Poetins liefjes: de geheime relaties van de Russische dictator

Na dertig jaar huwelijk liet Vladimir Poetin zich in 2013 officieel scheiden van zijn vrouw Ljoedmila. Tijdens een gezamenlijk balletbezoek in het Kremlinpaleis sprak de Russische heerser: ‘Het is onze gezamenlijke beslissing: ons huwelijk is ten einde.’ Ljoedmila Poetina bevestigde het nieuws ietwat verlegen: ‘Ons huwelijk is voorbij omdat we elkaar bijna nooit zien. Vladimir Vladimirovitsj is altijd aan het werk. Onze kinderen zijn volwassen en leiden hun eigen leven.’ De Russische machthebber bracht de gezamenlijke dochters Jekaterina Tichonova en Maria Vorontsova slechts eenmaal in het openbaar ter sprake. Hij noemde ze tijdens een persconferentie ‘die vrouwen waar u het over heeft’.

Alina Kabajeva

Vijf jaar voor de echte scheiding deden al geruchten de ronde over Poetins buitenechtelijke relatie met turnster Alina Kabajeva. Boulevardkrant Moskovskij Korrespondent werd gefinancierd door de oligarch Aleksandr Lebedev. Het blad publiceerde in 2008 als eerste een artikel over mogelijke huwelijksplannen van de Russische president en de 31 jaar jongere olympisch kampioene. De tekst was geschreven als een roddel, er werd nergens iets bevestigd, alleen gesuggereerd. De informatie kwam van een van de medewerksters van de krant. Een kennis van haar werkte bij een geheime dienst en had haar het nieuwtje toegefluisterd. Hoofdredacteur was destijds Grigorij Nechorosjev, de eerste Sovjetreporter die voor de BBC ging werken. Het stuk werd geschreven door Sergej Topol.

Direct na publicatie werd de hoofdredacteur onder handen genomen door mensen van Lebedev. In een interview in 2012 vertelt Nechorosjev: ‘Ze haalden me op van de redactie in een grote auto met geblindeerde ramen. Ik werd naar een van de kantoren van Lebedev gebracht. Zijn mensen dreigden dat ik nergens meer werk zou vinden. Ze zeiden ook dat Lebedev grote problemen zou krijgen met zijn business, dat ik het hele verhaal had bedacht om hem in problemen te brengen en dat ze zeker achter de waarheid zouden komen... Ik zei: “Wat heeft Lebedev nou met dat artikel te maken? Ik ben als hoofdredacteur verantwoordelijk voor alles, dat is zo volgens de wet.” Ze zeiden: “Welke wet, waar heb je het over? In dit land leven we volgens ongeschreven regels.” Toen zeiden ze dat ik morgenochtend terug moest komen. Dat ze me met een leugendetector zouden ondervragen om te achterhalen waar de informatie vandaan kwam en wie mijn opdrachtgever was.

Een gemaskerde man sloeg de schrijver van het artikel met een honkbalknuppel op het hoofd. Topol belandde met een zwaar hersenletsel op de intensive care

Terug op de redactie belde ik Lebedev en zei dat ik niet naar het verhoor zou komen, dat het vernederend voor me was en dat ik ontslag zou nemen. Hij was uiterst verrast en zei dat hij van niets wist. Volgens hem waren een paar veiligheidsmensen van zijn bank kennelijk doorgedraaid. Natuurlijk kon er geen sprake zijn van leugendetectors. “Ga gewoon verder met je werk, trek je er niets van aan,” zei Lebedev. De volgende dag kwam ik tegen het middaguur op de redactie – toen ik dus eigenlijk aan de leugendetector zou hebben moeten zitten. Dezelfde mannen die me de dag ervoor met geweld hadden opgehaald, belden en zeiden: “Waarom ben je er niet?” Ik zei dat Lebedev me had gezegd dat ik niet hoefde te komen. Daarna lieten ze me wonderbaarlijk genoeg met rust.’

