Overschatte mensen: Marieke Lucas Rijneveld

Marieke Lucas Rijneveld is een boerin met een stropdas. Zelden heeft het landbouwkundig milieu zo’n onaantrekkelijk wezen voortgebracht. Ze werd geboren te Nieuwendijk op 20 april 1991, als nakomeling van Sjoerd Rijneveld, een melkveehouder die z’n koeien een nieuwe methode van melk geven aanleerde: gewoon de melk uit hun uiers laten lopen en verder geen gezeik.

De moeder van Rijneveld was boerin Sjaan, een armetierig, trillend, bevend en angstig mensje, dat bang was voor koeien, haar man Sjoerd, paraplubakken, bliksemflitsen, knolrapen, afval en dorre bladeren, maar vooral was ze bang voor haar gebroed Marieke, die haar onophoudelijk in de oren toeterde: ‘Ik ben je dochter niet, ik ben je zoon, ouwe heks!’

Het duurde niet lang of Marieke nam als tweede naam Lucas aan, want, zo verklaarde ze, ik wil noch een man noch een vrouw genoemd worden, maar ‘een tussenmens’. Als iemand tegen mij zou zeggen: ‘Ik ben een tussenmens,’ dan zou ik zeggen: ‘O ja? Laat me eerst maar eens je kut en je tieten zien, en daarna zien we wel weer wat jij bent.’ 

Waarom zo iemand per se wil gaan schrijven in plaats van meereizen met het circus als curiositeit, het is me een raadsel

Rijneveld ontvluchtte Nieuwendijk en ging studeren in Utrecht. Daar werd ze aangesproken met ‘meneer’ of ‘juffrouw’ of ‘jongeman’ of ‘madame’, of ‘hé ouwe rukker, zullen we eens achter de wijven aan gaan zitten?’ Ze stopte haar studie om zich toe te leggen op het schrijven. Waarom zo iemand per se wil gaan schrijven in plaats van meereizen met het circus als curiositeit, het is me een raadsel. Eerst schreef ze een dichtbundel, Kalfsvlies, met vooral versjes erin over rundvee, paraplubakken en knolrapen. Die kutbundel won meteen een aantal literaire prijzen, het is toch niet te geloven. 

Doch de volgende ramp kondigde zich reeds aan: de compleet mislukte roman De Avond Is Ongemak. Dat werd een bestseller, wat weer eens bewijst dat het grote publiek in Nederland van romans net zoveel verstand heeft als Jort Kelder van fistfucken zonder z’n pols te breken.

De Avond Is Ongemak handelt over een meisje dat Jas heet. Dan weet je het al wel. Ze probeert het plattelandsleven te ontvluchten, nadat haar broer verdronken is in de onderstroom van een kabbelende beek. Stilistisch valt deze roman te situeren tussen de rotzooi van Saskia Noort en het boodschappenlijstje van een huisvrouw met te veel breinvocht.

De roman werd vertaald in 465 talen, en in het Engels heet ie The Discomfort of Evening, waarna een nominatie volgde voor The International Booker Prize of iets dergelijks waar de krijsende honden geen beschimmeld brood van lusten. Ondertussen had Rijneveld ook nog de dichtbundel Fantoommerrie uitgegeven, die ook vele prijzen won, en ook nogal wat versjes over knolrapen bevat. Eén keer in de week verlaat Rijneveld de schrijfkamer en gaat ze anoniem meehelpen in een veehandel, onder de naam boer Lucas.