Longread | Revu probeert de heftigste vorm van SM: de kieteldood

Kietelen is een even onbekende als onbeminde fetisj. Toch is het de heftigste vorm van sm. Iin sommige culturen werd het zelfs gebruikt als marteltechniek. Revu’s Sven Gerrets liet zich kietelen. ‘Je zegt wel genade, maar je ogen zeggen wat anders.’

Fotografie Gerard Wessel

‘Het fascinerende is het spectrum aan gevoelens dat verschillende mensen ervaren als ze kietelen of gekieteld worden. De een is er gek op, de ander gruwelt ervan. En iedereen heeft er wel herinneringen aan.’ Aan het woord is David Farrier, die ik spreek tijdens een chatsessie op een kietelforum. De Nieuw-Zeelandse journalist maakte de documentaire Tickled, nadat hij op een serie bizarre filmpjes van een competitive endurance tickling competition was gestuit.

Na het gesprek besef ik dat ik weinig kietelherinneringen boven kan halen en ook niet echt iets voel bij het onderwerp. Wat vind ik zelf eigenlijk van kietelen en bestaat er ook in Nederland iets als een kietelscene? Ik besluit op zoek te gaan naar ervaringen en verdieping.

Daarbij stuit ik direct op een levendig forum dat volledig over kietelen gaat en waar een grote groep liefhebbers alle kanten van het fenomeen met elkaar bespreekt. Er zijn topics over de handigste kieteltools en fijnste kietelervaringen, ze delen filmpjes, bedenken rollenspellen en er worden fictieverhalen geschreven. Kietelen is hier een vanzelfsprekende way of life en het hele forum ademt daardoor een positief gevoel van onbevangenheid. Dat je zelfs hier nog naïef kan zijn, blijkt als ik de chatbox ontdek. Amper binnen krijg ik een berichtje: ‘Ik heb een probleem.

Ik zit vast, met benen en voeten, in een virtueel ding.’ Als ik informeer waar hij woont en of ik moet komen helpen, blijkt het natuurlijk de bedoeling aan een soort fantasie-kietelchat mee te doen. Ik bedank vriendelijk en gelukkig voor hem komt er vrij snel een andere chatter binnen die misbruik maakt van de virtuele situatie.

Hoe meer ik over het onderwerp lees, hoe gefascineerder ik raak. Alan Fridlund, universitair hoofddocent aan de afdeling Psychologie en Neurowetenschap van de Universiteit van Californië in Santa Barbara, legt me uit dat kietelen afhankelijk is van de gevoeligheid van de huid en het onverwachte van de aanraking. We kunnen onszelf niet kietelen omdat het zenuwstelsel een efferente kopie maakt, wat betekent dat je hersenen je motorische en sensorische intenties omzet naar precieze voorspellingen van wat je kan verwachten van die intenties. Ons lichaam weet dus precies wat er gaat gebeuren, waardoor iedere poging om jezelf te kietelen zal mislukken.

Kietelbloed

Om antwoorden te vinden, zal ik dus andere handen in moeten schakelen. Gelukkig hebben verschillende leden van het forum vers kietelbloed geroken, en uit nieuwsgierigheid besluit ik op een van de voorstellen voor een kieteldate in te gaan. Twee dagen later pikt Anne me op van het station in Arnhem. Na een korte kennismaking rijden we in enkele minuten naar een groot appartementencomplex waar Peter al op de parkeerplaats staat te wachten. Via een lange gang vol kinderwagens en fietsen begeven we ons naar een deur op de derde verdieping. Een vriendelijke vrouw doet open, neemt wat geld in ontvangst en verdwijnt, ons achterlatend in haar huis.

Onderweg communiceren de twee in telegramstijl, vriendelijk maar kortaf. Binnen is het donker en hangen de muren vol met platenhoezen en posters uit de jaren tachtig.

Peter dirigeert ons meteen de slaapkamer in en Anne informeert of ik preuts ben. Binnen enkele minuten staat ze in haar bh en korte broek naast het tweepersoonsbed, Peter heeft alleen zijn onderbroek nog aan. Beiden blijken getrouwd en kinderen te hebben, maar hebben partners die hun kietelverlangens niet beantwoorden. Hoewel er geen seks bij komt kijken, zijn ze ervan overtuigd dat hun echtgenoten het niet zouden begrijpen, dus spreken ze ondanks hun schuldgevoelens een paar keer per maand stiekem af. Ze blijven wat timide, tot het daadwerkelijke kietelen begint. Peter mag als eerste het slachtoffer zijn en als Anne zijn voeten met een borstel onder handen neemt, ligt hij zich snel lachend in bochten te wringen. Ze gaan volledig op in het spel en bij hun onvoorwaardelijke overgave kan ik me niet anders dan onbeholpen voelen. Ik zit op de rand van het bed en probeer mee te kietelen, maar mijn vingers lijken geen enkel effect te hebben. Na een paar minuten geef ik het op, neem een slok water en ga zitten kijken hoe de twee opbloeien.