De toenmalige hoofdredacteur vervolgt: ‘Zoals Lebedev had geadviseerd, gingen we gewoon verder met ons journalistieke werk. Sergej Topol vond via oude connecties de vader van Kabajeva in een stadje in Oezbekistan. Die zei dat hij niets van de relatie wist, maar dat het nieuws hem beviel. “Poetin is een echte man,” zei hij, “ik heb een groot respect voor hem.” Ook bleven onze journalisten Kabajeva bellen. De atlete die inmiddels ook in het parlement zat, zei geen ja, maar ook geen nee. Op het congres van Poetins partij Verenigd Rusland vroegen we het haar opnieuw, maar wederom gaf ze geen antwoord. Pas twee dagen later zei haar woordvoerder dat die hele relatie verzonnen zou zijn. Maar Kabajeva had daarvoor al twee dagen lang om de hete brij heen gedraaid...’

Na het verschijnen van een tweede artikel over een mogelijk huwelijk tussen Poetin en Kabajeva werd oligarch Lebedev zelf bedreigd. Hij besloot de krant te sluiten om een einde te maken aan de ophef. Nechorosjev vertelt in 2012 over de ontmoeting tussen hem en zijn toenmalige geldschieter: ‘Ik was de zaak allang beu, ik verdedigde de krant niet langer en zei: “Ja, het zou beter zijn om de krant te sluiten.” Onmiddellijk begon de woordvoerder van Lebedev agentschappen te bellen om te vertellen dat we gingen sluiten. Lebedev zelf vroeg me om de internetversie offline te zetten...’

Uiteindelijk vertrok Grigorij Nechorosjev naar het buitenland. Zijn voormalige baas bekostigde zelfs persoonlijke bewaking. Sergej Topol – de journalist die het verhaal over Poetin en Kabajeva schreef – kreeg geen lijfwachten. Na de publicaties werd hij meerdere malen aangevallen door onbekenden. In 2011 sloeg een gemaskerde man hem vlakbij zijn huis met een honkbalknuppel op het hoofd. Topol belandde met zwaar hersenletsel op de intensive care. Zowel Nechorosjev als Topol is anno 2024 compleet van het toneel verdwenen. Of ze zijn overleden, ondergedoken of onder een andere naam verder leven, valt niet te achterhalen. Alleen Aleksandr Lebedev schijnt het incident, waarschijnlijk dankzij zijn vermogen en connecties, zonder kleerscheuren te hebben doorstaan. Tijdens een persconferentie in die tijd verklaarde Vladimir Poetin: ‘Er bestaat een privésfeer waar ik niemand zal toelaten zijn grieperige neus in te steken. Ik stond altijd al zeer negatief tegenover mensen met zo’n neus en een overdadige portie aan erotische fantasieën.’

Schlagerzanger

Dat Alina Kabajeva gevaarlijk gezelschap is geworden, blijkt ook uit het tragische lot van Moerat Nasyrov. Op 19 januari 2007 werd het levenloze lichaam van de schlagerzanger gevonden onder de ramen van het Moskouse flatgebouw waarin zijn appartement was gelegen. Nasyrov had vlak na de eeuwwisseling een relatie met Kabajeva. Speciaal voor de turnster schreef hij het lied Alina. Op YouTube is nog steeds een filmpje te vinden waarin het paar onder begeleiding van de tranentrekker in een restaurant zingt en danst.

In gesprekken met vrienden noemde Kabajeva de zanger ‘de beste man die ze ooit had gehad’. Ze zei dat ze nog steeds van hem hield. Hij zou haar doen denken aan haar vader. In de tijd dat Nasyrov van zijn balkon viel, was de relatie van de turnster met Vladimir Poetin op een hoogtepunt. Of de Russische machthebber daadwerkelijk betrokken was bij de dood van de muzikant valt natuurlijk niet te bewijzen. Die versie is echter heel wat aannemelijker dan de officiële these van de Russische staatsmedia. Daarin werd namelijk verklaard dat Nasyrov op zijn balkon zou hebben geprobeerd zichzelf te fotograferen en zeer ongelukkig over de balustrade kieperde.

