Bart Nijman: 'Nederland verkeert in een diepe staat van impasse'

Impasse. Dat is het woord waar je heel Nederland mee kunt duiden op dit moment. Het land verkeert in een diepe staat van impasse. De politieke situatie? Een impasse. De huizenbouw en woningmarkt? Een impasse. Migratie en asielopvang? Een impasse. Het hele land, één grote grauwe grijze impasse.

Zelfs Ajax, vrij recent nog bijna finalist in de Champions League, verkeert in een impasse. Ze zouden moeten overwegen Marc Overmars terug te halen, die na zijn gedwongen vertrek wegens seksueel getint wangedrag bij een of ander onbeduidend clubje in België liet zien dat zijn talent als technisch directeur in ieder geval niet geleden heeft onder zijn zeer publieke (zelf-) vernedering. Maar ja, zomaar iemand terughalen die de krappe morele kaders van de moderne maatschappij heeft overschreden, dat is wellicht te pragmatisch gedacht.

Pragmatisme, dat is niet iets waar je Nederland momenteel mee associeert. Bij de nationale staat van verlammende impasse is onwil een belangrijk motief, evenals wantrouwen. Er is grote onwil om een regering te vormen waarin de grootste partij van Geert Wilders de kar trekt, ondanks een verkiezingsuitslag die enorm voorsorteert op een PVV-coalitie, een wens die ogenschijnlijk wordt opgestuwd door de constante klim in de peilingen die Wilders sindsdien doormaakt. Wantrouwen jegens Wilders, maar ook onderling wantrouwen tussen VVD, NSC en BBB belemmert een formatie.

De nieuwe informateur, Kim Putters, moet de impasse doorbreken. Maar die zit in trage colonne koffie te leuten met sociale wetenschappers en politieke fossielen. Pragmatisme-ontwijkend gedrag, zou je kunnen zeggen, want sociale wetenschappen gedijen beter bij het bestuderen van impasses dan bij het inkleuren van impromptu oplossingen.

Onderwijl zitten we opgescheept met een demissionair kabinet. Demissionair is een politieke term voor impasse. De ene na de andere bewindspersoon heeft z’n biezen al gepakt om andere baantjes te gaan vervullen. Mark Rutte is bezig om NAVO-baas te worden – zelfs de demissionaire premierspositie dreigt nu in een impasse te geraken. Vice-premier Wopke Hoekstra heeft immers al een nieuwe baan, die is naar Brussel vertrokken, waar hij de vleesgeworden impasse in het Europese klimaatbeleid is. Vicepremier Sigrid Kaag heeft ook al een nieuwe baan, die wil de humanitaire impasse in Gaza doorbreken omdat, om Frans Timmermans te parafraseren, onoplosbare problemen de beste politieke problemen zijn: die kun je lekker lang koesteren.

Dat is een beetje de teneur: de impasses worden gekoesterd. Asieldompteur Eric van der Burg lijkt krachtiger als hij zich beklaagt over een tekort aan opvangplekken, dan wanneer hij een impromptu pragmatisme zou ontwikkelen om de instroom te stelpen. Het klimaatbeleid belemmert wegen- en woningbouw, maar in die impasse wordt een indruk gewekt dat de planeet onderwijl tenminste niet verder opwarmt.

Stilstand is vooruitgang. Niet te veel bewegen signaleert politieke daadkracht. En impasses zijn de nieuwe pragmatiek.