‘We waren gewoon knoerten’

In de bioscoopdocumentaire De Dick Maas Methode wordt op die gloriejaren teruggekeken. Voor Nieuwe Revu vertelt Tatjana Simic over haar ervaringen op de set van Dick Maas. ‘MeToo is mij nog nooit overkomen.’

In 1995 vond Dick Maas het welletjes: hij had twee films en drie tv-series over de familie Flodder gemaakt. Tijd voor wat anders. Maas combineerde de laatste drie geplande afleveringen tot een speelfilm en besloot dat villawijk Zonnedael daarin tegen de vlakte zou gaan. Op een avond draaiden meerdere camera’s de trouwe backlot die in vlammen opging.

Na het bioscoopsucces van Flodder 3 belde omroep Veronica Maas op. ‘Ze zeiden: jongens, dit gaat allemaal weer zó goed, hebben jullie niet nóg twee seizoenen? Moesten we die afgebrande huizen weer allemaal opkalefateren...’

De documentaire De Dick Maas Methode zit vol met dit soort anekdotes. Regisseur Jeffrey de Vore interviewde veertig ooggetuigen, van Huub Stapel tot Barry Hay: Maas regisseerde diverse Golden Earring-clips. De mooie verhalen en vaak spectaculaire achter-de-schermen-beelden stemmen nostalgisch. Want een opvolger heeft Dick Maas nooit gehad in Nederland, al kwamen de New Kids in de buurt.

Wat was die Dick Maas Methode? Op Amerikaanse leest geschoeide high-concept-actie, doorspekt met typisch Hollandse humor. Dus achtervolgingen over de Amsterdamse grachten en daarbij dwars door een draaiorgel knallen. De woorden ‘kan niet’ wilde de jonge regisseur niet horen, en dus werden voor het opblazen van het Flodder-huis explosievenexperts uit Engeland ingevlogen. Voor een grote scène op de Amstel werd bewoners doodleuk verteld dat ze een dag hun huis niet uit konden. Stuntman Dicky Beer bij het oplepelen van alweer een verbluffende stunt: ‘In Nederland gaat dit nooit meer lukken.’

‘Mwaoh’

Ook Tatjana Simic heeft De Dick Maas Methode inmiddels gezien. ‘Fantastisch, heb me geen seconde verveeld. Ben zelf helemaal geen horrorfan dus een heleboel dingen van Dick had ik nooit gezien. Ik moest af en toe een hand voor mijn ogen houden bij het kijken, zo spannend.’ Simic kwam in beeld toen dochter Kees Flodder moest worden gecast. Producent Dave Schram, toen productieleider, herinnert zich dat er twee kandidaten waren: een jonge actrice en fotomodel Simic, die Maas in een glamourshoot in Panorama had gezien. Schram in De Dick Maas Methode: ‘Dat andere meisje deed het ook heel goed, dus Dick vroeg aan mij wie ik het beste vond. Ik wist meteen dat Dick voor Tatjana zou kiezen dus ik zei: “Ik vond die andere ontzettend goed acteren, maar ik weet zeker dat jij voor Tatjana gaat.” En natuurlijk werd het Tatjana.’

En zo belandde het Kroatisch-Nederlands fotomodel Tatjana Simic, pas zeven jaar in Nederland, op de set van Flodder in villawijk de Kollenberg in Sittard. Simic: ‘Dat was echt onvergetelijk. Zo mooi en spannend, ik kon gewoon niet begrijpen dat ik daar mocht staan. Al die mensen hadden al eerder films gemaakt, maar voor mij was het de eerste keer. Ik heb daar letterlijk met grote ogen en ingehouden adem gevolgd wat er allemaal gebeurde. Ik denk niet dat ik ooit zo genoten heb in mijn leven als toen.’

Dan staat er een naakte man met zijn piemel tegen je billen te bengelen. Dat voelde raar, ik zat daar best over in

Ze was wel onzeker over het feit dat ze vooral op haar uiterlijk gecast was. ‘Maar ja, zoveel mensen beginnen aan een acteercarrière zonder opleiding. Je kunt het of je kunt het niet. Ik roep altijd: ik ben geen actrice. Maar anderen zeggen dan: dat ben je wel, je hebt het toch gedaan?’ En ze had het vertrouwen van de regisseur. ‘Dick heeft ooit over mij gezegd toen hem gevraagd werd wat voor actrice ik was: “Je moet verdomde goed kunnen acteren als je niet veel tekst krijgt, en dat kan Tatjana.” Een groter compliment kan ik niet krijgen van een regisseur. Alle twijfels heeft dat weggehaald, ook op die momenten dat hij na afloop van een take alleen “mwoah” zei. Typisch Dick: hij springt geen gat in de lucht omdat je een scène goed heb gespeeld.’