Puurheid

Anne daagt uit, Peter vloekt en lacht, er straalt een puurheid vanaf die me ontroert. Dertig minuten houdt Peter het vol en dan mag Anne op bed gaan liggen om zijn record te verbreken tot veertig. Zo nu en dan help ik een handje, met weinig resultaat, en ik ben opgelucht als ze een pauze voorstellen. Ieder aan een verschillende kant van het bed staan we wat te drinken. Peter eet een croissantje, Anne vertelt over haar hamsters en ik vraag hoelang een sessie normaal duurt. ‘We hebben de kamer tot tien uur vanavond,’ antwoordt Peter blij. Mijn blik kruist die van een breed grijnzende Lionel Richie aan de muur, terwijl van buiten de geluidjes van spelende kinderen binnendringen.

Tuigje

Als de pauze voorbij is, ben ik aan de beurt. Met een tuigje word ik aan het bed vastgemaakt en de twee storten zich op mijn voeten. Meteen hebben ze al mijn zwakke plekken blootgelegd en met haarborstels, teenflos en hun vingernagels geselen ze iedere beschikbare centimeter.

Bij een onverwachte kietel in mijn zij heb ik zó’n spastische reflex dat ik met mijn armen het hele tuigje aan gort trek. Verbaasd en lichtelijk beteuterd kijken Peter en Anne naar mijn vrijgekomen polsen, waar de kapotte gespen aan bungelen. Voor mij is dat het moment om deze ervaring af te sluiten, wat de twee sportief opnemen. Als ik de deur achter me dichttrek, hoor ik vanuit de slaapkamer al weer gegiechel klinken.

Als ik de leden van het kietelforum vraag wat ze zo fijn vinden aan kietelen, krijg ik gevarieerde antwoorden.

De een kickt op het machtsspel, de ander voelt zich er vrolijk door en voor nog weer een ander draait het om de mate van intimiteit die je in korte tijd opbouwt. Kietelen heeft een ongrijpbaarheid waar ook de wetenschap moeite mee lijkt te hebben. Verschillende wetenschappers, waaronder Charles Darwin, hielden zich bezig met onderzoek naar kietelen. Zo zou het nauw verbonden zijn met de evolutie van de Duchenne-lach, een spontane, emotioneel geladen lach die aanstekelijk werkt en een dierlijke origine kent. Speculaties over het evolutionaire nut van die lach lopen uiteen. Zo zou het positieve emoties binnen een groep kunnen verspreiden, zou het een mechanisme kunnen zijn voor het loslaten van spanning en zou het een manier kunnen zijn om over te brengen dat een potentieel gevaarlijke situatie toch niet gevaarlijk is.

Maar kietelen zou ook simpelweg een bijkomstigheid kunnen zijn van het mechanisme dat onze gevoeligheid verhoogt voor insecten of andere potentieel gevaarlijke zaken op kwetsbare delen van ons lichaam.

Martelmethode

Op het forum blijven ze me bombarderen met interessante artikelen. Zo lees ik dat de Romeinen een martelmethode zouden hebben gehad waarbij ze de voeten van een gevangene in een zoutoplossing dompelden, waarna ze een geit de voetzolen lieten likken. Dat zou kriebelend beginnen en eindigen met gruwelijke pijn.

Ik neem contact op met professor Mary Beard, bekend van BBC-programma’s over het Romeinse rijk. Volgens haar is er geen bewijs dat kietelen als marteling werd gebruikt in het oude Rome. Ook bij het Torture Museum in Amsterdam melden ze dat er vele pijnlijke ondervragingsmethoden werden gebruikt, maar dat kietelen niet voorkwam. Toch wordt er in boeken regelmatig melding van gemaakt. Irene Thompson schrijft dat kietelen tijdens de Han-dynastie als marteling voor Chinese welgestelden werd gebruikt, omdat het geen sporen achterliet en je er snel van herstelde.

Mark Schreiber beschrijft hoe Japanse criminelen met namen als Devil Bear, Iwabuchi en Bucktoothed Turtle aan het begin van de vorige eeuw kusuguri-zeme toepasten; kietelen zonder genade. En Holocaust-overlevende Heinz Heger zag tijdens zijn tijd in concentratiekamp Flossenbürg hoe SS-sergeanten gevangenen tot waanzin dreven door ze te kietelen.

Meesteres Jacqueline

Kietelen blijkt dus een duister randje te hebben en naar dat randje ben ik nieuwsgierig geworden. Op aanraden van een forumlid besluit ik langs te gaan bij Meesteres Jacqueline. Ze ontvangt mij en fotograaf Gerard in haar fraaie studio die vol staat en hangt met sm-attributen. Ter introductie geeft ze een klein voorproefje om wat foto’s te kunnen maken. Terwijl ik me moet vasthouden aan een stang bewerkt ze met haar nagels mijn zij en voeten. De lachstuipen die door mijn lijf jagen maken het lastig de stang vast te blijven houden.

