De Kijk van Koolhoven: aliens, gangsters en tijdreizen

Zijn laatste film Brimstone stamt alweer uit 2016 en de rolprent daarvoor, Oorlogswinter uit 2008. Het kan bij regisseur Martin Koolhoven dus wel een tijdje duren voordat hij weer met een nieuw filmproject komt. Hoe langer de pauze duurt, des te sneller groeit ook het verwachtingspatroon. ‘Daar kan ik prima mee leven’, zegt Koolhoven. ‘Ik heb liever dat de druk hoog is, dan dat men denkt: ach, daar heb je hem weer, het zal wel weer niks zijn. Ik ben met dingen bezig, er komt heus wel weer wat aan, maar dat mag nooit een of andere wegwerpfilm zijn. Tot die tijd enthousiasmeer ik filmliefhebbers via mijn tv- of theaterprogramma. Misschien opent het hier en daar wat ogen.’

Samen met de 50-jarige Hagenees blikken we, net als vorig seizoen, vooruit op het nieuwe seizoen van De Kijk van Koolhoven.

Aflevering 1: Sequels & Remakes

‘Sequels, oftewel het vervolg op een eerder deel, worden vaak heel geconstrueerd bedacht waardoor onmogelijke verhalen toch mogelijk worden. Zo stierf Jack Palance in het eerste deel van City Slickers, maar werd er voor het vervolg gewoon een tweelingbroer bedacht. The Terminator kreeg een deel 2, terwijl je het eerste toch vooral moet kijken met het idee dat er nooit een vervolg komt. Het verhaal draait erom dat je slechts eenmalig terug in de tijd kunt reizen, maar als je in je achterhoofd weet dat het daarna gewoon opnieuw kan, waar zou je je dan druk om maken? Jumanji is dan wel weer een goed voorbeeld van een sequel waarin het verhaal duidelijk voortborduurt of de oorspronkelijke basis. We zijn een aantal jaren verder en nieuwe personages krijgen het spel in handen. Je zou het ook een reboot kunnen noemen, waarbij de huidige versie in mijn ogen beter is dan die met Robin Williams uit 1995. Films worden op een gegeven moment een franchise die als commercieel product worden uitgemolken. Laten we elkaar echter geen mietje noemen: welke Hollywoodfilm wordt er niet gemaakt om geld mee te verdienen?’

‘Remakes, het andere onderdeel in deze aflevering, kun je heel breed zien. Er zijn er maar weinig die exact hetzelfde zijn als het origineel, omdat je je publiek toch nog enigszins wilt verrassen. Toen John Carpenter in 1982 The Thing opnieuw verfilmde, las hij eerst het boek waarop de eerste film gebaseerd was. Hij kwam er daardoor achter dat men weinig van dat verhaal had overgelaten, terwijl hij de papieren versie inhoudelijk veel sterker vond. Die laatste hield hij dan ook aan, waardoor je je kunt afvragen in hoeverre je dan nog van een remake spreekt. Misschien was het meer Re-imagination. Dicht bij het origineel blijven, waarom zou je het willen? Een producent vroeg me ooit eens de film Loft opnieuw te maken, waarop ik voorstelde de oorspronkelijke film te bekijken om te zien wat beter kon. “Nee, nee. Ik wil dat je elk shot van toen letterlijk namaakt”, zei hij. Tja, laat die film dan maar helemaal zitten, daar ga ik niet eens aan beginnen. Regisseur Michael Haneke heeft ooit zijn Duitse versie van Funny Games één op één nagemaakt in het Engels. Dat vond ik heel raar. Je zegt daarmee dan eigenlijk: ik ben zo perfect en geniaal, ik ga het nog een keer doen. Ik snap niet dat je daar überhaupt zin in hebt. Spider-Man: Into the Spider-Verse vind ik een recent voorbeeld van een hele goede franchisefilm. Daarom zit ‘ie ook in de eerste uitzending. Leuk ook dat het zowel een vervolg, reboot als spin-off is.’

