Poetin stuurt pubers die tegen de oorlog zijn naar strafkamp

In Rusland werd 2024 uitgeroepen tot het jaar van het gezin. De overheid creëerde een speciale website dat opent met een citaat van Vladimir Poetin: ‘Het gezin is niet alleen het fundament van de staat en de maatschappij, het is een spiritueel fenomeen en de basis voor onze moraliteit.’ Door het hele land vinden evenementen plaats die het gezin en in het bijzonder kinderen in het zonnetje zetten.

De realiteit is helaas minder rooskleurig. Vanaf 14 jaar kunnen Russische kinderen worden veroordeeld door de rechtbank. Van taak- of leerstraffen is geen sprake. Speciaal voor de leeftijdsgroep tot 18 jaar bestaan er in Rusland dertien strafkampen.

Voor de invasie van Oekraïne waren minderjarige politieke gevangenen eerder een uitzondering. In 2017 verhitte in Moskou de ‘zaak van de nieuwe grootsheid’ de gemoederen. Een groep jongeren werd in de val gelokt door ‘Centrum E’ – de extremisme-afdeling van de geheime dienst FSB. Tijdens ontmoetingen bij verschillende McDonald’s-filialen in de hoofdstad zouden de tieners plannen hebben besproken voor een staatsgreep. Agenten van ‘Centrum E’ deden zich voor als medestrijders en boden een speciale training aan. Anna Pavlikova was de jongste van de groep. Ze was 17 jaar toen ze werd gearresteerd. Na een half jaar gevangenis tijdens het vooronderzoek werd ze veroordeeld tot huisarrest. Ze kwam er uiteindelijk vanaf met een voorwaardelijke straf.

Drie jaar later werden de duimschroeven voor de Russische jeugd verder aangedraaid. In het zuiden van Siberië werd door de regionale FSB de ‘zaak van de pubers van Kansk’ gecreëerd. Geheim agenten arresteerden de destijds 15-jarige scholier Nikita Oevarov wegens het ‘voorbereiden van een terroristische aanslag’.

Samen met twee leeftijdgenoten zou hij van plan zijn geweest het plaatselijke FSB-gebouw na te bouwen en op te blazen in het computerspel Minecraft. De speurneuzen van de geheime dienst vonden zelfs een opname waarin de tiener met klasgenoten flessen kapotgooide tegen een muur.

Nikita werd tot vijf jaar heropvoedingskamp veroordeeld. Zijn moeder Anna verklaarde destijds over de reden voor de zaak: ‘Die agenten wilden laten zien dat ze belangrijk zijn en de statistieken oppoetsen. Ze wilden laten zien dat ze door hun inzet een terroristische daad in de stad Kansk hadden kunnen voorkomen. Stelt u zich eens voor wat dat voor hen betekende: promotie, een verhoging in rang...’

Nikita werd aan het begin van dit jaar overgeplaatst van een jeugdkolonie naar een kamp voor volwassenen. In tegenstelling tot andere 18-jarigen mocht hij niet eerst naar een zogenaamde overgangszone met leeftijdsgenoten. Als ‘terrorist’ werd hij direct bij de volwassenen geplaatst. Hij deelt nu een ruimte in een barak met vijftien andere gedetineerden. In zijn correspondentie liet Nikita weten dat hij vooral zijn familie, vrienden en zijn favoriete muziek mist. Ondanks alle misère blijft hij strijdvaardig. ‘Ik geef de moed niet op. Ik krijg veel steun van allerlei mensen. Ik hoop dat er snel een einde komt aan het dictatoriale regime,’ aldus de tiener in een van zijn brieven.

Nikita ontvangt ook boeken van sympathisanten. Als alles meezit, mag hij het kamp op 19 maart 2026 verlaten. Gemeten aan de huidige toestanden kwam de jonge Siberiër nog redelijk terecht. Hij kon in het kamp voor minderjarigen naar school gaan en mocht er zelfs eindexamen doen. Fysiek geweld had hij er niet beleefd.