Binnen enkele minuten staat het zweet op mijn voorhoofd en gaat mijn hart als een bezetene tekeer. Wat opvalt is dat ik me de hele dag moe en lusteloos voelde, maar nu het gevoel heb dat ik nog een marathon zou kunnen lopen. Dat is volgens Jacqueline ook niet zo gek: ‘Ik werk met de drugs die het lichaam al in zich heeft, ik activeer die stofjes. Je kunt het vergelijken met een runners high.’

Na de korte sessie biecht ik op dat ik ondanks mijn gelach direct een bijna onbeheersbare drang voelde om haar te slaan. Ook dat blijkt niet zo gek. ‘Je komt tijdens het kietelen bij je diepste ik. Er wordt een oerreflex aangeboord, je wil jezelf beschermen. Ik vestig me in jouw sensorische ruimte, heb je in mijn macht, en dan overkomen je zaken die niet te sturen zijn. Dat levert hele wisselende emoties en gevoelens op. Kietelen is volgens mij de heftigste vorm van sm, puur omdat je je er niet op in kan stellen. Als je komt om gespanked te worden, dan kun je je daar geestelijk op voorbereiden. Bij kietelen gebeurt zoveel zonder dat je daar controle over hebt, zowel geestelijk als lichamelijk. Er worden stofjes aangemaakt, je lacht zonder controle, je ademhaling verandert, je hartslag gaat omhoog…’

Kartol

Als de fotograaf wat mooie kiekjes heeft en verdwijnt, begint het echte werk. Ik ontdoe me van overtollige kleding en word met gespen vastgemaakt aan de stang die via een katrol aan het plafond vast zit. Ik vraag of ze ook hulpmiddelen gaat gebruiken om me te kietelen, maar volgens Meesteres Jacqueline zal dat niet nodig zijn. ‘Ik heb een kietelkoffertje met attributen, maar die blijft altijd dicht.

Als ik met mijn nagels bezig ga, is dat genoeg. Zeker als ik verbaal de dreiging hoog hou, want dat is een even belangrijk onderdeel van een sessie.’ Ze heeft geen woord te veel gezegd, want binnen no time spring ik weer als een dolle koe om haar heen. Ze laat me krimpen en dansen, vaak zonder daadwerkelijk veel te hoeven doen.

‘Probeer het maar,’ daagt ze me uit als ik mezelf aan de stang omhoog trek om weg te komen bij haar vingers. ‘Er zijn al genoeg mensen die geprobeerd hebben om tegen het plafond te klimmen.’ Zelfs als ze gewoon kriebelt, is alleen het idee dat ze elk moment haar nagels weer uit kan zetten genoeg om mijn hartslag continu op het niveau van een zware inspanning te houden. Elke spier van mijn lichaam is in opperste staat van paraatheid.

Schijnbeweging

Ze hoeft maar een vinger te bewegen en ik sta weer volledig strak, met gekromde rug, mijn handen vast aan de stok, mijn buik en zij zo ver mogelijk uit haar buurt houdend, balancerend op mijn tenen. Een schijnbeweging van haar en ik trippel als een malloot van links naar rechts. ‘Nog even en je kan spitzen aan,’ zegt Jacqueline. Zo weet ze mijn gepijnigde kietellach met grapjes regelmatig te laten overgaan in een oprechte lach. Een blik in de grote spiegel van de sfeervolle kamer doet me beseffen dat ik inderdaad in een soort verwrongen ballethouding sta. Ik voel me een stervende Quasimodo. Ik heb het codewoord ‘genade’ gekregen, maar de eerste keer dat ik het zeg, geloof ik het zelf ook niet echt. Jacqueline staart me aan, observeert.

‘Non-verbale communicatie is heel wat anders dan verbale. Je zegt wel genade, maar je ogen zeggen wat anders.’ Haar nagels schieten weer over mijn lijf, de tijd verliest alle dimensies. Mijn derde ‘genade’ is overtuigend genoeg. Thuis zie ik in de spiegel dat de nagels van Jacqueline mijn lichaam hebben omgetoverd tot een Jackson Pollock-schilderij. Als de storm van endorfine is gaan liggen, lijkt het alsof ik me in slow motion beweeg. Opeens begrijp ik wat de aantrekkingskracht van kietelen moet zijn voor sommige mensen; de volledige overgave aan de fascinerende strijd die woedt in het schemergebied tussen spelen en martelen, een ingewikkelde en verkwikkende dans bestaande uit gelijke delen leed en plezier. Ik ben geestelijk en lichamelijk uituitgeput en voel de spierpijn al zachtjes opkomen.