Vermoordde Noorse multimiljonair Tom Hagen zijn vrouw nou wel of niet?

I.

Het zwart-witte huis staat in Sloraveien 4, een adres dat alle Noren inmiddels kennen. Het heeft een houten dak, drie verdiepingen en een dubbele garage. Op de deurmat staat ‘home’, op een bordje naast de deur ‘Velkommen’. Achter de tuin vol bomen ligt een meertje met helder water waarin eendjes zwemmen. Op het terras zijn tafeltjes, tuinstoelen en twee grote potten met planten neergezet. Een hek moet ervoor zorgen dat journalisten, truecrimefans en ramptoeristen niet naar binnen proberen te kijken, maar dat lukt slecht.

Het stadje heet Lørenskog, ook dit weet bijna iedereen in Oslo en omstreken. Hier gebeurde het op woensdag 31 oktober 2018, alleen weet niemand precies wat er is gebeurd. Het wordt het grootste misdaadmysterie uit de Noorse geschiedenis genoemd en dat is niet overdreven. De ontwikkelingen blijven komen, elk detail van de Lørenskog-zaak wordt in Scandinavische kranten gepresenteerd als een nieuw puzzelstukje van een nordic noir-thriller.

De hoofdrolspeler: Tom Hagen, een van de rijkste mannen van het extreem welvarende Noorwegen. Hij ontmoette meer dan vijftig jaar geleden een vrouw genaamd Anne-Elisabeth Falkevik. Tom noemde haar altijd Lisbeth. Ze trouwden in 1968 en leken in oktober 2018 nog steeds tevreden met elkaar. Lisbeth had een hond die ze vaak uitliet met haar buurvrouw Berit en ze klaagde volgens haar nooit over Tom. Het beest ging dood, ter vervanging kocht ze een zwarte puppy die ze Tassen noemde. Haar buurman Jon was ziek en bedlegerig. Lisbeth ging soms bij hem langs. Tassen sprong dan op bed en dan likte de puppy Jon.

Tom Hagen en Lisbeth reden op dinsdag 30 oktober 2018 in zijn grijze Citroën Picasso naar Oslo, een rit van een kwartier. Ze parkeerden bij het Edvard Munch-museum en liepen binnen een paar minuten tussen de toeristen door naar het beroemdste gebouw van de stad. Het werd laat die avond en daarom ging Tom Hagen iets later naar bed dan normaal. Hij sliep de ochtend erna voor zijn doen uit en reed binnen tien minuten naar het bedrijventerrein waar hij werkte: Futurum. Op camerabeelden is hij iets na negen uur gefilmd.

Waren er wel vreemde mannen in het huis geweest? Dat leek na aanvullend onderzoek niet meer vanzelfsprekend. Een agent vond scheidingspapieren in een la

Lisbeth belde om 09.14 uur met een familielid. Tom Hagen belde om tien uur naar Lisbeth, maar ze nam niet op. Hij probeerde het om twaalf uur opnieuw, maar er gebeurde weer niets en hij tikte haar nummer nog een paar keer in korte tijd in. Werknemers kregen te horen dat hij zich zorgen maakte en hij besloot het Futurum-gebouw veel eerder dan normaal te verlaten.

Tom Hagen kwam rond half twee thuis in een leeg huis. Puppy Tassen blafte. Hij kon Lisbeth niet vinden, vreesde dat ze een hartinfarct had gehad. Op een rode stoel in de gang zag hij een brief liggen. Tom Hagen las: ‘We hebben uw vrouw Anne-Elisabeth. Als u haar levend terug wilt, volg dan nauwkeurig de instructies.’ Het losgeld: 9 miljoen euro. Belangrijke toevoeging: het moest worden betaald met de cryptomunt Monero.