In 2022 – na de invasie van Oekraïne – werd de situatie werkelijk schrijnend. De ene na de andere wet met draconische straffen werd aangenomen door de jaknikkers in het Russische parlement. De kernbegrippen waren ‘in diskrediet brengen van het leger’, ‘terrorisme’ en ‘hoogverraad’. Geheime diensten en justitie kregen de vrije hand in het opsporen en veroordelen van alle Russen die ook maar een woord van kritiek over de oorlog of het regime uitten.

Onder tegenstanders van de militaire agressie zijn vooral scholieren en studenten. Door vernielingen aan de spoorwegen wordt wanhopig geprobeerd de oorlogslogistiek te saboteren. Ook zijn er pubers die op klaarlichte dag brand stichten in overheidsgebouwen.

Natuurlijk bieden de nieuwe wetten volop ruimte voor anonieme aangiftes en volslagen willekeurige arrestaties. Wie genoeg heeft van een vervelende klasgenoot, leerling of buurjongen hoeft enkel nog maar een berichtje aan politie of geheime dienst te sturen. Een reactie volgt onmiddellijk en onverbiddelijk.

Jegor Balazejkin: ‘Is die oorlog écht nodig?’

In februari 2023, een jaar na het begin van de Russische invasie, werd de 16-jarige Jegor opgepakt in het stadje Kirovsk in het district Leningrad. De scholier werd gearresteerd nadat hij een fles met een brandende vloeistof naar een bureau voor dienstkeuring had gegooid. Tijdens zijn verhoor bekende hij een eerdere – eveneens mislukte – poging tot brandstichting bij een militair wervingskantoor in Sint-Petersburg.

Voor zijn veroordeling op 29 december 2023 las de openbare aanklager de getuigenis van een van de agenten voor: ‘Toen ik Balazejkin naar het bureau voor militaire keuring bracht, vroeg ik hem waarom hij brand probeerde te stichten. Hij vertelde me dat zijn oom tijdens de ‘speciale militaire operatie’ was gesneuveld. Daardoor had hij een sterk negatieve houding tegen de operatie ontwikkeld. Hij wilde voorkomen dat anderen het lot van zijn oom zouden delen.’

Jegor zit inmiddels meer dan een jaar in gevangenis nummer 5 in Sint-Petersburg, in de volksmond Arsenalka genoemd. Zijn moeder Tatjana was als enige ouder van een minderjarige politieke gevangene bereid vrijuit te praten.

Hoe gaat het met Jegor?
‘We hebben hem vandaag kunnen bezoeken. Hij is moe van het afwachten in vooronderzoek. Hij zit er nu al meer dan een jaar. Hij mag niet werken, niet studeren. Dag en nacht zit hij in een kleine cel. Twee uur per dag mag hij naar buiten. Naar buiten wil zeggen dat er op het dak van de gevangenis een ruimte – net zo groot als de cel – is die van boven van tralies is voorzien. Het aantal gevangenen is enorm toegenomen, niemand weet waarom, haha. Vorig jaar zat hij met drie anderen in de cel, nu zijn het er al zes. Zelf wil Jegor naar het kamp. Daar kan hij in ieder geval werken en studeren en eindelijk iets doen.’

Hoe verliep zijn arrestatie?
‘Hij werd op 28 februari om 21.52 uur gearresteerd. Hij stond te wachten op de bus nadat hij een fles had gegooid naar een militair keuringsbureau in Kirovsk. Toen hij een politieauto zag met sirene liep hij zelf naar ze toe. Ze stopten en vroegen: “Heb jij die fles gegooid?” Hij antwoordde: “Ja, omdat ik tegen de oorlog ben.” Ze deden hem handboeien om en namen hem mee. Hij wilde zich niet verstoppen en besloot dat hij moest zeggen dat hij dat had gedaan.’

Werd er fysiek geweld gebruikt tegen hem?
‘Hij had zelf al alles verteld wat ze wilden weten. Hij zei wat voor vloeistof hij in de fles had gegoten, hoe hij had gegooid.’

Is er een huiszoeking geweest?
‘Jazeker. We wonen in een alleenstaand huis. Ze kwamen en vroegen direct waar we diesel bewaren. We lieten ze de schuur zien. Daar stond alles. Daar namen ze twee kleine jerrycans mee. Daarna bekeken ze de boekenkast. Ze zochten kennelijk verboden literatuur, maar konden niets vinden. Maar het ging allemaal vrij rustig.’