Alina Kabajeva verloor weliswaar ‘de beste man die ze ooit had gehad’, maar kreeg er heel wat voor terug. Na een ietwat moeizame carrière in het Russische parlement waarbij ze in een periode van zeven jaar haar handtekening zette onder slechts vijf wetsvoorstellen, krijgt ze de directeurspost van Ruslands grootste mediaholding NMG in de schoot geworpen. Ze weet de holding in de loop der jaren uit te breiden met haar lievelingskanaal STS. Op deze zender is ze zelf veelvuldig in realityshows en danswedstrijden te bewonderen. Om de deal te bekostigen wordt een speciale constructie bedacht: STS leent via vrienden van Poetin mediaholding NMG de miljarden roebels die nodig zijn om de aankoop te financieren. Nadat de verkoop achter de rug is, scheldt de zender de schuld kwijt. Op dezelfde manier volgen andere Russische tv-kanalen.

Dat legt het NMG-bestuur geen windeieren. Als directeur ontving Alina Kabajeva in 2021 een jaarsalaris van maar liefst 1,8 miljoen euro. Ter vergelijking: volgens officiële cijfers ontvangt Vladimir Poetin als president jaarlijks ongeveer 110.000 euro. In haar belastingaangifte van dat jaar – die toen nog openbaar was – beschikt de voormalige turnkampioene naast haar extravagante salaris over een historisch pand in het centrum van Moskou met een totaaloppervlakte van 260 m². De waarde van de stadsvilla bedroeg destijds omgerekend 7,5 miljoen euro. Volgens uiteenlopende bronnen zou ze de moeder zijn van maar liefst vijf kinderen van Vladimir Poetin.

Svetlana Krivonogich

Een publiek geheim is ook de jarenlange verhouding van Poetin met de 23 jaar jongere Svetlana Krivonogich wiens achternaam in het Russisch ‘kromme benen’ betekent. In de volksmond wordt ze vanwege haar nederige afkomst ‘Assepoester’ genoemd. Haar ouders kwamen uit de provincie. In Sint-Petersburg vonden ze in de jaren zeventig onderdak in een ‘kommoenalka’ – een gemeenschapsflat – waar ze keuken, badkamer en toilet deelden met vier andere gezinnen. Moeder werkte als schilder bij een afwerkingsbedrijf dat flats renoveerde. Van vader is alleen bekend dat hij van een borrel hield en vroeg overleed. In 2003 zette Svetlana Krivonogich een dochter op de wereld die ze Elizaveta Vladimirovna noemde. Een meisje dat – toeval of niet – sprekend op de Russische leider lijkt.

De vrouw van eenvoudige komaf werkte in de jaren negentig als schoonmaakster in een winkel. Daarna zou ze zich naar eigen zeggen aan de Universiteit voor Economie en Financiën hebben ingeschreven. Alumni uit dezelfde jaren haalden volgens reporters van het journalistiek onderzoekplatform Project Media hun schouders op toen ze naar haar werden gevraagd. ‘Ik herinner me niet dat ze naar college ging. Bij de diploma-uitreiking was ze ook niet aanwezig,’ aldus een van haar vroegere medestudenten. Desondanks zou de ex-schoonmaakster haar diploma in 2000 hebben behaald.

In dat jaar verlieten Svetlana en haar moeder de ‘kommoenalka’ en verhuisden naar een van meest elitaire koopwoningen die een Sint-Petersburger zich maar kan wensen. Volgens berekeningen van Project Media bezitten moeder en dochter inmiddels voor meer dan 12 miljoen euro aan vastgoed in Sint-Petersburg, Moskou en Sotsji. Twee voormalige buren van de gemeenschapsflat herinnerden zich dat ‘Assepoester’ jarenlang bezoek kreeg van een ‘rijke man’. Een van hen verklaarde tegenover een reporter dat het waarschijnlijk ging om een ambtenaar van het stadsbestuur van Sint-Petersburg. Inderdaad een werkplek van Vladimir Poetin in de jaren negentig. Een ander was minder eerbiedig en sprak over ‘een ondermaatse hoerenloper’.

De bezoekjes van de ‘rijke man’ leggen haar in ieder geval geen windeieren. De inmiddels 49-jarige Svetlana Krivonogich is voor 75 procent eigenaar van skiresort Igora bij Sint-Petersburg. Het totale vermogen van de familie wordt door Project Media geschat op omgerekend 100 miljoen euro. De voormalige schoonmaakster is zelfs de trotse bezitter van een 37 meter lang plezierjacht dat volgens weekblad Sobesednik speciaal wordt bewaakt door een schip van de Baltische Vloot.

