‘Ik ga die gekke oranje aartsnarcist nog best missen’

Op moment van schrijven is het presidentiële pleit nog niet officieel beslecht, maar het heeft er alle schijn van dat Joe Biden het Ovale Kantoor als bingozaaltje kan gaan inrichten in het Witte Bejaardentehuis. Er dreigen hertellingen, rechtszaken en een heleboel supermacht onwaardige kibbel en quatsch, maar uiteindelijk lijken we afscheid te gaan nemen van Donald Trump. Het waren vier enerverende jaren.

Met het risico dat deze column door een andere realiteit ingehaald wordt, waarin Donald toch z’n tweede termijn pakt: ik ga die gekke oranje aartsnarcist nog best missen. Zonder de obligate disclaimers over zijn zelfzuchtige olifant-in-de-policorkast gedrag: wat Donald Trump nooit deed, was mij de indruk geven dat politiek een ingewikkeld métier voor mensen met speciale kwaliteiten was. Een schaakspel waar het gewone volk zich maar niet aan moet wagen en slaafs moet vertrouwen op de volwassenen, die met een vuist onder de kin naar een speelveld staren op een manier alsof ze geen enkele zet kunnen doen zonder eerst achttien stappen vooruit te denken, maar in werkelijkheid steeds opgelucht ademhalen als ze er een remise uit weten te slepen die recht geeft op een herkansing.

Misschien is politiek inderdaad een spel dat speciale kwaliteiten vereist en is een simplificatie daarvan een intrinsiek kenmerk van populisme, maar zo ja: wat is daar dan het probleem van? Populisme begint meestal met simpele logica. Oom Donald huichelde niet mee met het China-spelletje dat de vorige VS en de huidige EU spelen, en benoemde de supermacht van de nabije toekomst voor wat het is: een geslepen dictatuur die met lage lonen en een repressief bestuurssysteem onze economieën ondermijnt, en daarmee de westerse positie in de wereld verzwakt. Hij zette er een rem op.

Trump sloeg de navelstarende mompeldiplomatie over en zei – geheel in lijn met logica, ratio en verdragen – dat alle NAVO-landen hun 2 procent moeten betalen aan het defensiebudget. Trump zag de zwarte gemeenschap niet als een onderdrukte minderheid die betutteld moet worden, maar als vitale maatschappijstutters die je met goede werkgelegenheid vooruit kunt helpen (en daarmee je hele economie).

Trump weigerde zich te voegen naar de moraal van de vierde macht – de media – en ging zelfs de strijd met hen aan op onderwerpen als migratie en islam. Hij stond Iran ondanks Obama’s deal geen kerncentrale toe, maakte vredesdeals in het Midden-Oosten en opende gesprekken met internationale vijanden van vrijstaat Israël.

Keer op keer bewees de respons van zijn opponenten hetzelfde punt: ze willen niet tegengesproken worden op hun moraal en ideologische patronen. Het was hún schaakspel. En hij gooide steeds het bord om. Onder Biden wordt alles weer een saai schuifspelletje richting een eeuwige remise. Trumps ontregeling was best leuk, zo lang het duurde.