Hij belde de nooddienst om 14.07 uur met zijn oude Nokia. Agenten reden in burgerkleding naar Sloraveien 4. Niemand mocht nog weten dat de vrouw van Noorwegens rijkste man was ontvoerd. Hagens buren werden onder valse voorwendselen ondervraagd. De pers kreeg het bevel niet over de ontvoering te berichten, anders zouden de ontvoerders misschien wel ontdekken dat Tom Hagen de nooddienst had gebeld. Mannen in witte pakken doorzochten het huis. De omgeving werd gescand met een 3D-apparaat. De brief en de envelop werden gecontroleerd op DNA en/of vingerafdrukken. Deskundigen probeerden aanwijzingen te vinden in het taalgebruik van de ontvoerders. Agenten vonden niets dat het onderzoek verder bracht en het was vooral uiterst merkwaardig dat er helemaal geen DNA van vreemde mensen in het huis werd aangetroffen. Op een camera vlakbij het huis was rond negen uur wel een schim van een onbekende auto te zien. Zaten daar de ontvoerders in? In de gang werd een afdruk van een Sprox-schoen gevonden, maat 45. Agenten reden naar Spar Kjøp in, de enige winkel waar het merk Sprox wordt verkocht. Alle gegevens van Sprox-kopers werden opgevraagd, maar ‘ook dit heeft niet tot een doorbraak bijgedragen’, staat in een reconstructie van de Noorse krant VG.

Scheidingspapieren

Waren er wel vreemde mannen in het huis geweest? Dat leek na aanvullend onderzoek niet meer vanzelfsprekend. Een agent vond scheidingspapieren in een la. De handtekening van Anne-Elisabeth Hagen stond er in sierlijke letters op. Meerdere getuigen vertelden agenten dat het huwelijk tussen Tom en Lisbeth ‘turbulent’ was en de politie achtte de kans inderdaad groot dat Anne-Elisabeth van Tom zou scheiden. Kort voor haar verdwijning zou ze een familielid hebben verteld dat ze het ‘heel moeilijk’ had.

De vraag om losgeld was vast een dwaalspoor, in werkelijkheid wilde de moordverdachte slechts één ding: de definitieve verdwijning van zijn vrouw

Tien weken later was er een persconferentie in Oslo. In de zaal zaten tientallen journalisten. Hoofdinspecteur Lars Reinholdt-Østbye vertelde voor het eerst dat Anne-Elisabeth Hagen was ontvoerd. In de vroege zomer van 2019 werd de Lørenskog-saken helemaal het grootste Noorse misdaadmysterie ooit. Rechercheurs belegden weer een persconferentie in Oslo. Nooit eerder waren er zoveel aanvragen van journalisten. Het nieuws voldeed aan alle verwachtingen. Een vrouwelijk inspecteur genaamd Agnes Beate Hemiø las vanaf een blaadje voor: ‘De politieleideing Øst heeft Tom Hagen gearresteerd als verdachte van moord of hulp bij de moord op zijn vrouw Anne-Elisabeth Hagen.’ Inspecteur Tommy Brøske vertelde geen lijk of sporen in het huis te hebben gevonden, maar de politie ging er inmiddels toch van uit dat Anne-Elisabeth was vermoord en ‘het is waarschijnlijk dat mijnheer Hagen een rol heeft gespeeld bij de dood van zijn vrouw’. De politie geloofde ‘dat er helemaal geen ontvoering was geweest en dat er nooit echte onderhandelingen zijn geweest. Met andere woorden: we denken dat er een duidelijk plan was om de politie te misleiden.’

Journalisten gingen nu helemaal veel over de zaak-Lørenskog schrijven. Het Duitse Der Spiegel noemde het ‘eines der mysteriösesten Verbrechen Norwegens’, een journalist van het Amerikaanse tijdschrift Variety omschreef de zaak als ‘the mystery that shocked Norway’. In The New York Times verscheen een groot stuk met de kop: ‘A Mogul’s Wife Vanishes. Now Norway Has a National Obsession.’ Noorse, Deense, Finse en Zweedse tabloidredacteuren haalden er veel plezier uit om dagelijks schreeuwende koppen te verzinnen. Er leek nooit zo heel veel te gebeuren in het welvarende, ietwat gezapige Noorwegen, maar dat werd met deze zaak knap ingehaald.