Ex-parlementslid, operazangeres en actrice Maria Maskakova klapte tegen het Oekraïense nieuwsmedium unian.net uit de school: ‘Krivonogich heeft niet alleen aandelen bij de Bank van Rusland, maar zelfs onroerend goed in Monaco. Ook is ze de eigenaar van stripteaseclub Leningrad. Ik ben ervan overtuigd dat ze de moeder van Poetins dochter is. Ik zou niet weten waarom hij haar anders zoveel heeft geschonken.’

De Russische overheid blokkeerde binnen Rusland de website van Project Media na de onthullingen over de relatie van Svetlana Krivonogich en het bestaan van Elizaveta Vladimirovna.

Alisa Chartsjeva

Kabajeva en Krivonogich zijn niet de enige vrouwen die met de Russische leider het bed deelden en daar een flinke duit aan overhielden. Alisa Chartsjeva poseerde voor een kalender van ‘studentes’ van de rechtenfaculteit van de staatsuniversiteit van Moskou die in 2010 speciaal voor Poetins 58-jarige verjaardag werd gemaakt. Of de Russische leider de kalender met de titel ‘Vladimir Vladimirovitsj, u bent de beste’ onder ogen kreeg en viel voor haar charmes, is niet duidelijk. In ieder geval lijkt er een zeer persoonlijke band te bestaan. De gesjeesde studente feliciteerde de hoogste politicus van het land twee jaar later met een nieuwe boodschap. Te zien waren een diepe inkijk, pruilmond, een kleine kat en een portret van de leider. De titel van de ludieke felicitatie luidde: ‘A pussy for Putin.’ Het bericht van Chartsjeva verscheen na de veroordeling van de radicale feministes van Pussy Riot voor hun omstreden protestactie in de Christus-Verlosserkathedraal van Moskou aan het begin van dat jaar.

Alisa Chartsjeva kan niet alleen poseren, ze maakt ook deel uit van de financiële netwerken van de naaste vriendenkring van Vladimir Poetin. De vrouw – die uiteraard nooit rechten studeerde – is inmiddels eigenaar van twee schoonheidssalons en meerdere luxeappartementen in Moskou. In 2016 plaatste de pr-agent van Poetin op Twitter nog eens haar kalenderfoto van 2010. Een commentaar onder het bericht luidt: ‘Als zo’n vrouw zou zeggen dat ik de beste ben, zou ik ook een mooi appartement voor haar kopen!’

Reuters schreef op basis van een anonieme bron dat Grigori Bajevski, een zakenman uit Sint-Petersburg die nauw samenwerkt met Arkadi Rotenberg – alias de portemonnee van Poetin –, een aantal vrouwen onroerend goed ter waarde van miljoenen euro’s zou hebben geschonken. Poetins dochter Jekaterina Tichonova, de zus en de grootmoeder van Alina Kabajeva én Alisa Chartsjeva behoorden tot de gelukkigen.

Jekaterina Mizoelina

Een recente favoriet van de Russische leider is volgens de Engelse Mirror – die zich baseert op Kremlin-insiders – de 44-jarige Jekaterina Mizoelina. De blondine met de lijzige stem studeerde in 2004 af aan de School of Oriental and African Studies in Londen als specialist voor de Indonesische taal en cultuur. Haar studie zette ze voort in Moskou aan de staatsuniversiteit waar ze zes jaar later eveneens haar diploma kreeg. Al tijdens haar studie in de Russische hoofdstad begeleidde ze – kennelijk dankzij de contacten van haar moeder die jarenlang in het parlement zat – officiële regeringsdelegaties. Sinds enkele jaren is de Azië-expert directeur van de ‘Liga voor veilig internet’, een organisatie die strijdt voor een alomvattende online censuur in Rusland.

Mizoelina is persoonlijk actief in het opsporen en aangeven van andersdenkenden bij de justitie. Terwijl ze vóór de oorlog haar pijlen vooral richtte op muzikanten, influencers en youtubers die het gebruik van drugs zouden propageren, concentreert ze zich sinds de invasie van Oekraïne op tegenstanders van de oorlog.

