De man die niet in het busje wilde

Het is stil in de rechtbank. In de hoek zitten twee studenten al de hele ochtend mee te schrijven met wat er gebeurt onder de geblinddoekte ogen van Vrouwe Justitia. Terwijl iedereen wacht tot de rechtszaak uitgeroepen wordt, wisselen ze zachtjes wat woorden met elkaar. Misschien zijn het jonge rechtenstudenten, misschien zijn het vwo’ers uit de examenklas die nog wat laatste rechtszaken meepakken voor hun profielwerkstuk over de politierechter en het Openbaar Ministerie. Het maakt niet uit: ze zitten hier, op de laatste dag dat het publiek nog welkom is in de rechtbank.

Dan stapt de bode de rechtszaal binnen. Een klein beetje beteuterd, alsof ze niet echt weet wat ze met deze situatie aan moet. Wat blijkt: de 21-jarige meneer M. zat tijdelijk in voorarrest, in een van de daarvoor bestemde gevangenissen, maar weigerde mee te gaan met allerlei andere mensen in één parketbusje.

‘Vanwege corona, snapt u?’ verzucht de bode.

‘Ja, ik snap het,’ antwoordt de rechter zonder al te veel emotie.

De advocaat van meneer M. is er overigens wel, en die wil, omdat vanaf morgen überhaupt zo’n beetje alles op slot gaat, toch de zaak voor laten komen. De rechter knikt. Het is voor iedereen een beetje behelpen vandaag.

‘Nou, welkom dan maar,’ begint ze de zitting. ‘Welkom ook aan het publiek, dat zal vandaag dus ook voorlopig voor het laatst zijn.’

Een van de twee meisjes in de publieksbanken knikt naar de rechter, de ander reageert amper. Dan is het woord aan de officier van justitie, die de misdrijven uiteenzet waar meneer M. van verdacht wordt.

‘Meneer M. wordt er van verdacht dat hij een brigadier beledigd zou hebben en dat hij een woninginbraak gepleegd zou hebben, waarbij hij niet alleen een ruit vernield zou hebben, maar ook nog eens 8 gram MDMA op zak zou hebben.’

‘Die belediging?’

‘Fuck you, kankerhoer, ik neuk je moeder.’

‘Oké.’

Rinkelend glas

Normaal gesproken zou de rechter nu het gesprek aangaan met de verdachte, maar aangezien die niet in het coronagevaarlijke parketbusje wilde plaatsnemen, somt de rechter maar gewoon droog de situatie op. ‘Ja, euhh, ja, een voor een dan maar. In het procesverbaal staat dat op een zaterdagnacht, om 00.55 uur, een verwarde jongen naar een politieagent toe kwam. Hij ruikt, wordt hier gezegd, naar alcohol, en zou erg onredelijk zijn. Veel schelden, en dan, nu ja, die belediging.’

Met horten en stoten sloft de monoloog van de rechter verder. De woninginbraak komt ter sprake. Een buurvrouw van de mensen wiens huis het betrof, zou rinkelend glas hebben gehoord en een kijkje zijn gaan nemen. Daar trof ze meneer M. aan, die naar het raam stond te gillen. Toen de politie ter plaatse kwam om meneer M. af te voeren, vonden de dienstdoende agenten ook nog eens een paar zakjes met 8,4 gram MDMA.

Hij was in een totale waan. Die vernieling, ja, dat heeft hij gedaan. Om die inbrekers weg te jagen

Even valt de rechter stil. Ze klikt eens wat met haar muis rond in het bestand dat ze voor haar neus heeft. De officier en de advocaat wachten geduldig af. Het heeft iets ambtenaresks, zo zonder persoon in het beklaagdenbankje. Alsof er iemand een parkeervergunning aangevraagd heeft, en daar vandaag toch echt eventjes een knoop over doorgehakt moet worden.

‘Goed, ja,’ mompelt de rechter dan. ‘M. was onder invloed. Alles ging in een waas, geeft hij aan. Hij was met vrienden whisky wezen drinken, en daar ging hij zich allerlei dingen van inbeelden. De zakjes MDMA zeggen hem niets, die herkent hij niet.’ Als je sec naar de feiten en de randvoorwaarden kijkt, zou dit in potentie een spectaculaire zaak kunnen zijn vol emotie, spanning, verdriet en boosheid. Maar op deze maandagochtend, zonder meneer M. in de zaal, blijft er eigenlijk maar weinig van over.

Whiskywaan

Dan wordt M.’s persoonlijke situatie besproken. Of, nou ja, besproken: benoemd. Hij zit al ruim een maand in voorarrest, en op zijn strafblad staat al het een en ander aan eerder voorgevallen feiten. De rechter schraapt haar keel en kijkt een keer naar links en naar rechts. Alsof ze, zonder er al te veel woorden aan vuil te willen maken, wil vragen of het allemaal in orde is. De advocaat doet een klein knikje, de officier van justitie ook. Dan is het de beurt alweer aan de officier van justitie die de belediging wel bewezen acht, en de inbraak ook. Die zakjes MDMA in de tuin? Die kunnen in theorie natuurlijk van iedereen zijn geweest, dus daar zal hij niet moeilijk over doen. M.’s advocaat complimenteert de officier met zijn juiste conclusie omtrent de MDMA, en begint vervolgens uit te leggen dat meneer M. helemaal niet in wilde breken, maar dat hij in zo’n whiskywaan verkeerde dat hij dácht dat er mensen aan het inbreken waren, omdat hij ze hoorde in zijn hoofd, en ze vervolgens uit het huis wilde wegjagen. Waarom zou een inbreker anders in hemelsnaam luid naar het huis gaan staan roepen waar hij spullen wil wegnemen, lijkt zijn redenering te zijn.

‘M. was helemaal van het padje. Ik heb nog geen begin van een vermoeden dat hij ook echt dingen wilde gaan wegnemen. Hij stond blijkbaar te schreeuwen. Tegen wie sprak hij? Hij was in een totale waan. Die vernieling, ja, dat heeft hij gedaan. Om die inbrekers weg te jagen.’

De advocaat slaat zijn blaadje om. De rechter kijkt onbewogen en wacht tot het verhaal verdergaat. ‘Meneer M. heeft al 33 dagen vastgezeten. Ik zou zeggen: hou het op die dagen. Voor de belediging en de vernieling. Dan zijn we klaar.’

De rechter knikt en met de emotie waarmee iemand normaliter een parkeerplaats toewijst, hamert ze de boel af. 33 dagen, dat betekent dat meneer M. op vrije voeten komt. Recht vanuit de gevangenis de sociale onthouding in. Kan ie in elk geval ook geen whisky meer gaan drinken met meer dan twee vrienden. Of het moet op anderhalve meter afstand zijn.