Knop om

Een van de meer uitdagende dingen die Maas Tatjana liet spelen, was de scène waarin Kees in een garage wordt aangerand door buurman Neuteboom. Op de behind-the-scenes-beelden zit Tatjana er vooraf ontspannen bij. Maar jaren geleden onthulde ze dat ze die ochtend had zitten huilen in de make-up omdat ze zo opzag tegen dat moment. Acteur Bert André zou oorspronkelijk een extra onderbroek dragen, maar dat zag je op beeld terug, dus moest die weer uit. ‘Dan staat er een naakte man met zijn piemel tegen je billen te bengelen. Het is niet je vriendje, maar een acteur op de set met thuis een vrouw. Dat voelde raar, ik zat daar best over in.’ Desalniettemin groeide de scène uit tot het visitekaartje van de film, en Tatjana’s uitroep ‘Buurman, wat doet u nu?’ ging een eigen leven leiden. Het werd zelfs de naam van een Vlaams tv-programma over Nederland. Simic lag niet lang wakker van de ervaring. Gelukkig maar, want ze had nog twee films en vijf tv-series met Bert André voor de boeg. ‘Bert was zo’n lieve man, hij is helaas overleden, maar het was een schat. Hij heeft alles gedaan om me op m’n gemak te stellen. En een goede acteur, hoor. Uiteindelijk heb ik gedaan wat je als acteur op zo’n moment nodig hebt: de knop omgedraaid en gedaan wat me gevraagd werd. Dat is het geheim: je draait die knop om.’

Na de weken in Sittard werd verder gefilmd in Spaarnwoude, waar op een wielerbaan villawijk Zonnedael als decor verrees. Een kant-en-klaar bouwpakket uit Scandinavië fungeerde als de familie Flodder-villa. Het was allemaal van een ongekende schaal. ‘Dick was de bedenker, het genie: wat hij kan, kan niemand in Nederland. Maar de goede sfeer kwam ook voort uit de onderlinge samenwerking. Het productiekantoor, de decorbouwers, licht, make-up, stuntmensen. Het geheel klopte. Er was een hecht contact onder de acteurs, we steunden elkaar enorm en begrepen elkaar heel goed. En er werd vooral enorm veel gelachen. Dat zie je natuurlijk niet als publiek, maar er was zoveel gekkigheid en bloopers.’

Schijnheilig

Tatjana kreeg pas voor het eerst een gevoel waar ze in beland was toen ze de afgemonteerde film tijdens de perspremière zag. ‘Ik had nooit enige verwachting gehad, maar toen gierde ik het uit. Ik vond het waanzinnig grappig, wist echt niet wat ik zag. Ik zag toen ook de basis van het succes van Flodder: de mensen herkenden zichzelf erin. En dan te bedenken dat zoveel sponsoren ons destijds te plat vonden, daar wilden ze geen geld insteken. Wie denk je dat McDonald’s eten en Coca-Cola drinken: het volk. Waarom voel je je daarboven verheven? Dat probleem hadden we vaak: veel mensen voelden zich boven Flodder verheven.’

Zoals de schrijvende pers die samen met Simic de film bekeek. ‘Ik keek om me heen en zag dat de critici in de zalen zo serieus bleven en helemaal niet lachten. Ik vroeg aan Myrna van Gilst, de assistent van Dick: “Dit kan toch niet waar zijn, dit is toch geweldig leuk?” Myrna zei: “Dit is de persvoorstelling en voor de pers is het niet chic om te lachen.” Ik vond dat zó schijnheilig. Als ze thuis met hun familie hadden gekeken, hadden ze namelijk wél gelachen. Ik heb daar een afkeer van publiciteit door gekregen.’

Of de pers enthousiast was of niet maakte niet veel uit: Flodder trok uiteindelijk 2,3 miljoen bezoekers in Nederland, en nog eens een kleine 2 miljoen over de grens.