Jegor noemde een gesneuvelde oom die als vrijwilliger naar het front zou zijn gegaan en daar sneuvelde. Wat voor rol speelde die oom in zijn leven?
‘Hij doelde op Dmitri, de oudste broer van mijn man. Die ging als vrijwilliger naar het front en sneuvelde er na twee maanden. Zijn dood speelde kennelijk een cruciale rol bij de beslissing van Jegor om brand te willen stichten bij het bureau voor militaire keuring. Als je het nieuws bekijkt, weet je dat het verschrikkelijk is, dat het verkeerd is, maar het is ver weg. Als je hoort van de dood van een familielid komt de oorlog bij je thuis. Zulke momenten ondervinden momenteel een heleboel mensen in Oekraïne en Rusland. Jegor wilde daarna niet langer zwijgen.’

Maar Dmitri ondersteunde de Russische invasie en Jegor aanvankelijk ook?
‘De eerste drie dagen wel. Iedereen dacht aanvankelijk echt dat het een speciale militaire operatie was. Dat tanks zich positioneerden aan de grens en ons daar zouden beschermen. Toen we begrepen dat het geen speciale operatie was en er aan beide zijden zeer veel slachtoffers vielen, zei Jegor dadelijk: “Nee, ik ben daar tegen. Zo gaan speciale operaties niet en ik wil daar geen medeschuld aan hebben.” Of Dmitri de oorlog ondersteunde? Ja, waarschijnlijk wel. Maar we hadden geen contact met hem terwijl hij daar aan het front was.’

Is uw mening over de oorlog veranderd na de arrestatie van Jegor?
‘Onze mening was al veel eerder veranderd, nog voor de dood van Dmitri zelfs. Zodra we het nieuws meekregen over gebombardeerde colonnes en over verwoeste woonhuizen begonnen we te twijfelen. De dood van Dmitri was de druppel. De arrestatie van Jegor deed het vat overlopen.’

Hoe reageren mensen in uw omgeving op de oorlog?
‘Het grootste deel van onze familie woont in Kazachstan. Ze zijn allemaal felle voorstanders van de oorlog. Het contact met hen hebben we verbroken. Binnen onze vriendenkring in Kirovsk en Sint-Petersburg waren er drie die voorstander waren, echte Z-patriotten. Ook met hen gaan we niet meer om. De rest van onze vrienden en kennissen staan er kritisch tegenover. Maar als je daarbuiten kijkt, bijvoorbeeld in de winkel of waar dan ook, dan merk je dat de meesten net doen alsof het ze niets aangaat. We zijn hier om worst te kopen en dat was het. Ze willen niets weten over de oorlog.’

Wat waren Jegors beroepsplannen?
‘Hij had moeite met wis- en natuurkunde, maar deed wel zijn uiterste best. Hij is gek op geschiedenis, maatschappijleer, talen en literatuur. Hij werd gearresteerd toen hij in de tiende klas zat en eigenlijk alleen maar tienen voor die vakken had. Omdat hij zo leergierig was, werd hij toegelaten op een zeer goed gymnasium gespecialiseerd in talen in Sint-Petersburg. Eerst wilde hij diplomaat worden. Ik zei hem dat ze ’m toch nooit tot in de hoge regionen van de diplomatie zouden toelaten en hij dan waarschijnlijk ergens terecht zou komen om dossiers te ordenen. Dat wilde hij niet. Toen bedacht hij dat stedenbouwkunde een mooie studie zou zijn. Dat was iets wat hem heel erg interesseerde. Op die manier dacht hij iets te kunnen doen voor zijn medemens, door het ontwikkelen van een comfortabele woonomgeving.’

Heeft hij in de gevangenis de mogelijkheid te studeren voor school?
‘Nee, heel zelden wordt er les gegeven. Dan komt een leraar die alle leerlingen van een bepaalde klas bijeenroept. Het afgelopen halve jaar was er vijf uur wiskunde, een paar lessen aardrijkskunde en Russisch. Wel hebben we hem leerboeken door kunnen geven, om Frans te leren. Maar dat is meer zelfstudie. Hij mist de helft van de tiende en de hele elfde klas. Ons werd verteld dat hij na het hoger beroep naar een kamp voor minderjarigen in Archangelsk zal gaan. Ook daar zal het niet veel beter zijn. Misschien dat het daarna in het kamp voor volwassenen beter wordt. Een beroepsopleiding is misschien mogelijk. Een universitaire opleiding op afstand zal met zijn veroordeling als terrorist moeilijk worden.’

