De gevreesde Audi-bende aus Holland

Het is 03.45 uur in de nacht van 29 juli 2020 en in het stadje Bad Bramstedt in de buurt van Hamburg klinkt een knal alsof er een aanslag wordt gepleegd. Een vrouw schrikt wakker, wat is er aan de hand? Tweede knal, nog meer paniek, zijn er doden gevallen? Ze rent naar het raam, kijkt naar beneden. Ze ziet rook bij het filiaal van de Commerzbank in de belangrijkste winkelstraat van Bad Bramstedt en schreeuwt tegen haar man dat hij de politie moet bellen. Ze blijft door het raam gluren en ziet twee in het zwart geklede mannen met bivakmutsen in een donkere auto springen. Ze noteert details, haar man moet dat doorgeven aan de politie.

De auto rijdt op hoge snelheid via de A7 richting Hamburg, agenten zetten de achtervolging in. Ze vragen versterking, een politiehelikopter vliegt laag over de snelweg. De rovers verlaten de snelweg bij afslag Norderstedt. Dat lijkt slim, maar is het niet. Op de weg staat een Polizeisperre, een blokkade van politieauto’s die dwars over de weg staan. De bestuurder van de donkere auto rijdt volgens politiewoordvoerder Carola Jeschke van de Landskriminalambt (LKA) ‘vol op de beambtes af’, de agenten springen net op tijd weg. Ze pakken hun wapens, er worden meerdere schoten afgevuurd, de auto rijdt gewoon door. De daders worden een kwartier later toch gearresteerd bij het stadje Henstedt-Ulzburg. Agenten doorzoeken de auto en vinden geldcassettes uit de opgeblazen geldautomaat van de Commerzbank. Journalisten uit de deelstaat Sleeswijk-Holstein rijden een paar uur later naar Bad Bramstedt. De straat Kirchbleeck is afgezet, op het trottoir liggen scherven. De deur van de Commerzbank is compleet versplinterd, staat in de Kieler Nachrichten, binnen bleef ‘slechts een geraamte van metaal en kabels’ over. De automaat is hoogstwaarschijnlijk opgeblazen met een gasmengsel. Volgens een NDR-verslaggever komen de ‘vermoedelijke daders uit Nederland’. Omwonenden worden geïnterviewd. Overbuurvrouw Paola Parolini, eigenaresse van ijssalon Eis Lazzarin, vertelt dat ze ‘Bumm! Bumm!’ hoorde. Ze zei tegen haar man Enzo: ‘Bel de politie!’ Enzo luisterde natuurlijk naar Paola.

Achtste plofkraak

Het is dit jaar alweer de achtste plofkraak in Sleeswijk-Holstein op een filiaal van de Commerzbank. Twee weken eerder was er nog een explosie in het nabijgelegen stadje Neustadt. Volgens politiewoordvoerder Carola Jeschke is er overduidelijk een ‘samenhang’ en ze gebruikt het woord ‘bendegelijkenissen’. Twee mannen in zwarte kleding verdwenen toen zonder geld omdat de explosie zo krachtig was dat het plafond naar beneden donderde en de daders bijna onder het puin belandden. Bij twee andere explosies van geldautomaten werden de daders gepakt, de andere keren konden ze ontkomen. In zes maanden zijn er dit jaar al meer Sprengattacken in Sleeswijk-Holstein geweest dan in heel 2019

De daders van de explosie in Bad Bramstedt zijn twee Nederlandse mannen: een van 22 jaar en een van 26 jaar. De uitvoering van de roof lijkt volgens de politiewoordvoerder sterk op eerdere explosies van geldautomaten, alleen werden die uitgevoerd in andere deelstaten. Dat zou erop kunnen wijzen dat Nederlandse plofkrakers hun werkterrein opnieuw hebben uitgebreid. De gearresteerde Nederlanders moeten zich op donderdag 30 juli 2020 melden bij de onderzoeksrechter in Kiel, op 97 kilometer van Hamburg. Ze worden onder meer beschuldigd van het ‘veroorzaken van een explosie’ en van ‘zware bende-diefstal’. De Duitse politie vermoedt dat ze tot de gevreesde Audi-Bende behoren, een bende van plofkrakers die uit zo’n vierhonderd Nederlanders bestaat en in ruim zes jaar tijd meer dan driehonderd plofkraken in Duitsland hebben gepleegd.

Ik zette mijn fiets tegen een boom. Mijn pinhuisje was afgezet met rode linten. De zware deur was weggeblazen

Ze kwamen ook naar ons. Ik woon in het stadje Kranenburg in Noordrijn-Westfalen. Ik schaam me daar soms voor en verdedig me met: ‘Dat is net over de grens, bij Groesbeek en Nijmegen.’ Ik ga elke twee maanden naar de kapper bij Cut & Moore in de Klever Straße en moet dan eerst 10 euro uit een van de twee geldautomaten in ons stadje halen omdat Duitsland op het gebied van pinbetaling een derdewereldland is.

