijs in de supermarkt een levensgroot vraagteken. Want het is de grootgrutter die jou vraagt: ‘Hé, die 5 euro die je daar hebt... mag ik die hebben? Krijg je er een komkommer voor terug.’ Een goede deal of niet? Jij beslist.