De maanden erna bleven er feiten naar boven komen die uit een nordic noir-serie hadden kunnen komen. Er werden nog drie andere mannen in staat van beschuldiging gesteld. Een van hen raakte bekend als Kryptomannen (cryptoman). Nog meer heerlijke onthullingen: er was een 30-jarige zakenman genaamd Ole Henrik Golf opgepakt. Hij leidde het bedrijf Co-Working-Space en wist kennelijk veel van de cryptomarkt. Tom Hagen communiceerde met Ole Henrik Golf via diens e-mailadres ohgolf@mail.com. Spectaculaire plottwist: de echte Ole Henrik Golf had niets met de zaak te maken. Zijn identiteit was gestolen en verhandeld via het dark web.

Naast Ole Henrik Golf en Cryptoman leerden lezers van Noorse tabloids ook personages kennen met bijnamen als de Telefoonman en de Hoedenman. Dat ging over twee onbekenden die op de dag van de moord/ontvoering/verdwijning waren gefilmd vlakbij de werkplek van Tom Hagen. De politie deed meerdere oproepen aan de de Telefoon- en de Hoedenman zich te melden, maar dat hebben ze nooit gedaan. Met name de Telefoonman gedroeg zich verdacht. Hij liep om 07.36 uur ogenschijnlijk bellend lang het gebouw van Hagens bedrijf, wandelde een paar honderd meter, stopte, draaide zich plotseling om en liep terug.

In januari 2020 was Tom Hagen nog steeds de hoofdverdachte in de vermissingszaak. Eén groot probleem: geen rechercheur of forensisch onderzoeker had bewijs gevonden. De politiebaas wist wel zeker dat Anne-Elisabeth niet meer leefde, maar haar mysterieuze verdwijning dreigde een onopgeloste moordzaak te worden.

Er volgde toch opnieuw een nooit verwachte plottwist. Agenten hielden Tom Hagen op 28 april 2020 aan terwijl hij op weg was naar zijn werk. Twee auto’s reden hem klem. Mannen in zwarte burgerkleding stapten uit. Zijn Citroën Picasso werd in beslag genomen. Eerste gedachte van Tom Hagen: dit is een misverstand, maar een agent overhandigde hem een papiertje met de moordbeschuldiging. Het motief kon iedereen wel raden en de meeste Noren spraken dat ook hardop uit. Anne-Elisabeth wilde weg bij haar man en zou bij een scheiding de helft van zijn fortuin en het huis krijgen. Daar had hij helemaal geen zin in en na haar dood heeft hij het ontvoeringsscenario verzonnen. Die rijken dachten overal mee weg te komen, het was goed dat iemand zoals hij dit keer door de mand viel en het toonde gelukkig ook dat iedereen in Noorwegen volgens de wet gelijk is. Opsluiten die vent, sleutels weggooien aub.

II.

Op de deur van een groot gebouw op de Åkebergveien staat: Kriminalsomsorgen (correctionele dienst) en Oslo fengsel (Oslo gevangenis). Vier Noorse vlaggen wapperen aan een paal. De vaalrode muren zijn hoog en stevig. Prikkeldraad zorgt voor extra beveiliging. Bezoekers worden er via een bord dwingend aan herinnerd dat de bosrijke omgeving rond de gevangenis een røykfri sone (rookvrije zone) is. Toeristen kijken aan de overkant door de ramen naar Asia Mix, sushi & wok op nummer 38, het Senegalese buurtrestaurant ernaast blijft ondanks de ‘famous dibby’ (streetfood uit Dakar) die wordt beloofd leeg.