Dat deed ik ook op 25 maart 2020 en ik reed door de Neuenhof en de Galgensteeg naar het centrum van Kranenburg aan de Großen Haag. Ik passeerde het drankfiliaal van supermarkt Rewe waar Hollanders zoals ik goedkope wodka en witbier inslaan en arriveerde bij het vrijstaande pinhuisje. Die staat in de buurt van de Curry Arena, waar de plaatselijke voetbalclub meestal waardeloos speelt, en een klein winkelcentrum genaamd ‘Frischarena’. De varkenslapjes waren weer eens in de aanbieding bij Slagerij Quartier. Kranenburgers met mondkapjes op kochten curryworst bij curryspecialist Curry Q.

Ik zette mijn fiets tegen een boom. Mijn pinhuisje was afgezet met rode linten. De zware deur was weggeblazen. Op de grond lag glas. Mannen in witte pakken en mondkapjes op deden onderzoek op de Tatort, dat klinkt nog mooier dan de Nederlandse vertaling plaats delict.

Agenten belden aan bij mensen in de buurt. Kranenburgers vertelden een ‘lauten Knall’ te hebben gehoord. Ze gingen snel naar buiten om naar ons lieflijke ex-pinhuisje te kijken, die was volledig verwoest. Twee mannen met bivakmutsen waren gevlucht op een scooter. Een derde was volgens een getuige in een Audi gesprongen en in een gevaarlijk hoog tempo weggereden. Het moet rond half drie zijn geweest. Hij scheurde door de Waschwall en passeerde de paar restaurantjes die we in ons stadje hebben. De Audi vloog bijna uit de bocht bij de rotonde en reed via Wyler richting Nijmegen. De snelste wagens en een helikopter zetten zonder succes de achtervolging in.

Explosieven

De Kriminalpolizei vroeg in de Nord-Rhein Post en de Klever Bode om extra inlichtingen, getuigen konden het nummer 02821-5040 bellen. Ik deed dat, maar alleen omdat ik zelf informatie wilde. Hoeveel was er gestolen, was er al iets bekend over de daders? Duits-afstandelijke vriendelijkheid aan de andere kant van de lijn. De achtervolging had geen succes gehad, de daders waren ontkomen, er was geen gasfles bij het Tatort gevonden, wat betekent dat er hoogstwaarschijnlijk explosieven zijn gebruikt. Niemand wist nog hoe groot de buit was en volgens de woordvoerder maakten de daders deel uit van de ‘Audi-bende’, inmiddels ook gevreesd in Duitsland, helemaal in de deelstaat waar ik woon: Noordrijn-Westfalen.

In Bild stond de volgende dag dat er in de nacht van 24 maart 2020 nog vier andere plofkraken in onze buurt waren gepleegd. In Dinslaken werd door getuigen een ‘zwarte combi’ gezien, maar dat kon ook een Audi zijn. De daders raceten na de roof volgens meerdere mensen ‘richting Nederland’. In Mülheim an der Ruhr zagen getuigen een zwarte Audi 6. Volgens Bild was dat ‘höchst interessant’ en de tabloid pakte weer eens groot uit: verhalen over de Audi-bende worden altijd goed gelezen in mijn favoriete krant. De mannen hadden maskers op. Waarschijnlijk niet vanwege het virus, maar om niet herkend te worden. In Bild stond ook: ‘In Noordrijn-Westfalen raakt men bijna gewend aan al die Geldautomaten-Sprengungen.’

Op lokale zenders was de aandacht voor de bende even groot als in Bild. Er wordt bijna om de dag een geldautomaat opgeblazen in Noordrijn-Westfalen. De Albanezen en de Moldaviërs hebben inmiddels ook ontdekt hoe lucratief deze bedrijfstak kan zijn, maar veruit de meeste daders komen uit Nederland. Ze roofden in zestien Duitse deelstaten, maar het vaakst in Noordrijn-Westfalen. Dat blijkt uit een rapport van de Bundeskriminalamt (BKA) met de titel: ‘Aanvallen op geldautomaten’. Er werden in 2019 105 geldautomaten in Noordrijn-Westfalen opgeblazen. Dat waren er 52 meer dan de nummer 2 Hessen, niet toevallig ook een staat die vlakbij Nederland ligt en de nummer 3 Nedersaksen, aan de Drentse grens. De buit: 15,2 miljoen euro. De schade door de explosies: nog eens tientallen miljoenen extra. De Duitse recherche geeft soms verklaringen over de hoge cijfers. Corona speelde hier vooral in maart en april van dit jaar een grote rol bij. De grenzen met België en Frankrijk waren grotendeels dicht en daardoor lag het voor de hand het roofterrein naar Duitsland te verplaatsen. Groot bijkomend voordeel was dat de beveiliging in de meeste deelstaten nog lang niet zo goed is als in Nederland en er veel meer geld zit in Duitse pinautomaten.

