‘Zolang het mag, blijf ik zoenen'

Mei. De eerste lockdown duurt dik twee maanden als ex-prostituee Roos Stehouwer in paniek wordt gebeld door een sekswerker. Als ‘ervaringsdeskundige Miss X’ fungeert Stehouwer al tien jaar als vertrouwenspersoon voor prostituees. Ze werkt zowel voor zichzelf als voor een welzijnsinstantie in de regio Gelderland.

Aan de telefoon hangt een 25-jarige jonge moeder die vóór corona in een bordeel werkte. Omdat er brood op de plank moet komen, klust ze illegaal door. Dat blijkt niet zonder risico’s. De sekswerker komt via via in contact met een klant en spreekt af voor een zogenaamde ‘car-date’. ‘Die zijn erg populair in lockdowntijd,’ zegt Stehouwer. De man haalt haar op met de auto en rijdt naar het bos. Op een afgelegen plek hebben ze seks.

Nadat de klant is klaargekomen slaat de sfeer om. Hij duwt de vrouw – die slechts een slip draagt – zijn auto uit. Haar telefoon gooit hij op de grond naast haar neer. Dan vertrekt de kerel met de noorderzon, zonder te betalen, met alle spullen van de sekswerker nog op de achterbank. Stehouwer pikt de ontdane vrouw op en ontfermt zich over haar. ‘Ze wilde geen aangifte doen, bang om zélf gepakt te worden door de politie.’

Stehouwer onderhoudt contact met zo’n negentig sekswerkers, stuk voor stuk vrouwen die moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen. Daarnaast bezoekt ze ze geregeld thuis om te checken of alles goed gaat, of ze nog iets nodig hebben. En zowel tijdens de eerste als tweede lockdown was de nood ‘schrikbarend hoog’. ‘Deze sekswerkers hadden het al moeilijk vóór corona, maar nu gaat het helemaal slecht. Het merendeel heeft schulden of is verslaafd aan cocaïne of ghb,’ zegt Stehouwer.

Als ze hulp nodig hebben, bellen of appen ze Stehouwer. Ze vindt het ‘niet gek’ dat veel van de vrouwen uit haar netwerk inmiddels diep in de problemen zitten. ‘Want dik 80 procent wordt financieel niet gesteund door de overheid.’

Tussen wal en schip

Dat zit zo. De dames en heren in deze branche die werken als zzp’er ontvingen – net als andere zelfstandige ondernemers – overheidssteun tijdens de lockdowns. Het probleem zit ’m in het volgende: een groot deel van de sekswerkers in Nederland is niet in loondienst, maar ook geen zzp’er. Ze werken via de opting-in-regeling; een zelfstandigheidsconstructie waarbij de bordeelhouder belasting afdraagt voor de sekswerker. De groep die via opting-in werkt, viel tussen wal en schip omdat zij niet op steun konden rekenen. Voor de sekswerkers met goedgevulde spaarrekeningen, of andere banen om op terug te vallen, was dit niet het einde van de wereld, maar de rest – mannen en vrouwen zónder spaargeld, die volledig afhankelijk zijn van hun sekswerkinkomsten – was de sjaak.

Stehouwer heeft voornamelijk contact met vrouwen die in die laatste categorie vallen. Met elke dag dat lockdown nummer één langer duurde, groeiden Stehouwers zorgen. ‘De verhalen waren schrijnend. Ik ken sekswerkers die zich aan de regels hielden en dakloos werden, omdat ze hun huur niet langer konden betalen. Heel veel anderen kozen ervoor illegaal door te werken, ongeacht de risico’s,’ zegt Stehouwer die deze vrouwen goed snapt. ‘Want wat voor keus hebben ze? Ze werken om te overleven, om hun kinderen te eten te geven.’

Sommigen hielden zich aan de regels en werden dakloos, anderen kozen ervoor illegaal door te werken, ongeacht de risico’s

En dus spreken ze af met onbekende mannen op verlaten plekken. ‘Ik ken zelfs dames die tippelden langs de A12 in de regio Gelderland, in de hoop opgepikt te worden door vrachtwagenchauffeurs en zo íets te verdienen.’

Normaal werken sekswerkers in de buurt van politieteams en GGD-medewerkers. Als ze in de problemen komen, is er in no time een hulpverlener ter plaatste. Maar nu niet. Met alle gevolgen van dien. ‘Even een piemel in je kont – terwijl je duidelijk néé zegt – dat soort dingen gebeuren in deze situatie al snel.’