Wat doet hij de hele dag in de cel?
‘De staatstelevisie staat aan, maar hij wordt er helemaal gek van. Onlangs waren ze bestraft en werd de televisie uitgeschakeld. Dat was een hele opluchting voor hem. Maar op de tv wordt natuurlijk alleen verteld wat de massa’s mogen weten. Toen we hem vertelden over de opstand van warlord Prigozjin wilde hij ons eerst niet geloven.’

En verder is er niets te doen?
‘Tijdens die twee uur op het dak doet hij een beetje aan sport. Maar er is echt weinig ruimte. In de zomer mogen ze weleens voetballen. Dan is er een speciaal veldje waar ze naartoe mogen. Maar dat is alleen als de kinderen zich goed gedragen.’

Met wat voor mensen zit hij in de cel?
‘Jegor zit op de afdeling minderjarige gevangenen. Dus er zitten alleen maar jongens tot 18 jaar bij hem in de cel. Omdat hij een terrorist is, zijn de anderen ook jongens die voor zware vergrijpen zitten, moordenaars en verkrachters.’

Jongens getatoeëerd met hakenkruizen?
‘Nee, een hakenkruis betekent voor de gevangenisleiding ideologie. Ze proberen in elke cel maar één politieke gevangene te laten. Er zitten in de Arsenalka nog veel jongere kinderen dan Jegor. Voor sabotage aan de spoorwegen. Ze zouden schakelkasten in brand hebben gestoken. Daar mag Jegor niet mee in de cel. Dat is natuurlijk veel te gevaarlijk. Met zijn tweeën of drieën zouden ze de anderen in politieke zin kunnen gaan beïnvloeden.’

En wie zijn die anderen dan?
‘Dat zijn verkrachters, moordenaars en drugsdealers. De politieke gevangenen zijn intelligent. Ze gingen naar een goede school. Die anderen zijn vaak vreselijk dom. Sommigen kunnen niet eens lezen en schrijven. Jegor zat bij een zigeunerjongen die hij heeft helpen leren lezen en schrijven. Nu zit er weer een Oezbeek bij hem die geen Russisch spreekt. Die onderwijst hij een beetje.’

Dan heeft hij in ieder geval wat te doen...
‘Ja, dat wel. Maar het probleem is dat die jongens niet alleen niet kunnen lezen en schrijven. Ook elementaire hygiëne zoals tandenpoetsen en wassen is hen volkomen onbekend.’

Hoe is de houding van de bewaarders?
‘We hebben vandaag met de directeur van de gevangenis kunnen praten. Hij zei: “Het is idioot wat er gebeurt. We hebben hier nog nooit zoveel kinderen gehad. Bij ons in de gevangenis zitten inmiddels meer minderjarigen dan in het jeugdkamp in Archangelsk.” Ik antwoordde: “Wat had u dan gedacht?” De afgelopen jaren is de repressie enorm gestegen. De situatie in de gevangenissen is een weerspiegeling van onze huidige maatschappij.’

‘Jegor heeft een immuunziekte die is verergerd door het langdurige verblijf in de gevangenis’

Bent u van plan in hoger beroep te gaan?
‘We koesteren geen enkele hoop, opdat de teleurstelling achteraf niet te zwaar zal zijn. Hoger beroep is toegestaan, dus gaan we dat doen. De openbaar aanklager eiste zes jaar, die zijn het geworden, dus meer dan dat kan het in ieder geval niet worden. We hebben contact met een commissie van de VN. Jegor heeft een immuunziekte die is verergerd door het langdurige verblijf in de gevangenis.’

Wat heeft hij precies?
‘Een immuunziekte die bij verwaarlozing kan leiden tot levercirrose. Gedurende acht jaar hebben we ervoor kunnen zorgen dat de toestand stabiel bleef, maar na een jaar in de gevangenis is de ziekte enorm voortgeschreden. Daardoor geldt hij nu ook officieel als gehandicapt. Een commissie heeft dat eerst afgewezen, maar we hebben het uiteindelijk voor elkaar gekregen. Het is een ziekte waarbij een normale griep dodelijk kan zijn.’

