Bart Nijman: 'Alleen Mark Rutte beslist over het politieke lot van Mark Rutte'

Alleen Mark Rutte beslist over het politieke lot van Mark Rutte en aldus was het Mark Rutte zelf die volledig onverwacht de aankondiging deed dat hij na de val van zijn vierde kabinet niet meer beschikbaar is als VVD-lijsttrekker, en de politiek zal verlaten.

De opluchting over zijn aftocht moet nog indalen, thans hangt er een verdwaasde waas over het land. De man die zichzelf voor het leven leek te hebben benoemd, heeft plotseling besloten dat hij ons niet meer nodig heeft? Pardon?

De meeste oppositieleden, jarenlang getraind om precies het tegenovergestelde te vinden als de premier, zijn plots lovend over de man die hen zo lang van informatie verstoken heeft gehouden, die loog wanneer het nodig was en zijn sms-inbox leeg kieperde wanneer het moest.

De media, jarenlang onmachtig om hem op zijn machiavellistische merites te beoordelen, storten zich op haastige hagiografieën vol loftuitingen over het leiderschap van de man en zijn Saab, zijn appeltje, zijn tasje en zijn fiets, en niet te vergeten de joviaal grijnzende gebaren waarmee zijn beperkte lexicon gepaard ging: ‘Gaaf. Leuk. Daar ga ik niks over zeggen. Daar heb ik geen actieve herinnering aan.’

MH17, de Turkse coup en de reuring die dat in Nederland gaf, corona en de oorlog in Oekraïne kwamen allemaal op de juiste momenten om Rutte in het zadel te houden. Zelfs het toeslagenschandaal, ontstaan onder zijn verantwoordelijkheid, wist hij om te buigen in een excuus om aan te blijven, opdat hij vond dat hij – die nooit écht diepe verantwoordelijkheid erkende – de enige aangewezen persoon was om het op te lossen. Het lukte hem niet, maar ‘we’ tuinden er toch weer in.

Als jongeman heeft Rutte ooit besloten dat premier worden de gaafste baan van Nederland is en daarna heeft hij alles in het werk gesteld om het te worden. Zijn unieke talent is dat hij de VVD, de media en het volk ervan heeft overtuigd om hem te steunen in zijn streven – allemaal figureerden we dertien lange jaren in dienst van zijn droombaan. Rutte runde Nederland als een BV, maar de overheid is geen bedrijf – het zou een dienstverlener voor de burgers moeten zijn.

De manier waarop hij zijn eigen partij niet eens informeerde over zijn vertrek, bewijst dat Rutte helemaal geen goede leider was. Binnen de ideologisch kaalgeslagen VVD is een containerbrand uitgebroken, die zichtbaar uitsloeg toen hoofd voorlichting Kees Berghuis een iets te kritische burgerjournalist op straat belaagde.

Dik dertien jaar is Mark Rutte premier geweest en we kennen hem nog steeds niet. Misschien is dat wel waarom er zoveel stockholmsyndroom uit de slijmerige grafteksten sijpelt: we worstelen allemaal nog met de ‘waarom’-vraag over de motieven van de man die Nederland zo lang gegijzeld heeft gehouden.