In een oogwenk was Tatjana van onbekend talent uitgegroeid tot een vrouw wiens voornaam heel Nederland kende. Ze nam een aantal goedlopende singles op en begon met wat een langlopende reeks fotoshoots voor de Nederlandse (en Duitse) Playboy zou worden. ‘Wil je die naamsbekendheid houden, moet je hard werken. Want een keer in een film verschijnen en beroemd worden als Kees Flodder is nog niet zo’n kunst. Dat overkomt je. Maar om jaar na jaar bekend te blijven en op handen gedragen te worden, daar heb ik hard voor geploeterd.’

Ten tijde van Flodder reed ze vaak na een dag draaien op de set door naar een van haar optredens. ‘Ik kwam dan soms om 05.00 uur pas thuis. Kon ik direct weer door naar de studio. En ik reed zelf, zo’n 150.000 km per jaar. In 27 jaar moet ik alle hoeken en gaten van Nederland wel gezien hebben, van Lutjebroek tot Vlagtwedde. Daar ben ik best trots op.’

Toen Bavaria een gratis Tatjana-kalender bij een krat bier weggaf, moest de brouwer er meer dan een miljoen laten drukken.

Burgeroorlog

Bij Almere was ondertussen de studio van First Floor Features verrezen, het filmbedrijf van Dick Maas en producent Laurens Geels. Een kostbare onderneming, die het produceren van een tweede Flodder-film noodzakelijk maakte. Maas voelde er weinig voor, maar zwichtte voor de economische argumenten. Voor Tatjana vielen de opnames van Flodder in Amerika! (1992) samen met een moeilijke periode. De burgeroorlog in voormalig Joegoslavië was net uitgebroken en haar zuster en haar gezin werden vermist. ‘Ik wist niet of ze nog leefden, was vreselijk verdrietig. We draaiden in New York en na de opnames sloot ik me op in mijn hotelkamer en viel huilend in slaap. Dan werd ik in de ochtend helemaal opgezwollen van de tranen wakker. Ze konden me de eerste uren geen close-up geven, totdat mijn ogen een beetje geslonken waren.’ Pas drie jaar later kreeg ze te horen dat haar zusje nog leefde. ‘Dat is wat ik bedoel met de knop om: de show must go on.’

Om jaar na jaar bekend te blijven en op handen gedragen te worden, daar heb ik hard voor geploeterd

Terugkijkend moet ze vaststellen dat het rare tijden waren. ‘Ik leefde toen echt in een soort roes. Trad ik met kerst op voor een volle zaal van tweeduizend man, begon ik keihard te huilen. Dan brak ik gewoon. Ging ik achter het podium mijn tranen drogen, en was ik zo blij dat iedereen er nog was als ik terugkwam. Als ik de mensen dan vertelde over mijn zusje hadden ze daar alle begrip voor. En als ik dan zei dat het ook anders kan, dat mensen in een land als Nederland wél in vrede kerst met elkaar kunnen vieren, gingen ze nog harder klappen. Maar Dick heeft ook z’n moeilijke momenten gehad, gevechten waar het publiek niets vanaf wist. Dat is het leven.’

Het succes van Flodder in Amerika! bracht Veronica ertoe Maas en Geels om een tv-serie te vragen. Die hadden daar met hun filmstudio met torenhoge overhead wel oren naar. De Flodder-reeks (1993-1998) introduceerde een compleet nieuwe generatie kijkers met de familie. Coen van Vrijberghe de Coningh en Stefan de Walle gaven een geheel eigen draai aan de personages Johnnie en zoon Kees, en de humor werd zo mogelijk nog anarchistischer.

De grote First Floor-studio bleek een onding: bloedheet in de zomer, nauwelijks te verwarmen in de winter. Ook werd er veel in de buitenlucht gedraaid. Simic krijgt het er nog koud van.

‘Ik had altijd een kort rokje, laarsjes en een topje aan, en daar paste geen thermo-ondergoed onder. Ik droeg dan een jas die uitging op het moment dat ze “actie” riepen. Er stond een styliste stand-by om als Dick “cut!” riep mij onmiddellijk die jas weer om te doen. Heb daar zoveel verkoudheden opgelopen, op een gegeven moment stond ik daar met veertig graden koorts. Zei Nelly: “Ga toch naar huis, kind...” Maar we waren gewoon knoerten, keihard. Ziek melden zat niet in ons karakter.’