Bang om met corona besmet te raken, zijn de vrouwen die Stehouwer helpt niet. Ze noemen corona ‘maar een griepje’. ‘En dus treffen ze ook nauwelijks voorzorgsmaatregelen.’ Stehouwer doet er alles aan om de sekswerkers duidelijk te maken dat ze corona wél serieus moeten nemen. Vóór de pandemie deelde ze altijd pakketjes condooms uit. Tegenwoordig neemt ze daarnaast standaard mondmaskers en desinfecteermiddel mee. ‘Ik druk hen op het hart voorzichtig te zijn. Gelukkig is het inmiddels gelukt een deel van hen te overtuigen. Ze doen het alleen nog met masker op, doggystyle.’

Huidhonger

Het is juni. De telefoon van Mijanou, oprichter van highclass-escortbureau Upclass International, rinkelt geregeld – lockdown of niet. Het verzoek is steeds hetzelfde: kan jij voor mij alsjeblíéft een uitzondering maken, voor deze ene keer. Please, please, please. Mijanous antwoord op smeekbeden is steeds hetzelfde: nope, sorry.

‘Ik wilde natuurlijk niks liever dan inkomsten genereren voor mijn meiden,’ zegt ze. En ook met haar klanten had Mijanou te doen. Ze had deze mannen met huidhonger graag verlost uit hun lijden. Maar ja, regels zijn regels. Dat de nood hoog is bij zowel sekswerkers als hun klanten halverwege juni – na drie lockdownmaanden – is een understatement. ‘Van mijn cliënten hadden vooral singles het zwaar,’ zegt Mijanou. ‘Getrouwde mannen hielden zich gedeisd. Die konden natuurlijk geen kant op, met het hele gezin thuis.’

Op 25 juni komt eindelijk de verlossing. ‘Sekswerkers kunnen vanaf 1 juli weer aan de slag, zonder restricties.’ Met die woorden bracht premier Mark Rutte een zucht van verlichting teweeg bij sekswerkers en hun klanten. ‘Ik was lyrisch. Maar het zat me ook dwars dat het zo lang had geduurd,’ vertelt sekswerker en zpp’er Ilse (32). ‘Alle contactberoepen mochten al eerder aan de slag.’

Volgens Ilse waren er wel degelijk manieren om veilig aan het werk te kunnen. Ze was niet de enige die er zo over dacht. De seksbranche toonde zich uitermate flexibel. Vergaande hygiënemaatregelen, seks met mondkapjes, alleen bepaalde standjes; er werd van alles geopperd. ‘Desnoods zet ik plexiglas schermen neer met gaten erin,’ zei Ylona Meeuwis, eigenares van bordeel The Rosegarden, tegen Hart van Nederland. Maar gelukkig kwam het zo ver niet.

Vanaf 1 juli ‘loopt het storm’. Van financiële zorgen bij klanten merkt highclass-escort Sofia (29) niks. Ze werkt al vier jaar bij Upclass International, via de opting-in-regeling. Tijdens de eerste lockdown zag Sofia haar zorgvuldig gespekte spaarrekening met de dag slinken. Maar de inkomsten die ze misliep, verdiende ze later terug, en dik ook. ‘Het ging lós na lockdown één. Klanten stonden op springen en pakten uit.’

Ze kan niet verklaren waarom, maar dates duren sinds de pandemie langer. ‘Veel van mijn klanten lijken te denken: we nemen het er nog maar even flink van, voor het geval we straks weer maandenlang gedwongen thuiszitten met blauwe ballen.’

Eerder had Sofia vaker relatief korte dates, van ongeveer drie uur. Maar de laatste maanden duurt een date geregeld wel zes uur of langer. ‘Ook word ik vaak samen met een collega geboekt. Trio’s zijn populairder dan ooit.’ Een date van zes uur betekent overigens niet dat Sofia urenlang sekst, gelukkig niet. ‘Heel zelden, zo’n vier keer per jaar, heb ik een date met een man die het puur om de daad gaat, die het er elke minuut van wil nemen. Nou, daarna lig ik er écht af.’

We worden aan ons lot overgelaten door de overheid, maar gelukkig zijn we sterk en flexibel

Veruit de meeste van Sofia’s klanten snakken naar intimiteit. ‘Juist nu, in coronatijd.’ Sofia date met veel single mannen, die last hebben van eenzaamheid. ‘Ze willen vastgehouden worden, samen eten, wijn drinken in bad en uitgebreid praten. Natuurlijk is de seks zelf belangrijk. Maar de afspraak draait om meer.’