Begin dit jaar werd ze door de EU op de sanctielijst geplaatst vanwege het ‘systematisch blokkeren van de vrijheid van meningsuiting ten gunste van de Russische regering’. Mizoelina deed persoonlijk aangifte tegen 166 personen en vier bands. Voor de promotie van haar organisatie reist de blondine door het land en bezoekt scholen en universiteiten. Daar trekt ze – al dan niet spontaan – volle zalen met haar agitatie voor ‘veilig internet’ en de ‘speciale militaire operatie’. Tijdens een van die bijeenkomsten eiste ze excuses van een student die de noodzaak van de dienstplicht in twijfel had getrokken. Ze bedreigde hem met strafvervolging wegens het in diskrediet te brengen van het Russische leger. De student scheen Mizoelina te kennen. Hij bood – bijna zonder ironie – zijn nederige excuus aan.

Olga Romanova, journaliste en hoofd van ‘Roes Sidjasjaja’ (Rusland achter tralies) – een caritatieve organisatie voor ondersteuning van Russische gedetineerden – vertelde aan unian.net: ‘Katja Mizoelina is absoluut Poetins type. Barbies als zij hebben altijd goed bij hem gepast. Poetin is een man die alles mag. Het kan hem niet schelen wat de kiezers ervan vinden, want er zijn geen kiezers, er zijn alleen onderdanen. En hij denkt dat hij onsterfelijk is. Het is heel eng, we zien een man die zijn verstand volledig kwijt is en geen enkele binding meer heeft met de realiteit.’

Romanova werd door de Russische overheid overigens als ‘buitenlands agent’ bestempeld, maar lijkt een dubbele rol te spelen. Om teksten te schrijven of samen te werken met haar organisatie moeten voormalige politieke gevangenen eerst een contract ondertekenen. In het huidige Rusland uitstekend bewijsmateriaal voor een nieuwe veroordeling. In haar positie als ‘buitenlands agent’ en ‘vrijgevochten journaliste die geen blad voor de mond neemt’ kan ze als geen ander op geloofwaardige manier desinformatie van het Kremlin verspreiden.

Of de Russische leider Alisa’s kalender met de titel ‘Vladimir Vladimirovitsj, u bent de beste’ onder ogen kreeg en viel voor haar charmes, is niet duidelijk

Een ander feit dat doet twijfelen aan het waarheidsgehalte van de roddel is het gemis aan onroerend goed en andere dure geschenken. Mizoelina moet kennelijk zelf in haar onderhoud voorzien. Daarvoor heeft ze onder meer een eigen online-shop geopend waarop T-shirts en hoodies met de opdruk ‘Fake’ in een verbodsteken worden verkocht. Volgens sommige bronnen zou de Azië-expert verslaafd zijn aan drugs die haar vreemde manier van praten en lopen zou verklaren. Een mogelijke verslaving is een omstandigheid die haar als moeder van Poetins kinderen duidelijk minder geschikt maakt. Dat ze door haar activiteiten de sympathie heeft van de Russische leider is een ander verhaal.

Kamila Valijeva

Een eveneens recente roddel – met een veel hoger waarheidspotentieel – is een mogelijke relatie met de kunstschaatskampioene Kamila Valijeva. Op 26 april 2022 vierde Kamila haar zestiende verjaardag. Op die dag ontmoetten de olympische medailledragers van Beijing-2022 elkaar in het Kremlin. Poetin feliciteerde de schaatsster persoonlijk met haar verjaardag. Het tweetal dronk in een ongedwongen sfeer champagne. Ook schonk de Russische leider de verraste tiener als cadeau een zijden hoofddoek. Een vreemd presentje van een staatshoofd voor een sportkampioene. Net als Alina Kabajeva is de kunstrijdster van Tataarse afkomst. De uiterlijke gelijkenis tussen de beide vrouwen is groot. Opvallend is ook dat beide vrouwen op dezelfde jeugdige leeftijd kennismaken met de tientallen jaren oudere Vladimir Poetin.