Een groene deur met besöksavd (bezoekerafdeling) Family-Visits schuift open. Drie busjes rijden de gevangenis binnen, op de zijkant staat: politi. Alle roemruchte Noorse criminelen hebben hier vastgezeten, maar niemand was zo bekend en beroemd als Tom Hagen. Hij werd rijk door elektriciteitsfirma Elkraft op te richten en verdiende als eigenaar miljoenen euro’s. Hij investeerde in bedrijven en onroerend goed, zijn fortuin steeg en steeg. Hij ontmoette Lisbeth, ze kregen drie kinderen en verhuisden naar Sloraveien 4 in Lørenskog, op 20 kilometer van Oslo, een kwartiertje rijden met zijn Citroën of twintig minuutjes van het Sentralstasjon met de groene metrolijn L richting Lillestrøm.

Tom Hagen hield van opera, skiën en schaatsen en werd de eerste sponsor van het Noorse schaatstalent Johann Olav Koss. Op zijn zestiende ontving Koss 40.000 Noorse kronen om voltijd te kunnen trainen, ruim 6000 euro. Aardig wat geld voor een jongen van zijn leeftijd die nu voltijd kon schaatsen. Koss ging de concurrentie aan met Falko Zandstra, Ben van der Burg, Gerard Kemkers, Bart Veldkamp en Thomas Bos. Hij versloeg ze op het WK allround van 1990 en landde op het vliegveld van Fornebu met een gouden medaille om zijn nek. Tom en Lisbeth Hagen feliciteerden hem als eersten.

Koss ging vaak op bezoek in Lørenskog, hij werd vrienden met de Hagens. Tom wilde alles weten over dweilorkestjes, Henk Gemser en het altijd uitverkochte Thialfstadion. Koss zag de Hagens niet alleen als suikerouders, maar ook als vrienden. Ze pasten perfect bij elkaar, vond Koss, hoewel ze zeer verschillend waren. Ze zorgden goed voor hun kinderen en interesseerden zich weinig voor materiële zaken en status. Koss prees Lisbeths warmte en humor en vond haar ‘erg prettig in de omgang’. Tom wilde niet dat de sponsoring bekend werd en zo was hij volgens Koss: altijd bescheiden, graag op de achtergrond blijvend. Een man die nooit iemand kwaad zou doen en volgens Koss was hij overduidelijk ‘dol’ op zijn vrouw.

Dwaalspoor

Rechercheurs leken toch zeker te weten dat Tom Hagen heel anders was dan hij deed voorkomen. De vraag om losgeld was vast een dwaalspoor, in werkelijkheid wilde de moordverdachte slechts één ding: de definitieve verdwijning van zijn vrouw. De rechercheurs vonden hem ‘terughoudend’ en weinig behulpzaam tijdens de ondervragingen en Tom Hagen hield zich sinds een paar maanden ineens bezig met crypto. Hij kende duidelijk mensen uit die wereld en die had hij waarschijnlijk gebruikt om het dwaalspoor op te zetten. ‘Ole Henrik Golf’ had cryptorekeningen geopend en volgens de politie konden er via ingewikkelde onderzoeksmethodes banden worden gevonden met Tom Hagen. Ook verdacht: de ontvoerders eisten 9 miljoen euro en kregen 1,7 miljoen in cryptomunten van Tom Hagen, maar waarom deden ze zo weinig moeite om de rest te krijgen? Ze zochten nauwelijks contact en leken niet meer te bestaan nadat Tom Hagen het voorschot had overgemaakt.