Sofia weet dat zij het, zeker in vergelijking met sommige collega’s, goed voor elkaar heeft. Ze wil dan ook niet klagen. Maar corona heeft sekswerk er voor haar niet leuker op gemaakt. Voor de pandemie vloog Sofia de hele wereld over: Parijs, Ibiza, tropische oorden, het kon niet op. Ze dineerde chic en vergezelde klanten geregeld naar exclusieve feesten. Dat zit er allemaal niet meer in, voorlopig. ‘Maar, over all was 2020 een goed jaar.’ Sofia benutte de vrije tijd tijdens de lockdown door weer te gaan studeren. Zodat ze kan stoppen met escortwerk? Lachend: ‘Oh nee, ik moet er niet aan dénken. Ik stop pas als het tijd wordt voor een rollator.’

Opnieuw in lockdown

Begin november neemt de druk op de zorg opnieuw toe. ‘Het is op veel plekken pompen of verzuipen. Daarom is een nieuw pakket maatregelen nodig,’ zegt premier Rutte tijdens de persconferentie over aanscherping van de corona-maatregelen. Even lijkt het erop dat sekswerkers de dans zullen ontspringen, maar op 7 november wordt duidelijk dat een deel van hen opnieuw in lockdown moet. Ditmaal voor twee weken. Sekswerkers mogen geen klanten ontvangen in peeskamers en ook bordelen moeten hun deuren sluiten. Wie een escortvergunning heeft, of werkt voor een bedrijf met zo’n licentie, zoals Sofia, mag wél door.

Op de Wallen zorgt dit opnieuw voor een haast apocalyptische stilte. Amsterdammers zijn inmiddels gewend aan het ‘nieuwe normaal’; aan het ontbreken van rolkofferlawaai, aan het gemis van geroezemoes van drommen prettoeristen. Maar de aanblik van de compleet uitgestorven Wallen blijft bizar. Geen vrouwen in pikante pakjes achter de ramen, geen rode lampen, geen hoerenlopers, geen pottenkijkers. In een portiek ligt een alcoholist zijn roes uit te slapen. Verder is er geen hond te bekennen. Het drukste stukje Nederland is veranderd in een spookstad. Bij het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) brandt wél licht. Binnen zit sekswerker en jurist Niki (29) aan tafel. In deze ruimte neemt ze elke dinsdag een nieuwe aflevering van haar podcast over sekswerk op, getiteld: Onder Mijn Rode Paraplu.

Seks met mondkapjes, alleen bepaalde standjes; er werd van alles geopperd. ‘Desnoods zet ik plexiglas schermen neer met gaten erin’

Niki zit zelf in de porno en werkt al bijna tien jaar als webcamgirl. Momenteel heeft ze een streepje voor op haar collega’s: omdat Niki geen fysiek contact met haar klanten heeft, kan ze doorwerken. En online is de business booming. ‘Maar een deel van mijn collega’s heeft het niet makkelijk,’ zegt ze. Niki vindt het schandalig dat veel sekswerkers al jaren keurig belasting betalen, maar nu zíj dringend hulp nodig hebben aan hun lot worden overgelaten. ‘Op die manier creëert de overheid een kwetsbare groep,’ zegt Niki. Dat brengt haar op een ander punt dat haar verschrikkelijk stoort: ‘Het beeld dat de media en de overheid structureel schetsen van de wanhopige, fragiele vrouw met problemen die geen andere uitweg ziet dan haar lijf te verkopen.’ Ze zucht gefrustreerd. ‘Natuurlijk, sommige vrouwen – én mannen trouwens! – in deze branche hebben geen makkelijk leven. Maar een groot deel kiest bewust voor dit vak omdat de lusten opwegen tegen de lasten. Helaas wordt het bestaan van deze sekswerkers structureel genegeerd, of zelfs ontkend.’

Een groot deel van Niki’s vrienden en kennissengroep bestaat uit sekswerkers. ‘En geloof mij: zij zijn allesbehalve kwetsbaar. Als je niet sterk in je schoenen staat, trek je dit werk niet.’

