‘Terugkijkend op 2020 zie ik een jaar waarin de VS instortten’

We gingen 2020 vol goede moed in. De economie die onder Obama al flink op stoom was geholpen, denderde onder Trump vrolijk verder. Records werden gebroken: lage werkloosheid, hoge aandelenkoersen. Iedereen die ik kende, of ze nu op Trump hadden gestemd of juist een gigantische hekel aan de kerel hadden, wist zeker: The Donald zou zijn herverkiezingen winnen en dit land nog vier jaar regeren.

Natuurlijk, het was niet alles rozengeur en neonlicht hier aan de Amerikaanse boulevards. Aan de randen van de samenleving rommelde het. Er was een stille slachting gaande door overdosissen heroïne, waarvan ik in Arizona geregeld de gevolgen zag: naalden in parkjes en op parkeerplaatsen, op een campingplek in de bergen. Voor het eerst daalde de gemiddelde levensverwachting. Langs de weg schreeuwden billboards me toe altijd Naloxone mee te nemen – waarmee overdosissen worden gekeerd.

Intussen maakten we ons natuurlijk zorgen over de snel toenemende tweedeling in de samenleving. Politiek was taboe als ik met Democratische én Republikeinse vrienden afsprak. Bovendien probeerde Trump geitenpaadjes voorbij het democratische systeem te vinden en soms wel erg direct de overheidsafdelingen zoals het ministerie van Justitie naar zijn hand te zetten.

Natuurlijk had jarenlang neokapitalisme de samenleving volledig uitgehold, kwalitatieve ziekenzorg onbereikbaar gemaakt voor miljoenen Amerikanen en lobbyende fastfoodketens en voedselbedrijven de ruimte gegeven om de helft van de bevolking aan obesitas te doen lijden. Ze hadden een systeem opgetuigd dat zo intens vernietigend is voor de samenleving dat ik iedere keer op straat me kapot schrok als ik de bevolking van dit land zag, moddervet en ziek tot op het bot – een systeem waaraan de Democratische partij even hard heeft bijgedragen de afgelopen decennia.

Maar hé: de economie knalde, de snelweg tussen Tucson en Phoenix werd mooi opgeknapt, dus als Trump nou toch eens zou ophouden met dat eeuwige getwitter dan zou het land nog best eens bij elkaar kunnen komen – op Portland na misschien, maar daar stonden radicaal links en rechts al tijden tegenover elkaar.

Achteraf is het makkelijk praten, zo gaat het gezegde. Maar als ik terugkijk op 2020, dan zie ik een jaar waarin de Verenigde Staten instortten, nadat er jarenlang aan de fundamenten was gezaagd door iedereen die daarmee geld verdiende. Het virus raakte niet alleen de Amerikaanse bevolking onevenredig hard, juist vanwege alle obesitas en diabetes, maar het toonde ook precies wat er mis was met een systeem waarin mensen bang zijn om naar de dokter te gaan vanwege de hoge kosten die daarmee gepaard gaan.

Je zou hopen ooit een nieuw soort president te zien, een echte buitenstaander. Iemand die het allemaal een keer helemaal anders zou doen, iemand zonder banden met het establishment en lobbygroepen, iemand die het land geneest. Maar dan een keer een echte outsider graag.