Tom Hagen: ‘Het enige dat het leven me heeft geleerd is dat aan het einde de rechtvaardigheid zal winnen.’ Hij voegde eraan toe: ‘Maar het kan lang duren’

De moordverdachte ging in hoger beroep tegen zijn hechtenis. Het gerechtshof gaf hem en zijn advocaten al na elf dagen gelijk. Drie rechters oordeelden meedogenloos over het politieonderzoek. De vermeende moordenaar of opdrachtgever Tom Hagen had weliswaar een duidelijk motief – de mogelijke scheiding en het verlies van veel geld – en er waren zeker vreemde dingen gebeurd, maar waar was het harde bewijs? Volgens een rechter vertelde een ‘naast familielid’ dat de Hagens ‘een solide en hecht huwelijk’ hadden, maar die verklaring werd uit het dossier gehaald en zo waren er veel meer onvolkomenheden. De rechercheurs moesten maar terugkomen als ze hun werk beter hadden gedaan. Feiten, feiten, feiten, geen gespeculeer. Anders zou dit weleens de grootste justitiële misstand uit de Scandinavische geschiedenis kunnen worden.

De beroemdste Noorse gevangene verliet de gevangenis in mei 2020 met een vuilniszak om zijn schouder. Hij droeg een blauw ski-jack met daaronder een lichtblauw overhemd, op zijn kin groeide een wit stoppelbaardje. Zijn advocaat was naar de Oslo-gevangenis aan de Åkebergveien gereden in zijn Volvo om hem op te halen. Hij parkeerde, stapte uit, stak over richting Asia Mix, sushi & wok en het Tawfiiq Islamsk Senter op de Åkebergveien nummer 60. Op de stoep sprak Hagens advocaat de massaal opgekomen pers toe. Zijn cliënt was nog wel moordverdachte, maar agenten moesten nog veel aanvullend onderzoek doen en dan zou zijn naam ongetwijfeld worden gezuiverd.

Tom Hagen stapte in de Volvo van zijn advocaat en ze reden weg. De moordverdachte werd afgezet bij zijn huis in Lørenskog. Tientallen journalisten en fotografen wachtten Tom Hagen op bij Sloraveien 4, maar hij ging snel naar binnen en het zou nog maanden duren voor hij in de openbaarheid trad.

III. 

Daar zat Tom Hagen, bellend achter een raam van zijn beroemde huis in Lørenskog. Zijn wallen waren diep, hij had grijs, dun haar en droeg een lichtblauw, karakteristiek saai overhemd. Het was 31 oktober 2020. Journalist Runar Henriksen Jørstad van NRK Dagsrevyen kwam in beeld. Hij droeg een grote zwarte baard, een blauw ski-jack, een muts, een spijkerbroek en gymschoenen. Om zijn schouders hing een rugzak alsof hij zo de zwaarste Noorse berg ging beklimmen. Hij zwaaide vanaf het terras naar Tom Hagen. In voice-over zei hij: ‘We zijn nu bij het huis waar in Noorwegen het meest over wordt gesproken.’

Runar Henriksen Jørstad had de moordverdachte als eerste en laatste journalist zover gekregen een interview te geven. Tom Hagen gaf toe dat Lisbeth en hij ‘zoals iedereen wat problemen hadden te overwinnen’, maar ‘voor beiden’ was het ‘een goed huwelijk’. Na een minuut of tien stelde Jørstad de vragen waar alle Noren antwoorden op willen: ‘Heeft u het gedaan?’

‘Nei.’

‘Heeft u meegeholpen aan haar verdwijning?’

‘Nei.’

Over de scheidingspapieren zei Tom Hagen: ‘Tot ik ze zag, wist ik daar helemaal niets van. Ze hebben het in een la of kist gevonden.’

‘Denkt u dat ze wilde scheiden?’

‘Nee. Dan zou ze het hebben gedaan.’

Het uitgezonden item duurde 13 minuten en 46 seconden. Bijna niemand geloofde na afloop ineens dat Tom Hagen onschuldig was, hoewel hij aangeslagen leek en soms huilde. Het onderzoek zat op dat moment muurvast. Getuigen werden opnieuw ondervraagd, agenten bekeken zesduizend uur video opnieuw om toch tot een oplossing te komen.