Leidt dat misschien tot strafvermindering?
‘Twee of drie maanden misschien. Maar op een totaal van vijf jaar is dat natuurlijk niets. Voorwaardelijk zal het ondanks zijn erkende handicap niet worden. Hij is immers een gevaarlijke crimineel.’

Vlak voor het voorlezen van het oordeel mocht Jegor een laatste verklaring geven tegenover de militaire rechtbank. Hij zei: ‘Ik vraag hier niet om een excuus voor mezelf, ik heb niemand om me tegenover te verantwoorden. Ik rechtvaardig me alleen voor mijn eigen ziel. Mijn geweten oordeelt over mij... Schuldig is de regering van mijn land die denkt dat ze zomaar even nationale grenzen kunnen verplaatsen, van kleine volkeren één groot volk kunnen maken... Over de noodzaak van een oorlog tegen een ander land om dat te denazificeren. Bij ons is elke tweede gevangene – onafhankelijk van welke misdaad hij heeft begaan – vol getatoeëerd met hakenkruizen. Die nazi-ideologie is het enige dat ze hebben, ze weten alles over Hitler, zwarte zonnen, de Tweede Wereldoorlog. Ze zijn bereid voor het Berlijn van 1945 te sterven. En met zulke problemen gaat mijn land naar een buurland om het van nazi’s te bevrijden? Lev Tolstoj zei over de Russisch-Japanse oorlog: “Er kan slechts één reden zijn voor het voortzetten van een oorlog, namelijk dat ze eens begonnen is.” En daarom zou ik willen dat alle mensen die hier vandaag aanwezig zijn diep hun in hart kijken en zich afvragen: is die oorlog écht nodig?’

Kevin Lick: ‘Als ze zeggen dat ik me heb opgehangen, dan hebben ze me waarschijnlijk vermoord’

Kevin werd geboren en groeide op in Montabaur in het westen van Duitsland. Hij emigreerde op 12-jarige leeftijd met zijn moeder Viktoria naar haar geboortestad Majkop in het zuiden van Rusland. Vijf jaar later besloot ze weer terug te keren naar Duitsland. Om Rusland te mogen verlaten, was het nodig een stempel te laten zetten in het paspoort van haar inmiddels 17-jarige zoon als bewijs dat hij niet voor militaire dienst in aanmerking kwam. Op het keuringsbureau kwam het tot een conflict tussen Viktoria en enkele medewerkers. Ze werd veroordeeld tot tien dagen cel.

Na haar vrijlating besloten moeder en zoon zonder stempel te proberen naar Duitsland terug te gaan. Op de luchthaven van Sotsji werd Kevin met veel bombarie gearresteerd door agenten van de geheime dienst. De tiener zou hebben gespioneerd voor het Oekraïense leger. In een rechtszaak achter gesloten deuren werd hij in december 2023 veroordeeld tot vier jaar kampstraf wegens hoogverraad.

Onder voorwaarde dat er niet over het proces en een aantal andere zaken zou worden gesproken, wilde Viktoria over haar zoon te vertellen.

Hoe gaat het met Kevin?
‘Ik heb hem afgelopen donderdag bezocht. Hij maakt zich vreselijk zorgen dat hij niet naar school kan. Uiteindelijk heeft hij niet eens de tiende klas af kunnen maken. En hij wil juist zo graag leren. Hij is heel getalenteerd. Hij zit nu al meer dan een jaar in de gevangenis. In een cel met volwassen gedetineerden.’

Hoeveel mensen zitten bij er hem in de cel?
‘Met hem meegeteld zes personen. Hij is de enige politieke gevangene. De anderen zitten voor oplichting en drugshandel. Er zijn nu gelukkig geen moordenaars meer bij. Daarvoor was er een stel dat zat voor een dubbele moord. Ze sloegen hem twee dagen lang bont en blauw. Hij werd regelrecht gefolterd.’

In opdracht van de gevangenisdirectie?
‘Dat weet ik niet. De cel wordt voortdurend gefilmd, maar niemand van de bewakers kwam hem te hulp.’

