Leon Verdonschot: 'Hoezo kan er geen 0% btw op groente en fruit?

Beste staatssecretaris Van Rij van Financiën,

Heel erg ingewikkeld is het niet, zou je zeggen. Je hebt consumptiegoederen die aantoonbaar slecht zijn. Die moet je ontmoedigen.

Neem roken. Daar ga je aantoonbaar sneller van dood. Rot voor de roker. Voor wie dat niet genoeg redenen vindt om roken te ontmoedigen: rot voor de samenleving ook, want peperduur. Dus moet je roken duurder maken, zodat mensen sneller stoppen, en minder snel beginnen. Dat gaat dus ook gebeuren: een pakje sigaretten wordt opnieuw duurder, en kost vanaf nu gemiddeld 9 euro, en over een jaar gemiddeld een tientje. Je zou er bijna van gaan terugrekenen in guldens. Zou je dat doen: 22,04. Ruim een gulden per sigaret. Er zijn wel mensen die daar tegen protesteren, maar die zijn of zelf verslaafd (gemaakt), of praten de tabaksindustrie na, dus de duivel. In Australië kost een pakje sigaretten 25 dollar, en dat is het voorbeeld van het kabinet. Volkomen terecht, want het doel om het aantal rokers fors terug te brengen via de prijs van sigaretten is daar geslaagd.

Er zijn ook consumptiegoederen die aantoonbaar goed voor je zijn. Die moet je aanmoedigen. Neem groenten en fruit. Zijn gezond en je wordt er niet dik van (dat is namelijk eveneens ongezond). Dat aanmoedigen betekent bijvoorbeeld dat je de btw erop naar 0 procent moet brengen. In veel andere Europese landen is dat al lang gebruikelijk: in Spanje geldt bijvoorbeeld een nultarief op fruit, peulvruchten, groenten, granen en knollen. Al eens een Spanjaard goed bekeken? Altijd vrolijk, die lui. Ik bedoel maar. Komt misschien ook omdat ze in Spanje niet verzanden in flauwe, oneindige, zinloze vorm-discussies over de vraag of appelmoes dan ook fruit is. Je kunt ook gewoon ‘onbewerkt’ hanteren als definitie.

Boodschappen zijn de laatste jaren veel duurder geworden en gezondere producten stegen veel meer in prijs dan ongezonde. Dat betekent dat mensen met weinig geld hun boodschappen al nauwelijks kunnen betalen, en gezonde boodschappen al helemaal niet. Dus kopen ze ongezonde, want die zijn goedkoper. En dus worden ze zelf ook ongezond, en bovendien dik, en dan kunnen neo-liberalen weer zeggen dat ze dat zelf schuld zijn, want ‘eigen verantwoordelijkheid’.

U heeft nu een onderzoek laten uitvoeren naar dat 0-tarief voor groenten en fruit. De conclusie is dat het niet gaat meevallen. Het is een nogal Nederlands onderzoeksrapport geworden: procedures boven alles. Is schillen bewerken? En snijden dan? En invriezen? En koken? En zo ja, welk categorieën moeten er dan allemaal komen, en kan de Belastingdienst dat wel aan met hun software, of krijgen we dan nóg een toeslagenaffaire, maar dan op de fruitafdeling? Op pagina 4 las ik al: ‘De belastingdienst ziet bij alle varianten forse risico’s met betrekking tot de uitvoering en handhaving.’ Dan weet je eigenlijk genoeg. Een land gezonder maken gaat niet door omdat het parlement of de bevolking er tegen is, maar vanwege ‘computer says no’.

Het effect zal ook gering zijn, is een aanname van het rapport. De belangrijkste reden: ‘De doorvertaling naar een prijsdaling’ is ‘niet gegarandeerd’. Wel een lagere BTW, toch geen lagere prijs. Je zou die garantie natuurlijk kunnen afdwingen door de aanbieders te verplichten ’m door te rekenen. Als de software dat aan kan.

Wat dan wel te doen? Het rapport stelt voor: ‘Belastingen op ongezond voedsel (suikertaks).’ Wonderlijk toch: de negatieve prikkel kan kennelijk wel, de positieve niet. Zo ergerniswekkend; een mens zou er bijna een sigaret van opsteken.