Bij twee plofkraken kwamen de criminelen zelf om het leven doordat er stalen brokstukken in hun gezicht werden geslingerd

De eerste Duitse geldautomatenontploffing was in 2005 in Keulen. Geen journalist of Duitse burger lag er nog wakker van. Dat gebeurde pas toen het vanaf 2013 steeds vaker voorkwam. De Bundeskriminalamt verzon toen voor het eerst de term ‘Geldautomatensprengung’ en de daders waren ‘Automatensprengers’. Volgens de Duitse federale recherche kwam de spectaculaire toename doordat Nederlandse banken steeds meer preventieve maatregelen namen en de plofkrakers verlegden hun aandacht naar de buurlanden. Geldautomaten-Sprengung heeft tegenwoordig zelfs een eigen lemma op de Duitse Wikipedia.

Geprepareerde garage

De daders gebruiken meestal ‘voertuigen van het merk Audi’. Soms vluchten ze eerst op scooters of motoren naar een ‘geprepareerde garage’ in de buurt. Ze wachtten heel slim tot de ‘nood-zoekacties’ worden stilgelegd en rijden dan in relatieve rust naar Nederland, richting Utrecht bijvoorbeeld, waar buitenproportioneel veel leden van de Audi-bende vandaan komen. Een woordvoerder van de Landeskriminalamt zei in de West-Deutsche Allgemeine Zeitung: ‘Het grootste deel van de daden wordt door een Nederlandse groep met een Marokkaanse migratieachtergrond gepleegd. Ze zijn professioneel, aan de daden gaat een grondige planning vooraf.’

Dat moet ook, want net als in Nederland worden er in Noordrijn-Westfalen steeds vaker tegenmaatregelen genomen, zoals inkt die tijdens een ontploffing op de bankbiljetten belandt. Sta je daar als professioneel plofkraker met gele of pimpelpaarse bankbiljetten.

Hoe zwaarder de beveiliging, hoe zwaarder de explosieven die worden gebruikt en daardoor vreest de politie steeds vaker voor dodelijke ongelukken. Zo nu en dan vliegt het hele gebouw in de fik en dan moeten de daders zonder buit snel vluchten. Bij twee plofkraken kwamen de criminelen zelf om het leven doordat er stalen brokstukken in hun gezicht werden geslingerd.

De meeste daders letten beter op en het is nieuws als er een arrestatie wordt verricht. Precies een maand na de explosie in mijn stadje werd er een geldautomaat in het nabijgelegen Hagen opgeblazen. Een getuige werd wakker en belde de politie. De plofkrakers gingen door en er klonk een nog hardere knal. Ze dachten er vandoor te kunnen gaan, maar een 62-jarige man kreeg ineens de moed de auto van de daders te rammen. Een man zag het gebeuren en hij pakte zijn telefoon en filmde minutenlang. Hij zag de botsing en riep uit: ‘Was passiert da dann?’ De man naast hem stond de overval ook geamuseerd te bekijken, maar zei nu toch: ‘Scheisse!’ De zwarte Audi was zwaar beschadigd, maar de chauffeur gaf toch gas en reed weg.

Er ontstond een Spektakuläre Verfolgungsjagd, schreef Bild, een achtervolging die zo in een film kan worden gemonteerd. Fijn detail: de vluchtauto knalde op een politieauto bij knooppunt Wuppertal-Noord. Beide wagens moesten worden weggesleept en er werden geldcassettes gevonden en jerrycans met een chemische vloeistof. Een 34-jarige man van ‘Noord-Afrikaanse afstamming’ (Bild) werd gearresteerd. De twee andere daders gingen er te voet vandoor en zijn nooit gevonden.

Bild plaatste nog dagen stukken over de 62-jarige superheld, alleen een plofkraak op vrijdagmorgen 18 februari 2020 kreeg dit jaar nog net iets meer aandacht in de Duitse media. Het plaatsje Emmerich ligt op twintig minuten van mijn huis. Het was 04.00 uur toen daar een geldautomaat werd opgeblazen. De daders vluchtten in een zilveren Audi RS3 en scheurden over de A12 richting Nederland. De chauffeur verloor de macht over het stuur en ramde bij het plaatsje Zevenaar een vrachtwagen. De Audi raakte van de baan en belandde op zijn kop in een greppel. Twee Nederlanders uit Nieuwegein overleefden het ongeluk niet. Een derde man stapte uit de auto, vluchtte weg van de ravage en wordt nog gezocht. Hij is 1,80 meter, heeft een normaal postuur, had lang haar en droeg een blauwe jas met zwart-witte strepen. De plofkrakers van de Audi-bende reden volgens de Duitse politie 250 kilometer per uur toen ze op de vrachtwagen botsten.