Aflevering 2: Eurocrime

‘Dit genre loopt van het Engelse Sexy Beast tot aan de meer obscure Italiaanse films, die in vroeger tijden in het kielzog van de Dirty Harry-films werden gemaakt. Deze aflevering heeft de meer onbekende films in zich en zal dus het meest verrassen. We denken tegenwoordig dat het filmlandschap alleen maar uit Hollywoodproducties of films uit eigen land bestaat, maar in de hoogtijdagen van eurocrime draaide elke bioscoop ook dit soort films. Films uit Frankrijk, Duitsland of Denemarken worden buiten de eigen landsgrenzen bijna niet meer bekeken, daarom is het ook zo goed dat het Zuid-Koreaanse Parasite onlangs de Oscar voor Beste Film won.’

Aflevering 3: Aliens

‘In de eerste Alien-film kwamen die buitenaardse wezens helemaal niet zo vaak in beeld. Er zit een beroemd moment in waarin de camera naar een kat draait in plaats van de Alien, terwijl je wel het een en ander hoort. Gek genoeg gaat je geest daardoor alleen nog maar meer werken. Iets niet zien is vaak gruwelijker dan het wel te zien. Waar deel 1 echt sciencefiction-horror was, werd het vervolg al meer een actiefilm. Dat was echt een soort oorlogsfilm in de ruimte. Aliens staan vaak symbool voor het kwaad in waarschuwingsverhalen, zoals in Invasion of the Body Snatchers. Daarin vertegenwoordigen ze min of meer de angst voor het communisme. Dat het ook anders kann bewezen E.T. uit 1982 en Close Encounters of the Third Kind uit 1977, dat daar een voorloper op was. Geen bloeddorstige maar vriendelijke aliens. En zo doken natuurlijk ook op in comedy’s.’

Aflevering 4 & 5: American Gangsters

‘Gangsterfilms zijn typisch Amerikaans en een genre op zich. Net zoals, bijvoorbeeld, de western. Je zou zeggen dat de maffia heel erg bij Italië hoort, maar al sinds de jaren 30 zien we met films als de eerste Scarface uit 1932 en later The Godfather een hele stroom aan dit soort vertellingen voorbijkomen. Voor deze twee episodes heb ik me beperkt tot de georganiseerde misdaad, met in het bijzonder The Godfather in aflevering 4. Echt de beste film in zijn soort, een uit marmer gebeiteld meesterwerk. Scarface uit 1983 vind ik persoonlijk goed, maar ietwat overschat. Ik geef ‘m echter graag een nieuwe kans. We kijken iedere week, een dag voor de uitzending, een aflevering van de serie, plus een film. Bij aflevering 4 is dat dus de meest recente Scarface. Al Pacino ga ik zodoende voor het eerst in twintig jaar weer in deze rol zien, zolang heb ik deze klassieker namelijk niet meer gezien. Na zijn grote hit heeft Pacino lange tijd geen interessante films meer gemaakt, tot hij onlangs opdook in The Irishman. Daarin is hij werkelijk fantastisch. In de vervolgaflevering neem ik ook andere films, zoals Goodfellas en The Untouchables, onder de loep.’

Aflevering 6: Tijdreizen
‘Dit thema, want een genre kun je het niet noemen, spreekt tot de verbeelding omdat je twee kanten op kunt: naar voren of terug. De grote vraag is dan altijd: maak je een nieuw heden door iets te veranderen in het verleden en wat doe je met de voorkennis die je hebt? Zou ik al die geniale nummers van The Beatles bijvoorbeeld zelf kunnen uitbrengen als ik terugga naar 1960? Ook de andere kant is interessant, want wie wil er nu niet een glimp krijgen van de toekomst? Tijdreizen is een heel simpel gegeven, maar telkens als je denkt dat we het allemaal wel gehad hebben, komt er toch weer iemand met een originele invalshoek op de proppen. Zo brengt een film als Looper je op heel filosofische ideeën over het leven. Ze veranderen de spelregels en dat zet je aan het denken.’

De Kijk van Koolhoven | vanaf 21 februari zes vrijdagavonden om 20.25 uur op NPO 3.