In tabloids als VG en Aftonbladet werd nog steeds dagelijks over de zaak bericht, een Noor zei in Der Spiegel: ‘Mensen praten erover aan de keukentafel, in het café, bij het avondeten.’ Er verscheen een boek met de titel Het Lørenskog-mysterie: de verdwijningszaak die Noorwegen opschudt, Netflix investeerde miljoenen om een dramaserie over de moordzaak te maken. De Noorse versie kwam in november 2021 uit. Een journalist raakt in Forsvinningen på Lørenskog (De verdwijning in Lørenskog) zo geobsedeerd door de zaak dat zijn vrouw bij hem weggaat. Een andere reporter krijgt onoverkomelijke ruzie met haar redactie omdat ze als een van de weinigen zeker weet dat Tom Hagen onschuldig is. De derde hoofdpersoon is een vrouwelijke rechercheur. In de laatste scène krijgt ze de vraag of het mysterie ooit zal worden opgelost. Haar antwoord: ‘Ik weet het niet.’

Het is een kwestie die het overgrote deel van alle Noren bijna zes jaar na Anne-Elisabeths verdwijning onverminderd bezighoudt: is Tom Hagen een geniale leugenaar die de perfecte moord heeft gepleegd of is hij inderdaad het slachtoffer van de grootste justitiële misstand uit de Noorse geschiedenis?

Driedubbele moord 

Het onderzoek gaat in de tussentijd op volle kracht door. Tien rechercheurs werken fulltime aan de Lørenskog-zaak en vooral de tabloids blijven er zoveel mogelijk over publiceren. In de zomer van 2024 verscheen in VG de kop: ‘Ukjente kokain-sporene’. (het onbekende cocaïne-spoor). Dagbladet publiceerde in dezelfde periode een groot interview met Veronica Orderud, 51 jaar en een bijna even beroemde Noor als Tom Hagen omdat ze dertien jaar in de gevangenis zat voor een driedubbele moord. Achter de tralies vond ze God en ze beweerde echt een beter mens te zijn geworden. Het kon altijd sensationeler en er gingen sterke geruchten dat de beruchtste vrouw van Noorwegen een relatie had met de beruchtste man: Tom Hagen. Was dit zo? De moordenares ontkende, maar dat hoeft natuurlijk niets te betekenen, het gerucht is ook veel te fraai om niet waar te zijn.

Tom Hagen is momenteel 74 jaar oud. In de regionale krant Østlendingen stond op 10 augustus 2024: ‘Het feit dat hij er nog steeds van wordt beschuldigd zijn eigen vrouw, Anne-Elisabeth, te hebben vermoord, lijkt geen invloed te hebben op zijn zakelijke activiteiten.’ Zijn investeringsmaatschappij Holding 2 boekte in 2023 een jaarwinst van 241 miljoen euro. Het jaar daarvoor behaalde dezelfde onderneming een winst van 298 miljoen. Hard werken geeft hem afleiding en hij kreeg een maand geleden eindelijk goed nieuws. Rechercheurs hadden er alles aan gedaan, maar ze vonden geen bewijs voor zijn medeplichtigheid aan de moord op Anne-Elisabeth Hagen en de politiebaas gaf in april 2024 het advies aan het OM hem niet meer te zien als verdachte wegens een gebrek aan bewijs.

Drie nieuwe verdachten zijn een paar weken geleden ondervraagd, maar de officier van justitie heeft de zaak tegen Tom Hagen nog niet geseponeerd en daarom is hij officieel nog steeds moordverdachte. De meest besproken Noor sinds Johann Olav Koss had zelf niet anders verwacht, maar hij houdt hoop. Zoals Tom Hagen het zei in zijn enige interview sinds de verdwijning van zijn vrouw: ‘Het enige dat het leven me heeft geleerd is dat aan het einde de rechtvaardigheid zal winnen.’ Hij voegde eraan toe: ‘Maar het kan lang duren.’