Er bestaat een Geldautomaten-Sprengungen Presse Reader en daar wordt nauwkeurig bijgehouden of er op een dag een plofkraak is geweest. In de vroege ochtend van 5 augustus 2020 is het weer eens zover en statistisch gezien klopt dat ook: er zijn dan al een uur of 48 geen plofkraken geweest in Noordrijn-Westfalen.

Tatort: Westenfelder Straße 203 in de wijk Wattenscheid van de stad Bochum. Een geldautomaat van de Deutsche Bank wordt tot ontploffing gebracht. De deur en ruiten van het filiaal zijn vernietigd. Onderkop in de West-Deutsche Allgemeine Zeitung: ‘Omwonenden in angst.’ De geldautomaat is waarschijnlijk opgeblazen met springstof. De meeste Nederlandse plofkrakers gebruiken die methode inmiddels, gasmengsels zijn al ouderwets. Hierdoor wordt de schade alleen maar groter.

Schuchtere explosiemeesters

Het is al de derde keer in een paar jaar tijd dat er op deze plek een geldautomaat wordt opgeblazen, de automaat was nog maar net heropend. Voor die tijd kon er een half jaar niet worden gepind in de Westenfelder Straße door een ontploffing. Op 18 april en 14 juni werden er op andere plekken in Bochum geldautomaten opgeblazen. Tientallen mensen kijken vanaf de weg naar de rampplek. Zal de politiek eindelijk eens ingrijpen? Zijn die Hollanders van die Audi-Bende nu echt zo moeilijk te pakken? Een lokale zender meldt dat het dak direct instortte door de explosie en daardoor moesten de plofkrakers zonder buit snel weg. Politiewoordvoerder Jens Artschwager merkt op: ‘Mogelijkerwijs is de explosie niet zo verlopen als ze zich hadden voorgesteld.’

Volgens de Geldautomaten-Sprengungen Presse Reader is het de 127ste keer dat er dit jaar een geldautomaat in Noordrijn-Westfalen werd opgeblazen. Volgens de Landeskriminalamt is dat ondanks alle maatregelen nu al aanzienlijk hoger dan in vorige jaren. In heel 2019 werden er in de deelstaat 104 geldautomaten opgeblazen en in 2018 108. Toch is de samenwerking tussen de Nederlandse en de Duitse politie onmiskenbaar beter geworden in Noordrijn-Westfalen en daarom kiezen de leden van de Audi-bende er ook steeds vaker door te scheuren naar andere deelstaten, zoals Sleeswijk-Holstein, Baden-Württemberg en Beieren. In München begon drie weken geleden een proces tegen zes leden van de Audi-bende, onder wie een jonge vrouw. Eerste zinnen van rechtbankverslaggever Susi Wimmer in de Süddeutsche Zeitung: ‘Ze joegen in het openbaar geldautomaten in de lucht, behoorden tot een internationaal opererende bende en lieten zich ook niet door politiekogels stoppen: voor de rechtbank doen de zes verdachten zich echter onschuldig voor.’ De kop: Schüchterne Sprengmeister (Schuchtere explosiemeesters).

Verdachte Oruc G. had geen idee waar die Audi’s voor zouden worden gebruikt, maar zei wel: ‘Ik zou me graag bij Duitsland willen verontschuldigen’

De moderne bankrovers waren ‘perfect georganiseerd’, hun logistiek was ‘vlekkeloos’. Hun misdaden werden nog ‘ongelooflijker’ toen de verslaggeefster de jongens en het meisje zag en ze beschrijft ‘Die Gangster’ als: ‘onopvallende gestaltes’ die deden alsof ze ‘niet zo goed wisten waar ze in verwikkeld waren geraakt’. Een van hen – Oruc G. – had als taak huurauto’s en onderdak te regelen. Hij had geen idee waar die Audi’s voor zouden worden gebruikt, maar zei wel: ‘Ik zou me graag bij Duitsland willen verontschuldigen.’

Volgens Susi Wimmer zijn alle verdachten ‘Nederlands-Marokkaans’.

Ze droegen T-shirts, mondkapjes en sneakers, hun eenpersoonstafels waren op anderhalve meter afstand gezet. Ze hielden hun schrijfblok voor hun gezicht toen Duitse fotografen hun camera’s op ze richtten. Het voorlezen van de aanklachten duurde twee uur. Ze bliezen eerst geldautomaten op in Noordrijn-Westfalen en daarna in Zuid-Duitse stadjes bij München, de buit was 523.000 euro.

Rechter Franz Zimmer heeft vijftien zittingsdagen ingeroosterd. De uitspraak wordt nog deze maand verwacht.