Vinden dat soort dingen nu nog plaats?
‘Nu is het rustiger. Enkele media hebben over hem geschreven. En de Duitse ambassade is op de hoogte.’

Wat doet hij de hele dag?
‘Hij zit in zijn cel en kijkt naar buiten. En hij leest. Alleen in het Duits mag hij niet lezen, dat is verboden. Zelfs de bijbel in het Duits mocht hij niet krijgen.’

Kan de Duitse diplomatie iets voor hem doen?
‘Ze doen hun uiterste best. Ze proberen voortdurend een bezoek in de gevangenis te regelen, maar dat wordt geweigerd. Kevin heeft een brief ontvangen van de consul. In de gevangenis hebben ze die brief heel lang vastgehouden en nu pas aan hem doorgegeven. Dat was op vrijdag, dus hij heeft me nog niet kunnen vertellen wat erin staat.’

Hoe was uw eigen verblijf in de cel?
‘Dat was van 10 tot 20 februari 2023. Ik zat samen met een paar junkies. Het was vreselijk.’

Waarom moest u naar de gevangenis?
‘Ik gedraag me altijd correct en houd me aan de wet. Dus voor ons vertrek naar Duitsland gingen we met zijn paspoort naar het bureau voor militaire keuring. We wilden Kevin officieel van de lijst van dienstplichtigen halen en een stempel laten zetten in zijn paspoort. Hij heeft een oogoperatie gehad. Hij ziet veel te slecht om goedgekeurd te worden. Maar die stempel wilden ze niet in zijn paspoort zetten. Ik zei: “Jullie moeten volgens de wet een stempel zetten.” Dat weigerden ze. De volgende dag kreeg ik een telefoontje. Ze riepen me op nog eens alleen naar het bureau te komen. Daar lokten ze een conflict uit en riepen de politie erbij. Op het politiebureau werd ik direct berecht. Ik kreeg tien dagen gevangenisstraf. Onze vliegtickets waren voor 18 februari. Nadat ik vrijkwam, waren ze niet meer geldig. Ze wilden niet dat we vertrokken, maar ik kocht nieuwe voor 22 februari. Voor onze vlucht werd Kevin dus gearresteerd.’

Hoe verliep de arrestatie?
‘Dat was in Sotsji. We werden benaderd door agenten van de geheime dienst. Ze zeiden: “Lick, Kevin Viktorovitsj, u bent gearresteerd wegens hoogverraad.”’

En er was een huiszoeking?
‘Ze hadden alles overhoopgehaald. Computer en telefoon waren geconfisqueerd. Onze paspoorten werden afgepakt, ook de Duitse.’

Het lijkt erop alsof u iemand in de weg liep...
‘Dat denk ik niet. Ik ben maar gewoon een moeder. Ik waste, kookte en hield het huis schoon. En ik voedde mijn zoon op. Ik heb me nooit met politiek beziggehouden. Nergens aan mee gedaan. Ik was vooral thuis. Ik denk niet dat iemand zich voor mij interesseerde.’

Misschien was er jaloezie op school vanwege de goede prestaties van Kevin?
‘Dat denk ik niet. Op school en op straat werd hij uitgescholden voor fascist, maar de kinderen in zijn klas deden normaal tegen hem. Het was een heel leuke klas.’

Kunt u uw zoon beschrijven?
‘Hij was geen probleemkind. Hij is intelligent en zeer ontwikkeld. Hij leert graag. Zijn lievelingsvakken zijn scheikunde, biologie, ecologie, geschiedenis en literatuur.’

In 2017 was de repressie al in volle gang in Rusland. Waarom besloot u desondanks toen te emigreren naar uw geboorteland?
‘Ik heb me nooit geïnteresseerd voor politiek. Ik heb nooit iets gehoord over repressie. Ik was gewoon mama.’

Was er een groot verschil tussen het leven in Montabaur en Majkop?
‘Ik ging werken in Majkop en Kevin ging naar school. Het leven ging zijn gewone gangetje, ik leefde gewoon mijn leven. Ik ben iemand die zich altijd aan de wet houdt. Daarom heb ik zowel in Duitsland als Rusland nog nooit problemen gehad.’