Poetin schonk de verraste tiener als cadeau een zijden hoofddoek. Een vreemd presentje van een staatshoofd voor een sportkampioene

De jeugdige olympische schaatskampioene dook in februari opnieuw op aan de zijde van de Russische leider tijdens de ‘Spelen van de Toekomst’, een toernooi voor cybersporters in de Tataarse hoofdstad Kazan. ‘De openingsceremonie werd bijgewoond door de presidenten van Rusland, Belarus, enkele Centraal-Aziatische landen en de Republiek Srpska, een provincie van Bosnië en Herzegovina. Kamila Valijeva zat links van Vladimir Poetin. Eind januari werd de kunstschaatsster gediskwalificeerd wegens dopinggebruik... ‘Dit is niet haar eerste optreden sinds de diskwalificatie, maar wel het grootste evenement tot nu toe voor de 17-jarige,’ aldus een reporter voor de Russischtalige versie van de Duitse boulevardkrant Bild.

Kamila Valijeva plaatste op haar Instagram een groot aantal foto’s en filmpjes van zichzelf tijdens reizen die haar in ieder geval doen kennen als een deel van de Russische beau monde. Bezoekjes aan de Malediven wisselen af met een wintersportparadijs in Kazachstan waar ook Poetin zelf graag vertoeft. Voor zaken is het wellicht nog wat vroeg, maar de schaatskampioene toonde alvast interesse. ‘Sport en zakendoen lijken op elkaar. Discipline, systeem, leiderschapskwaliteiten en het vermogen om snel beslissingen te nemen zijn belangrijk. Ik vond veel inspiratie op de avond georganiseerd door de PSB Bank waar ik te gast was,’ aldus de tiener in een Instagrambericht op 30 mei. PSB – de Promsvyazbank – vormt sinds enkele jaren officieel de financiële ruggengraat van de Russische oorlogsindustrie. Poetin staat in nauw contact met de directeur. Het is een kwestie van geduld tot een benoeming in het Russische parlement, geschonken onroerend goed of andere duistere zaakjes zullen opduiken in combinatie met de naam Kamila Valijeva.

Ljoedmila Poetina

Maar hoe liep het eigenlijk af met de vrouw die officieel werd gedumpt door de grote leider? In 2014 vroeg een reporter aan Vladimir Poetin wanneer hij van plan was opnieuw te gaan trouwen. De Russische heerser reageerde voor zijn doen goedgeluimd: ‘Eerst moet ik Ljoedmila uithuwelijken, dan zien we verder.’

Een jaar later was het zover. Ljoedmila Poetina trouwde met de zakenman Artur Otsjeretnyj. Onder zijn achternaam kon ze lange tijd een bijna onopgemerkt leven leiden. Het enige probleem was dat de familierelatie weliswaar verbroken was, maar de zakelijke betrekkingen alleen nog maar opbloeiden. Op 13 mei 2022 zette Groot-Brittannië Poetins ex-vrouw op de sanctielijst. Het ministerie van Buitenlandse Zaken oordeelde dat Loedmila Otsjeretnaya persoonlijk voordeel haalde uit zakenrelaties met overheidsinstellingen. Staatsopdrachten die op de een of andere manier in het profiel passen van een van hun firma’s gaan inderdaad steevast naar het illustere paar.

Ook Ljoedmila kreeg van haar ex-man een ruime keuze in woningen ter beschikking gesteld. Al in 2005 werd ze eigenaar van een ruim historisch pand in het centrum van de Russische hoofdstad dat ze liet uitbreiden met twee extra etages. De kantoren op een toplocatie worden door haar verhuurd en zorgen voor een royaal extra inkomen. Via Gazprombank en de gemeente Moskou wordt Poetina-Otsjeretnaya nog steeds regelmatig ondersteund door haar ex-man. Dat die ondersteuning niet gering is, blijkt uit de aankoop van een villa in Biarritz ter waarde van 5 miljoen euro die inmiddels door de Franse overheid is geconfisqueerd. In de Zwitserse wintersportplaats Davos staat een ander luxueus optrekje op naam van het paar.

De man die normaal gesproken vooral royaal is in het uitdelen van clusterbommen op Oekraïense kleuterscholen, vergeet zijn vrouwen niet. Vladimir Poetin brengt ze weliswaar nooit ter sprake, maar of het nu gaat om zijn minnaressen, kinderen of zijn voormalige echtgenote, ze zitten er stuk voor stuk warmpjes bij. En als er dan toch eens een grieperige neus met een overdadige portie aan erotische fantasieën in de vuile was duikt, het zij zo. Om het imago van onsterfelijke supermacho staande te houden, is een openbaar avontuurtje op zijn tijd sowieso niet verkeerd.