Voor de fun

Het is donderdag 19 november. Sekswerker Ilse heeft net haar allereerste afspraak sinds de tweede lockdown – die gelukkig niet werd verlengd – achter de rug. ‘Ik ben blij dat ik weer mag werken! Het is voor veel mensen moeilijk voorstelbaar: maar ik doe dit voor de fun, drie keer per week een halve dag,’ zegt ze. Ilse geniet van het contact met haar klanten, van de intimiteit, van de gesprekken, van de spanning. Ze werkt helemaal voor zichzelf, als zzp'er. En nee, er is geen sprake van geldproblemen en dus van ‘financiële dwang’. Ze heeft een parttimebaan waar ze van kan rondkomen. Met de sekswerk-opbrengsten betaalt ze ‘leuke extraatjes’. Tijdens de eerste lockdown raakte ze daarom niet in de financiële problemen. Ilse vond het vooral ‘erg saai’, al die maanden thuiszitten zonder vertier. ‘De seksdates zelf verlopen niet heel anders dan voor de pandemie,’ zegt ze. Op wat kleine details na dan. ‘Zo droeg mijn vaste klant van net een mondkapje bij binnenkomst, uit beleefdheid.’ Want pas vanaf december is dit verplicht in publieke ruimtes, dus ook in bordelen.

‘Gelukkig mag vrijen voorlopig zónder, dat werkt toch net wat aangenamer.’
En sinds corona informeert Ilse altijd naar de gezondheid van haar klachten. ‘Ik vraag of ze klachten hebben als ze de date boeken, en nogmaals als ze voor mijn neus staan.’

De afgelopen maanden heeft Ilse een paar keer een snotterende kerel de deur gewezen. Eén klant liep doodleuk hoestend en proestend haar kamertje binnen en begon uitgebreid zijn neus te snuiten alsof hij nog nooit van de coronapandemie gehoord had. Ilse verzocht hem vriendelijk doch dringend te vertrekken. ‘Bij klachten blijf je thuis: dus óók als je niet weet waar je het zoeken moet van geiligheid.’

Wat ook anders is sinds corona: Ilse begint een seksdate tegenwoordig steeds op dezelfde manier. Door zich uit te kleden en onder de douche te stappen. ‘Ik moedig klanten aan zich lekker bij me te voegen.’ Veel van Ilses collega’s starten een sessie sinds de pandemie met het handen-desinfecteren-ritueel, samen met de klant. Maar Ilses voorkeur gaat uit naar samen douchen – flink heet en met véél zeepsop. ‘Want elkaar inzepen is, anders dan tegelijkertijd de handen ontsmetten, aangenaam voorspel.’

Nog een reden waarom ze douchen prefereert: ze heeft geleerd dat desinfecteermiddel met alcohol dat indirect belandt op ‘de intieme delen’ brandt als de hel. Eenmaal in bed treft Ilse geen verdere voorzorgsmaatregelen. Ze doet de standjes waarin ze zin heeft en zoent haar klanten uitgebreid. Veel sekswerkers skippen dit onderdeel, zeker nu, in coronatijd. Ilse niet. ‘Want seks zonder kussen voelt onpersoonlijk. Dus zolang het mag, blijf ik mijn klanten zoenen.’

Sterk en flexibel

Maandag 30 november. Op de Amsterdamse Wallen zit weer leven in de brouwerij. Nog lang niet achter alle ramen brandt licht. Maar de mannen die in de Rosse Buurt rondscharrelen, hebben genoeg te kiezen. Sekswerker en jurist Niki kijkt positief naar de toekomst. ‘Ja, sekswerkers worden aan hun lot overgelaten door de overheid, maar gelukkig zijn we sterk en flexibel,’ zegt ze. ‘We helpen elkaar in moeilijke tijden. Dat zag ik overal om me heen gebeuren het afgelopen jaar. Kon een sekswerker de huur niet langer ophoesten? Dan mocht hij of zij bij een collega intrekken, for the time being. Wij hebben voor hetere vuren gestaan dan corona. Het is ons áltijd al moeilijk gemaakt.’

Ze somt op: ‘Een zakelijke bankrekening openen, een huis huren of kopen; voor sekswerkers is dit alles hartstikke lastig. Toch gaan wij niet bij de pakken neerzitten. We maken er het beste van.’ Roos Stehouwer is blij dat de vrouwen die ze steunt inmiddels weer legaal hun brood verdienen. Ze hoopt dat de overheid tijdens een eventuele derde lockdown wél haar verantwoordelijkheid neemt en álle sekswerkers zal steunen. ‘Zodat zij niet indirect gedwongen worden illegaal door te ploeteren.’

Ook sekswerker Ilse is van mening dat de toekomst rooskleurig is. ‘Mijn collega’s en ik zaten direct na de mini-lockdown alweer bomvol geboekt. Dat bewijst maar weer eens dat deze branche crisisbestendig is,’ zegt ze. ‘Wat de toekomst ook voor ons in petto heeft: liefhebbers zullen ons altijd blijven vinden.’ Zo gaat dat al eeuwen.