Ik bedoel eigenlijk het verschil in het leven van alledag...
‘Nu analyseer ik de situatie na alles wat er gebeurd is, maar daarvoor dacht ik daar gewoon niet over na. Ook niet over het leven van alledag.’

Wat vond Kevin van uw beslissing om naar Rusland te emigreren?
‘We hebben erover gepraat. Hij zei: “Oké, voor mij is het belangrijkst dat de school dichtbij is en ik vrienden kan vinden.”’

En Russisch sprak hij toen al?
‘Heel slecht. Zelfs elementaire woorden kende hij toen nog niet.’

‘Kevin is absoluut geen ruziezoeker. Hij is heel slim. Hij pakt alles snel op. Hij was goed op school’

De meeste Russen staan negatief tegenover buitenlanders. Vooral Duitsers moeten het vanwege de Tweede Wereldoorlog nog steeds ontgelden. U was niet bevreesd voor dat probleem?
‘Ik ben opgegroeid in de Sovjettijd. Onze klas was als één grote familie. Iedereen was altijd vriendelijk tegen elkaar. En mijn zoon is absoluut geen ruziezoeker. Hij is heel slim. Hij pakt alles snel op. Hij was goed op school. Daarom dacht ik dat het hem zou lukken snel te integreren. En dat lukte ook. Hij werd de beste van de klas. Hij heeft veertien leerlingencompetities gewonnen. Zoveel heeft geen enkel kind dat vanaf zijn geboorte in Rusland was, ooit gewonnen. Mijn zoon is buitenlander, maar hij heeft binnen korte tijd heel veel bereikt.’

Dat leidde waarschijnlijk tot jaloezie?
‘Dat deed het inderdaad. Toen hij in 2022 een nationale competitie voor de Duitse taal in Moskou had gewonnen, feliciteerde niemand hem in Majkop. Geen enkele klasgenoot, geen enkele leraar. Dat was voor Kevin een grote teleurstelling. Hij won ook een scholencompetitie van ons district waaraan een geldprijs van 200.000 roebel (2000 euro, red.) was verbonden. Dat was veel geld. Natuurlijk was er daarom jaloezie.’

Hij stond ook in de krant?
‘Ja, er waren drie jongens uit ons district die de nationale scholencompetitie in Moskou hadden gewonnen. Een in het vak economie, een in biologie en Kevin die in het vak Duits de beste was. Ze waren uitgenodigd door Tsjernyschenko, de plaatsvervanger van Poetin. Hij kwam vanuit de hoofdstad om die jongens te feliciteren. Onder hen was mijn Kevin. Er stond een foto in de krant van Tsjernyschenko die hem de hand schudt.’

Praatte u echt nooit met Kevin over politiek?
‘Ik was in de eerste en laatste plaats mama. Ik deed alles om ervoor te zorgen dat mijn zoon goed verzorgd was, dat hij goed kon leren. Dat was alles wat me interesseerde. Dat was waarschijnlijk fout. Zoals mijn zoon zei in de rechtszaal: “Ik ben geen politiek persoon, maar ik interesseer me voor politiek. Politiek is nauw verbonden met de economie, met de ecologie. Het is niet mogelijk in deze wereld te leven en je niet te interesseren voor politiek. Zelfs Aristoteles heeft gezegd dat de mens een politiek wezen is.” Dat zei hij voor de rechtbank. Maar dat heeft niemand gehoord, omdat de rechtszaak tegen hem achter gesloten deuren wordt gevoerd, bij het hoger gerechtshof. Er worden geen opnames gemaakt, er zijn geen reporters. Volgende week is het hoger beroep. Medewerkers van de Duitse ambassade wilden erheen, maar ook dat werd geweigerd.’

Wilt u misschien toch nog iets over de zaak vertellen?
‘Ik heb ondertekend dat ik niemand iets over de rechtszaak vertel. Zodra ik dat wel doe, moet ik de gevangenis in. En dan heeft Kevin niemand die hem voedselpakketten kan brengen en voor hem kan zorgen. Hij is altijd bang dat er met mij iets gebeurt. En ik ben bang dat hem iets overkomt. Hij zei me: “Mama, als ze je vertellen dat ik me heb opgehangen, dan hebben ze me waarschijnlijk vermoord.”’