Ze was er ook bij toen Coen van Vrijberghe de Coningh na seizoen vijf onverwacht overleed, in zijn Johnnie-rol tijdens een commercieel optreden in de First Floor-studio. ‘We deden samen met Stefan ons Flodder-ding en ineens viel Coen achterover en was het over en uit. Op het moment dat ik hem in de ogen keek, zag ik al aan de manier waarop hij naar het plafond staarde dat hij dood was. Er zat geen enkel leven meer in, ik had dat nooit eerder gezien. Later hoorde ik van een ooggetuige dat ik grote ogen kreeg en helemaal groen werd. Ik weet nog wel dat Stefan en ik op dat moment beseften: zo is dus het leven. Het kan binnen een seconde over zijn.’

Geile wijven!

Voor regisseur Jeffrey de Vore is de Flodder-reeks puur jeugdsentiment. ‘Ik ontdekte Flodder in groep 7, dan heb je de perfecte leeftijd. We woonden in de buurt van de studio en ik heb zelfs gefigureerd in een aflevering. We gaan in De Dick Maas Methode heel nadrukkelijk in op de serie omdat die een cultstatus heeft voor een bepaalde generatie. Zonnedael is Beverly Hills met een Nederlandse touch: de rijken vs. de aso’s. Dat vinden Nederlanders heel grappig, kijk maar naar New Kids.’

Toen De Vore (36) aan leeftijdsgenoten de documentaire liet zien, was hun reactie nogal onverwacht. ‘Een aantal mensen zei: zou je dat er wel allemaal in stoppen? Ze waren echt totally offended. En als je al die fragmenten bij elkaar ziet, denk je inderdaad: holy shit, wat is dit grof. Ik vind die humor heel grappig: “Kijk Johnnie, geile wijven!” Maar ik besef wel dat het vandaag de dag niet heel woke overkomt.’

Op het moment dat ik Coen in de ogen keek, zag ik al aan de manier waarop hij naar het plafond staarde dat hij dood was

Tatjana had al veel eerder te maken met mensen die vonden dat haar personage seksistisch was. ‘“Flikker toch op met dat lustobject,” zei ik dan, daar heb ik nooit een boodschap aan gehad. Ik dacht weleens: ik heb de jaren 70 met flowerpower en orgieën nooit meegemaakt. Wat flikten jullie toen allemaal? Niemand dwingt me, wat ik doe wil ik zelf. Ik ben nooit geëxploiteerd. Kees kon ja of nee zeggen, maar uit liefde voor haar broertjes deed ze alles. Zo was ze, ze deed niets met tegenzin.’

De #MeToo-beweging zal in haar geen medestander vinden. ‘MeToo? Dat is mij dus echt nooit overkomen. Met alles wat ik gedaan heb, heeft nog nooit iemand zijn hand op mijn billen gelegd als ik dat niet wilde. Waarom ben je zo stom om naar een hotelkamer van zo’n regisseur te gaan en dan na afloop te zeggen: daar zijn dingen gebeurd... Dom schaap, je was er toch zelf bij? Ik heb dat nooit gedaan, zo slim was ik altijd al. Je moest eens weten wat mij allemaal is voorgesteld. Dan zeg je gewoon: hier ben ik niet van gediend, welterusten!’

De laatste Flodder-serie dateert van ruim twintig jaar geleden, maar de familie is nog steeds niet vergeten, ontdekt Tatjana. ‘Zo leuk als zelfs jongens van een nieuwe generatie zeggen: “Jij bent mijn eerste crush.” En ook al zijn ze nog zo jong, ze maken nog steeds avances. “Ik vind jou zo’n lekker wijf!” Dan denk ik: oh, ik kan je moeder zijn.’

Ze meent dat deze generatie zelfs nog iets van Flodder kan leren. ‘De Flodders hadden identiteit, het waren geen kopieën. Kees had die korte pootjes, een buikje, niet de grootste borsten, littekens op haar gezicht en ze praatte met een accent. Maar ze kon wel je buurmeisje zijn. Imperfectie is wat iemand aantrekkelijk maakt. Streef dus niet naar perfectie, dat maakt je geen mooier, leuker of beter mens. Wil je echt iets bereiken, wees jezelf. Dan kan je alles.’

De Dick Maas Methode draait nu in de bioscoop.